Afdeling Anatomie

Wat kunnen wij u bieden?

Wij bieden:

• Cursussen voor onderwijs en opleiding
• Onderwijshandleidingen
• Goed gecatalogiseerd menselijk anatomisch materiaal voor wetenschappelijk onderwijs en onderzoek
• Goed uitgeruste practicumzalen met deskundige onderwijsassistentie
• Onderzoek passend binnen de Radboudumc thema’s waar binnen onze afdeling actief is, hieruit vloeien ook wetenschappelijke publicaties en proefschriften/promoties.

Preparatorium

Sommige mensen staan bij ons ingeschreven en hebben in een wilsbeschikking staan dat na hun overlijden hun lichaam gebruikt mag worden voor onderzoek en onderwijs. Het stoffelijk overschot gaat dan naar het Preparatorium en is eigendom van de universiteit. Het Preparatorium heeft naast drie moderne snijzalen en een mortuarium ook een laboratorium voor plastinatie van preparaten.

Wat gebeurt er met een stoffelijk overschot?

In het Preparatorium kunnen we een stoffelijk overschot op drie manieren bewerken. In ieder geval richten we ons altijd op onderwijs en onderzoek. Maar ook, in een enkel geval, op tentoonstelling in het Museum voor Anatomie en Pathologie. Wat doen we:

• Balsemen met formaldehyde
  Als we balsemen met formaldehyde zijn de stoffelijke overschotten langdurig houdbaar en kunnen ze lang gebruikt worden. De gebalsemde stoffelijke overschotten worden vooral gebruikt voor onderwijs aan studenten geneeskunde, biomedische wetenschappen, tandheelkunde en andere studies waarin studenten anatomieles krijgen.
• Invriezen
  Ook door ze in te vriezen, kunnen stoffelijke overschotten lang bewaard worden. Als ze later ontdooid worden, benaderen ze het meest de 'levende' situatie. Deze stoffelijke overschotten worden vooral gebruikt voor postacademisch onderwijs en onderzoek.
• Plastineren
  Bij plastineren vervangen we het water in het stoffelijk overschot door siliconen. Zo kan het stoffelijk overschot langdurig gebruikt worden voor onderwijs. 

Onderwijs

Het Preparatorium draagt bij aan onderwijs op verschillende niveaus. 

• Universiteit
  • Geneeskunde
  • Biomedische wetenschappen
  • Tandheelkunde
  • Technische geneeskunde en biomedische technologie (in samenwerking met de Universiteit Twente)
  • Medische biologie
  • Medische psychologie
  • Cognitieve neuroscience 
• Hbo
  • Fysiotherapie (HAN, Fontys)
• Postacademisch
  • Het PAO Heyendael programma
  • Het PACONU programma (opleiding snijdend specialisten)
  • Around the nose (internationale cursus)
  • DSTC (internationale cursus voor traumachirurgen)
  • Regionale anesthesie voor anesthesiologen
  • En tal van andere jaarlijks terugkerende of eenmalige cursussen voor groepen of individuen

Onderwijs aanvragen

Aanvragen voor onderwijs met behulp van stoffelijke overschotten kunt u indienen via ons aanvraagformulier. 

Terbeschikking­stelling

U kunt ervoor kiezen uw lichaam ter beschikking te stellen van de wetenschap. Uw lichaam wordt dan na het overlijden door een anatomisch instituut van een universiteit gebruikt voor wetenschappelijk onderwijs en onderzoek.

Er bestaat hiervoor een wet: de Wet op de lijkbezorging. Hierin staat hoe de terbeschikkingstelling kenbaar moet worden gemaakt. Er staat in dat iemand bij leven de wens te kennen kan geven dat het lichaam na overlijden niet wordt begraven of gecremeerd, maar ter beschikking wordt gesteld aan de wetenschap. Die wens moet schriftelijk vastgelegd zijn in een zelf geschreven wilsbeschikking bij een Anatomisch instituut.

• Wettelijk informatie over terbeschikkingstelling: artikel 67 t/m 69 van de Wet op de Lijkbezorging 

Waar kunt u uw lichaam beschikbaar stellen? 

U kunt zich registreren bij 1 van de 8 Nederlandse anatomische instituten die verbonden zijn aan een Universitair Medisch Centrum. In Nederland vindt u ze in Amsterdam (2), Leiden, Groningen, Maastricht, Nijmegen, Rotterdam en Utrecht. De procedure verschilt per instituut.

Wij zijn op dit moment gesloten voor nieuwe inschrijvingen.

Soms is terbeschikkingstelling niet mogelijk

Het kan gebeuren dat de terbeschikkingstelling van te voren goed geregeld is, maar het na overlijden toch niet mogelijk is om dit door te laten gaan. In deze gevallen kunnen wij na overlijden uw lichaam helaas niet meer aannemen:

• Een te late melding van overlijden
  Uw lichaam moet binnen 24 uur na overlijden bij ons Anatomisch instituut worden aangemeld en binnengebracht, anders kunnen we uw lichaam niet meer conserveren. Bespreek dit dus goed met uw naasten en uw huisarts.
   
• Overlijden in het buitenland
  Bij een overlijden in het buitenland, moeten toestemmingprocedures doorlopen worden voor het overbrengen van uw lichaam naar Nederland. Dat kost zo veel tijd, dat uw lichaam niet binnen de benodigde tijd van 24 uur na overlijden aankomt in ons Anatomisch instituut.
   
• Een besmettelijke infectieziekte
  Degenen die na uw overlijden in contact komen met uw lichaam, moeten dat niet alleen met zorg en aandacht, maar ook veilig kunnen doen. Om hen te beschermen, kunnen we uw lichaam niet aannemen wanneer u een overdraagbare infectieziekte had bij overlijden. Het gaat hierbij om zogenoemde ‘meldingsplichtige infectieziekten categorie A/B’ en infectieziekten zoals HIV en de ziekte van Creutzfeldt-Jacob. Meer informatie hierover vindt u op de website van het RIVM (www.rivm.nl).
   
• Ongeschikt voor conservering
  ​Soms is het helaas onmogelijk om een na overlijden een lichaam te conserveren. In deze gevallen kunnen wij uw lichaam na overlijden niet aannemen:
  • Ernstige beschadiging door een ongeval of recente operatie.
  • Uw lichaam is na uw overlijden geopend voor onderzoek (autopsie) of voor orgaantransplantatie. Het is verstandig om goed naar uw donorregistratie te kijken. Lees hier meer over de nieuwe donorwet.
  • Extreem overgewicht. Bij een BMI (Body Mass Index, deze geeft de verhouding van gewicht en lengte weer) van 30 of hoger, kunnen we uw lichaam niet accepteren. We kunnen uw lichaam dan namelijk niet meer goed bestuderen en niet bewaren.
     
• Onvoorziene omstandigheden
  • Er kan bij ons een onvoorziene situatie ontstaan, waardoor wij uw lichaam op dat moment niet kunnen accepteren. Het gaat dan om overmacht zoals bedoeld in de Nederlandse wet (artikel 6:75 van het Burgerlijk Wetboek). 
  • In het uitzonderlijke geval dat er tijdelijk een te groot aanbod van lichamen is, kunnen wij een nieuw aangeboden lichaam helaas niet accepteren.

Herdenkingsbijeenkomsten voor nabestaanden

De afdeling Anatomie van het Radboudumc houdt jaarlijks een herdenkingsplechtigheid voor de nabestaanden van de overledenen van het afgelopen jaar. Nabestaanden ontvangen hiervoor een uitnodiging van ons instituut. Deze bijeenkomsten worden ieder jaar rond Allerzielen gehouden.

Monument

In de galerij voor het Museum voor Anatomie en Pathologie van het Radboudumc staat een bijzonder monument: het dient ter nagedachtenis aan diegenen die hun lichaam ter beschikking stelden van het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Voor nabestaanden is het monument een tastbare plek om afscheid te nemen van hun geliefden en invulling te geven aan hun rouwproces.

Nieuwe donorwet

In verband met de nieuwe wetgeving die per 1 juli 2020 van kracht wordt adviseren wij degenen die bij ons ingeschreven staan om de registratie op “nee, ik geef geen toestemming” vast te leggen. Als dit niet gebeurd is er ons inziens nog niet veel aan de hand, de nieuwe donorwet geeft aan als nabestaanden aannemelijk kunnen maken dat overledene geen donor wil zijn, er geen organen of weefsels gedoneerd hoeven te worden. Met onze bevestiging is dit makkelijk aan te tonen.
(bron: Rijksoverheid)