Merel over 3D-techniek in Sierra Leone: ‘Met een prothese uit de 3D-printer tellen mensen weer mee’

‘Ze denken soms dat ik een tovenares ben’

Februari 2022

Merel van der Stelt werkt als Technisch Geneeskundige in het  3D Lab van het Radboudumc. Ze was voor de derde keer in het Masanga ziekenhuis in Sierra Leone (West-Afrika). Dit keer voor haar promotieonderzoek. Doel: het hele 3D-printproces voor onderbeenprotheses standaardiseren en automatiseren, zodat lokaal opgeleid personeel het straks helemaal zelf kan doen.

Met haar mobieltje laat Merel enthousiast haar werkplek zien in Masanga. ‘Kijk, hier staan de twee 3D-printers. Deze prothesekoker hebben we gisteren geprint. En dit is Alusain (hij zwaait vrolijk  in de camera, red.). Hij is superblij met zijn prothese en loopt hier de hele dag oefenrondjes.’

Het ziekenhuis ligt midden in de jungle in Sierra Leone. Ooit was het een lepraziekenhuis, nu is het een ziekenhuis dat onder andere gespecialiseerd is in wondzorg en amputaties, gerund door Sierra Leoonse artsen en Nederlandse tropenartsen. Er is niet veel techniek aanwezig, op een röntgen- en een echoapparaat na. En dan staan daar opeens twee 3D-printers, hoe kan dat?

Veel geamputeerde armen en benen

Merel vertelt hoe traumachirurg in opleiding, Lars Brouwers, in 2018 een 3D-printer meenam naar zijn goede vriend Wouter Nolet, tropenarts in dit ziekenhuis. Om te kijken of er behoefte was aan 3D-geprinte zorg in het land. Lars, medeoprichter van het 3D Lab uit het Elisabeth-Tweesteden ziekenhuis, werkte daarin samen met Thomas Maal uit het 3D Lab van ons Radboudumc. Merel: ‘De eerste keer kwam ik hier als stagiaire vanuit mijn opleiding Technische Geneeskunde. Ik was direct enthousiast, je kunt hier zoveel betekenen. In het begin printten we vooral armprotheses, braces en spalken, later ook de onderbeenprotheses. Voor mensen bij wie tijdens de burgeroorlog ledematen zijn afgezet. Maar je ziet hier vooral veel mensen met geamputeerde benen en armen, vaak als gevolg van geïnfecteerde wonden.’

Mét prothese tellen mensen weer mee

Merel heeft de afgelopen weken de mensen bezocht die twee jaar eerder een beenprothese hebben gekregen. ‘Bij de meesten gaat het nog steeds heel goed. Eén man stond enthousiast hout te hakken, dat kon hij daarvoor niet met zijn krukken. Ze vertelt dat ze in Sierra Leone heel anders kijken naar gehandicapte mensen. ‘Ze worden minder geaccepteerd, zonder arm of been. Na amputatie durven ze vaak niet meer terug naar hun huis en familie te gaan. Mét de prothese tellen ze weer mee.’

Goed, snel en betaalbaar

Het liefst zou Merel daarom in de drie maanden dat ze er weer was, zoveel mogelijk mensen een nieuwe prothese geven. Maar ze was er nu vooral voor haar promotieonderzoek. Follow-up-vragenlijsten afnemen, om het effect wetenschappelijk te meten en te beoordelen of de kwaliteit van leven van patiënten verbetert met een op maat gemaakte prothese. ‘We willen een gestandaardiseerde en geautomatiseerde workflow realiseren: van aanmeten, scannen, printen tot revalidatie. En daarbij gaan voor goed, snel en betaalbaar. Daarvoor maken we in het Nijmeegse 3D Lab software, inclusief leer- en trainingsprogramma’s. Het is de bedoeling dat het helemaal gaat draaien met lokale mensen.’

Bewijzen dat het werkt

'We houden het nu nog bewust klein, en willen eerst ‘bewijzen’ dat het werkt', vertelt Merel. ‘We gaan ook de universiteit van de hoofdstad Freetown erbij betrekken. Volgens haar levert het onderzoek in Sierra Leone ook inzichten voor Nederland. ‘Ook hier kan de 3D-techniek onze prothesezorg wellicht beter, sneller en betaalbaarder maken. We werken in Nederland nog veelal op traditionele wijze vanuit gipsmodellen.’

Meer informatie

Wil je meer weten over het 3D-project in Sierra Leone of patiëntenverhalen lezen. Kijk dan op: www.3dsierraleone.com

Na twee jaar gaat het bij de meesten nog steeds goed. Zoals deze man die aan het houthakken is. Dat kon hij daarvoor niet met zijn krukken.