Project De mantel der liefde verbeeld

Interviewstudie

Via uitgebreide interviews is een beeld verkregen van mantelzorg rondom het levenseinde. Tussen 2017 en 2019 sprak onderzoeker in opleiding Maaike Haan met mensen die allemaal te maken hadden met zorg voor of van hun naaste. Sommigen zorgden op dat moment voor hun partner, vader, moeder of een ander familielid. Anderen hadden dat kortgeleden gedaan, maar hun naaste was inmiddels overleden. Ook sprak Maaike met mensen die wisten dat ze snel dood zouden gaan. Mensen met kanker, COPD, hartfalen of andere aandoeningen.

In de interviews was een ‘normatieve’ dimensie van mantelzorg terug te zien: hoe zulke zorg gekleurd kan worden door morele waarden zoals liefde voor elkaar of vanuit een gevoelde morele verplichting vanuit iemands familie of je cultuur. Ook kan zorg gekleurd worden iemands achterliggende ideeën en normen over hoe je je behoort te gedragen (bijvoorbeeld als oudste dochter) of over wat wel of geen goede zorg is op basis van eerdere ervaringen (bijvoorbeeld "... zoals toen met oom Piet wil ik het nooit voor mijn moeder!").

Het viel op hoe naasten zich, op verschillende manieren, geroepen voelen om er altijd voor de ander te zijn, te zorgen en die zorg vol te houden: “Dit is het laatste wat ik kan doen.”

Ontwikkeling van het boek

Vanaf september 2018 begon de samenwerking met twee afstuderende studenten van de opleiding Comic design van kunstacademie ArtEZ in Zwolle: Melanie Kranenburg en Niek van Ooijen verbonden zich aan dit project. De graphic novel ‘Naasten’ is de meesterproef waarmee ze hun opleiding afsloten. Onderzoeker Maaike en tekenaars Melanie en Niek creëerden samen de twee verhalen van de fictieve personages Geert en Eva. Melanie en Niek werkten ze uit tot een graphic novel.

Bij het maken deden we ons best om recht te doen aan de verhalen van de geïnterviewde mensen en aan de reacties die we kregen van naasten en professionele zorgverleners. Een bijzondere samenwerking dus, tussen de wereld van de kunst en de wereld van het onderzoek in de zorg.

Het boek verscheen in het najaar van 2019 en is nu zowel online te koop als via reguliere boekhandels. Ook vind je het boek op de website van de Vlaamse uitgeverij Oogachtend. Daarnaast zijn gratis exemplaren voor onderwijs of ondersteuning op te vragen via het projectteam.

Gebruiken voor onderwijs en ondersteuning

Dit boek is goed bruikbaar voor onderwijs, maar kan ook worden ingezet bij ondersteuning of nazorg aan naasten. Het staat iedereen vrij om het boek te gebruiken, maar vermeld dan wel altijd de bron. Bijvoorbeeld zo:

• Uit: ‘Naasten’ door Melanie Kranenburg, Niek van Ooijen en Maaike Haan, 2019.

Interesse? Neem voor overleg of het aanvragen van een gratis exemplaar voor onderwijs en/of ondersteuning contact op (zie 'Contact').

 

Expositie over 'Naasten'

Wat als je intensief zorgt voor iemand dichtbij die niet lang meer zal leven? De expositie ‘Naasten’ geeft een inkijk in wat het voor mantelzorgers betekent om te zorgen voor een ernstige zieke dierbare die binnenkort zal komen te overlijden. De expositie toont thema’s uit dit onderzoek, voorzien van beelden uit het indrukwekkende boek. Als kijker word je uitgenodigd om de beelden en de toelichting daarbij naast jouw eigen ervaringen te leggen.

Desgewenst kan een workshop worden aangeboden, om met deelnemers (bijv. zorgprofessionals of vrijwilligers) door te praten over wat zij zien, wat de waarde ervan kan zijn voor hun ondersteuning aan naasten en hoe zij het stripboek eventueel kunnen gebruiken binnen hun zorgorganisatie.