Onderzoeksprojecten
De mantel der liefde verbeeld
Naasten een graphic novel over mantelzorg in de laatste levensfase
Onderzoeker Maaike Haan en tekenaars Melanie Kranenburg en Niek van Ooijen maakten een graphic novel over zorgen voor een naaste wanneer deze ernstig ziek is. Dit project combineert onderzoek en kunst. Via het boek wordt geprobeerd mantelzorg meer zichtbaar en bespreekbaar maken.
lees meer en bekijk een previewNaasten een graphic novel over mantelzorg in de laatste levensfase
Onderzoeker Maaike Haan en tekenaars Melanie Kranenburg en Niek van Ooijen maakten een graphic novel over zorgen voor een naaste wanneer deze ernstig ziek is. Dit project combineert onderzoek en kunst. Via het boek wordt geprobeerd mantelzorg meer zichtbaar en bespreekbaar maken.Indrukwekkend beeldverhaal
In dit indrukwekkende beeldverhaal volg je afwisselend Geert die zorgt voor zijn vrouw met uitgezaaide kanker en Eva die zorgt voor haar haar vader met COPD. De verhalen van Geert en Eva geven een idee van hoe het kan zijn om te zorgen voor iemand in de laatste levensfase. Hoe ingewikkeld en confronterend het soms kan zijn, hoeveel druk het kan geven om voor de laatste keer het goede te doen voor de ander – maar ook hoe liefdevol, mooi en dankbaar dit zorgen kan zijn.Preview
Bekijk hier een preview van een aantal pagina’s uit het boek. Eerst zie je drie pagina’s uit het leven van Geert en zijn vrouw, getekend door Melanie Kranenburg. Dan volgt een scène in de supermarkt waar de twee verschillend getekende verhaallijnen elkaar kruisen. In deze scène wordt verbeeld hoe het zorgen iemand nooit loslaat. Tot slot volgen drie pagina’s uit het leven van dochter Eva en haar vader, getekend door Niek van Ooijen.Beschikbaar bij...
Het boek is te verkrijgen via de reguliere boekhandel en online.
Waarom dit boek?
Met de graphic novel Naasten willen de onderzoekers meer inzicht geven in wat het kan betekenen om te zorgen voor een ernstig zieke naaste. Ook willen ze onderzoeken hoe kunst kan helpen om daarover in gesprek te gaan.
lees meerWaarom dit boek?
Als iemand niet meer beter wordt en binnenkort zal overlijden, wil hij of zij vaak graag zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Dan is zorg van mensen dichtbij nodig, bijvoorbeeld van iemands partner, ouder of kind. Uit onderzoek weten we dat de zorg en de beleving van zulke ‘mantelzorgers’ in de palliatieve fase soms onzichtbaar blijft. De stervende patiënt staat immers centraal.Met het onderzoeksproject wordt geprobeerd de mantelzorg in de laatste levensfase letterlijk zichtbaar maken. Wat betekent het voor mensen om zorg te geven aan iemand dichtbij? En hoe helpt kunst om daarover in gesprek te gaan? Gebaseerd op interviewonderzoek is daarom de graphic novel (ofwel het beeldverhaal) ‘Naasten’ ontwikkeld. Met dit boek, maar ook via trainingen en exposities, hopen de onderzoekers meer zichtbaar en bespreekbaar te maken wat het voor mantelzorgers kan betekenen om te zorgen voor een ernstig zieke naaste.
Onderzoek
Interviewstudie
Tussen 2017 en 2019 sprak onderzoeker Maaike Haan met mensen die allemaal te maken hadden met zorg voor of van hun naaste.
lees meerInterviewstudie
Via uitgebreide interviews is een beeld verkregen van mantelzorg rondom het levenseinde. Tussen 2017 en 2019 sprak onderzoeker in opleiding Maaike Haan met mensen die allemaal te maken hadden met zorg voor of van hun naaste. Sommigen zorgden op dat moment voor hun partner, vader, moeder of een ander familielid. Anderen hadden dat kortgeleden gedaan, maar hun naaste was inmiddels overleden. Ook sprak Maaike met mensen die wisten dat ze snel dood zouden gaan. Mensen met kanker, COPD, hartfalen of andere aandoeningen.In de interviews was een ‘normatieve’ dimensie van mantelzorg terug te zien: hoe zulke zorg gekleurd kan worden door morele waarden zoals liefde voor elkaar of vanuit een gevoelde morele verplichting vanuit iemands familie of je cultuur. Ook kan zorg gekleurd worden iemands achterliggende ideeën en normen over hoe je je behoort te gedragen (bijvoorbeeld als oudste dochter) of over wat wel of geen goede zorg is op basis van eerdere ervaringen (bijvoorbeeld "... zoals toen met oom Piet wil ik het nooit voor mijn moeder!").
Het viel op hoe naasten zich, op verschillende manieren, geroepen voelen om er altijd voor de ander te zijn, te zorgen en die zorg vol te houden: “Dit is het laatste wat ik kan doen.”
Ontwikkeling van het boek
Op basis van het interview-onderzoek werkten tekenaars Melanie Kranenburg en Niek van Ooijen, samen met Maaike Haan, twee fictieve verhalen uit tot de graphic novel.
lees meerOntwikkeling van het boek
Vanaf september 2018 begon de samenwerking met twee afstuderende studenten van de opleiding Comic design van kunstacademie ArtEZ in Zwolle: Melanie Kranenburg en Niek van Ooijen verbonden zich aan dit project. De graphic novel ‘Naasten’ is de meesterproef waarmee ze hun opleiding afsloten. Onderzoeker Maaike en tekenaars Melanie en Niek creëerden samen de twee verhalen van de fictieve personages Geert en Eva. Melanie en Niek werkten ze uit tot een graphic novel.Bij het maken deden we ons best om recht te doen aan de verhalen van de geïnterviewde mensen en aan de reacties die we kregen van naasten en professionele zorgverleners. Een bijzondere samenwerking dus, tussen de wereld van de kunst en de wereld van het onderzoek in de zorg.
Het boek verschijnt in het najaar van 2019 en zal dan te koop zijn via o.a. de website van de Vlaamse uitgeverij Oogachtend.
Klankbordgroep met vertegenwoordigers
Het onderzoek werd gesteund door een klankbordgroep met vertegenwoorders van diverse Nederlandse en internationale instanties.
lees meerOnderwijs
Gebruiken voor onderwijs en ondersteuning
Het staat iedereen vrij om het boek te gebruiken, maar vermeld dan wel altijd de bron. Neem voor overleg of het aanvragen van een gratis onderwijsexemplaar contact op.
lees meerGebruiken voor onderwijs en ondersteuning
Dit boek is goed bruikbaar voor onderwijs, maar kan ook worden ingezet bij ondersteuning of nazorg aan naasten. Het staat iedereen vrij om het boek te gebruiken, maar vermeld dan wel altijd de bron. Bijvoorbeeld zo:- Uit: ‘Naasten’ door Melanie Kranenburg, Niek van Ooijen en Maaike Haan, 2019.
Trainingen en workshops
Om de meerwaarde van dit boek te kunnen onderzoeken, zijn trainingen voor vrijwilligers en professionals ontwikkeld. Ook worden exposities met workshops aangeboden.
lees meerTrainingen en workshops
In 2019-2020 wordt tot slot onderzocht wat deze graphic novel kan betekenen in het zichtbaar en bespreekbaar maken van mantelzorg. De onderzoekers ontwikkelen daarom trainingen voor vrijwilligers en professionals. Ook worden exposities met het boek georganiseerd, waarbij workshops worden aangeboden voor een breed publiek. Uiteindelijk is het hele project erop gericht om meer inzicht te geven in de mogelijke meerwaarde van het gebruik van kunst en verbeelding in de zorg.Van 2019-2020 wordt onderzocht wat deze graphic novel kan betekenen in het zichtbaar en bespreekbaar maken van mantelzorg. Daarom zijn trainingen voor vrijwilligers en professionals ontwikkeld. Ook worden exposities met het boek georganiseerd, waarbij workshops worden aangeboden voor een breed publiek. Uiteindelijk is het hele project erop gericht meer inzicht te geven in de mogelijke meerwaarde van het gebruik van kunst en verbeelding in de zorg. Meer informatie volgt later. Alvast interesse? Neem dan contact op (zie 'Contact').
Onderzoeksteam
In de media
- Vox - '‘Naasten’ vertelt het verhaal van mantelzorgers in stripvorm' (september, 2019)
- ZonMw - 'Kunst als middel om over mantelzorg in gesprek te komen' (mei, 2019)
- Movisie - 'Het gaat nu niet om mij: Mantelzorg in de palliatieve fase' (juni, 2018)
- Movisie - Fictief interviewverhaal Maaike
- ArtEZ - Finals 2019, Comic Design (YouTube-video)
Uniek stripboek over mantelzorg in de laatste levensfase Graphic novel ‘Naasten’ schetst herkenbare, aangrijpende verhalen
24 september 2019'Naasten' is een graphic novel, een beeldverhaal, over wat het met mensen doet die de zorg op zich nemen van een naaste die niet meer lang te leven heeft.
lees meer
Mogelijk gemaakt door ZonMw
Als onderdeel van het Palliantie-programma.
https://www.zonmw.nl/nl/over-zonmw/onderwijs/programmas/programma-detail/palliantie-meer-dan-zorg/
