Commissie Mensgebonden Onderzoek CMO

Biobanking

Indienen verzoek beoordeling van een biobank (Biobanking)

Het instellen van een biobank moet voorafgaand worden beoordeeld door de lokale CMO Radboudumc. Het beoordelingsverzoek moet digitaal worden ingediend en moet bestaan uit een aanbiedingsbrief, biobankreglement en een proefpersoneninformatie met toestemmingsformulier. Voorbeelden van deze documenten zijn te vinden op de website van de Radboud Biobank.
Bij de opzet en het vullen van een biobank is (nog) geen sprake wetenschappelijk onderzoek. De CMO kan bij de opzet van een biobank daarom de proportionaliteit (de weging tussen enerzijds de nadelen/belasting voor de deelnemers en anderzijds de opbrengst/wat het onderzoek zal opleveren) niet goed beoordelen. De vraag is dan aan welke handelingen je donoren mag onderwerpen ten behoeve van een biobank (voor toekomstig onderzoek). Zijn de handelingen WMO-plichtige handelingen –  handelingen die als zij in het kader van een onderzoek zouden worden verricht dit onderzoek WMO-plichtig maken (zie ook Reikwijdte WMO) -  dan worden hieraan strikte voorwaarden gesteld:

• De belasting en de risico’s verbonden aan de WMO-plichtige handeling mogen hooguit minimaal zijn.
• Het materiaal kan niet op een andere, minder belastende of risicodragende wijze worden verkregen.
• Exclusiecriteria zijn zodanig aangescherpt dat specifieke donoren voor wie de afname van lichaamsmateriaal meer dan minimaal belastend of risicodragend is, worden uitgesloten van deelname.
• Het gezondheidsprobleem waarop de biobank zich richt is (gelet op de ernst en/of de omvang ervan en het ontbreken van afdoende behandelingsmogelijkheden) zodanig belangrijk dat hierom de donoren aan de voorgestelde WMO-plichtige handelingen mogen worden onderworpen

Onderzoek met materiaal uit een bestaande biobank

Wanneer men onderzoek wil doen met materiaal uit een biobank en de aanleg van deze biobank is reeds goedgekeurd door de CMO, hoeft men dit slechts in bepaalde gevallen aan de lokale CMO ter beoordeling voor te leggen, nl:

• Het materiaal wordt gebruikt voor een onderzoek dat niet past binnen de doelstelling van de biobank en het informed consent van de donoren.
• Het materiaal wordt gebruikt voor een onderzoek met de kans op nieuwe bevindingen betreffende de (toekomstige) gezondheidstoestand van individuele donoren en/of bloedverwanten en donoren zijn erover ingelicht dat zij in voorkomend geval over nieuwe bevindingen die in het onderzoek kunnen worden gegenereerd, worden geïnformeerd.
• In het onderzoek
  • wordt gewerkt met materiaal dat bij donoren onder de 16 jaar of bij tijdelijk wilsonbekwamen is afgenomen en
  • het materiaal wordt gebruikt op het moment dat de betreffende donoren inmiddels de leeftijd van 16 jaar hebben bereikt of aannemelijk is dat de toestand van wilsonbekwaamheid is opgegeven en
  • de betreffende donoren geen reconsent voor deelname aan de biobank hebben verleend.

Na goedkeuring van een biobank

Bij de goedkeuring van de instelling van een biobank wordt vastgelegd in welke frequentie een herbeoordeling moet plaatsvinden. Na uiterlijk 3 jaar moet in ieder geval een evaluatie plaatsvinden, maar in bepaalde gevallen eerder. Bij de herbeoordeling kunnen de volgende punten worden geëvalueerd:

• Is het gelet op de technische ontwikkelingen nog steeds noodzakelijk het benodigde materiaal op betreffende WMO-plichtige wijze te verkrijgen?
• Moeten de risico’s en de belasting die verbonden zijn aan deelname worden heroverwogen op grond van het aantal (potentiële) donoren dat niet deelneemt, uitvalt of zijn deelname intrekt?
• Staat het verrichten van de WMO-plichtige handelingen nog steeds in een evenredige verhouding tot het belang van de biobank, gelet op de wetenschappelijke en geneeskundige ontwikkelingen en de wetenschappelijke output van de biobank?
• Wordt nog steeds naar behoren recht gedaan aan de zeggenschap en de privacy van donoren, gelet op de normontwikkeling die op deze terreinen sinds de goedkeuring of laatste herbeoordeling hebben plaatsgevonden?