Leo Heunks benoemd tot hoogleraar Intensive Care

Leo Heunks is benoemd tot hoogleraar Intensive Care aan het Radboudumc / de Radboud Universiteit. Heunks onderzoekt wat er gebeurt met de ademspieren als ze tijdens kunstmatige beademing een tijd stil liggen. Op basis van die kennis wil hij met technische innovaties en medicijnen beademing verkorten of zelfs voorkomen, en zo nadelige gevolgen van beademing verminderen.

Kunstmatige beademing is een behandeling die levens redt, maar ook nadelige effecten heeft voor de longen en ademspieren, zoals het middenrif. De ademspieren regelen de ademhaling van de longen, maar tijdens beademing liggen ze stil. Net als bij een gebroken arm die uit het gips komt, verslappen de spieren als ze een poos niet actief zijn geweest. Daardoor komen patiënten moeilijk weer van de beademing af.

Uit onderzoek blijkt: langer aan de beademing betekent meer complicaties, grotere kans op overlijden en meer gezondheidsklachten op de lange termijn. Daarom onderzoekt longarts-intensivist Leo Heunks hoe hij de beademing kan verkorten of soms zelfs voorkomen: ‘Dat helpt niet alleen de patiënt, maar drukt ook de zorgkosten en ontlast het beperkte aantal zorgmedewerkers op de IC.’

Slaapstand

Allereerst zocht hij samen met Coen Ottenheijm van Amsterdam UMC uit wat er precies gebeurt in de ademspieren als ze stilliggen. Deze onderzoeksgroep is de enige ter wereld die een biopt kan nemen van het middenrif bij een patiënt op de IC die een operatie krijgt. Uit analyse van dat weefsel is gebleken dat de massa van de ademspieren tijdens beademing afneemt, zoals bij een arm in het gips, waardoor de spieren slapper worden.

Maar dat is nog niet het hele verhaal. ‘We zagen in die biopten ook schade, doordat de ademspieren juist te hard hadden gewerkt’, legt Heunks uit. ‘Dat kan ontstaan in de periode vlak voordat de patiënt op de IC belandt, of juist als de patiënt weer zelf gaat ademen. Door hoge spierarbeid ontstaat dan spierschade, eigenlijk zoals je dat ervaart in de arm- of beenspieren als je zware last tilt of ver hardloopt. Daarnaast bleek dat het middenrif in een soort slaapstand kan gaan. We kenden dat al van de hartspier. Die beschermt zichzelf soms bij een hartaanval en bijbehorend zuurstofgebrek met een slaapstand. Het middenrif kan dat blijkbaar ook.’ 

Neusbrilletje

Met die kennis van wat er precies gebeurt in de ademspieren, zoekt Heunks naar slimme manieren waarmee hij beademing in de kliniek verbetert. Zo kijkt hij als hoofdonderzoeker van een internationale studie of hij de ademspieren tijdens de beademing een paar keer per dag elektrisch kan stimuleren. Daarnaast bestudeert hij of een medicijn dat de hartspier sterker maakt, levosimendan, ook werkt voor de ademspieren. Heunks: ‘In beide projecten wil ik weten of we kunnen voorkomen dat de ademspieren verzwakken, en of mensen dan sneller van de beademing af komen.’

Verder onderzoekt Heunks hoe hij beademing kan voorkomen. ‘Nierdialyse is vrij bekend om afvalstoffen uit het lichaam te halen, maar datzelfde principe kan ook voor de longen’, zegt Heunks. ‘Bij longdialyse wordt met een machine CO2 uit het bloed verwijderd en eventueel zuurstof toegevoegd. We willen graag onderzoeken of we op deze manier bij geselecteerde patiënten kunstmatige beademing kunnen voorkomen. Daarnaast onderzoeken we twee andere behandelingen: een neusbrilletje dat een hele hoge stroom zuurstof of lucht geeft, en een strakzittend masker, dat via een machine bij iedere ademhaling een klein beetje extra lucht geeft. Deze behandelingen kunnen een waardevol alternatief zijn voor beademing.’

Loopbaan

Leo Heunks studeerde Geneeskunde aan de Radboud Universiteit, en promoveerde bij de afdeling Longziekten in het Radboudumc op zijn proefschrift, getiteld: Exercise-induced oxidative stress in COPD: An experimental and clinical study on the effects of training. In 2000 startte hij in het Radboudumc zijn opleiding tot longarts. Voor fellowships ging hij naar Mayo Clinics in Rochester, Loyola in Chicago en St. Michaels in Toronto. Daarna werkte Heunks als longarts-intensivist en onderzoeker in het Radboudumc, Amsterdam UMC en Erasmus MC. Hij was al eerder hoogleraar in Amsterdam en Rotterdam.

Heunks is fellow van de European Respiratory Society, en lid van de wetenschappelijke commissie van de ESICM. Daarnaast is hij associate editor van American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. De benoeming in Nijmegen geldt per 1 september 2023, voor een periode van vijf jaar.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen