Project Burgerforum: keuzes in de zorg

Keuzes maken in zorg is lastig De burger wijst politiek de weg

Goed geïnformeerde burgers zien de financiële noodzaak van het maken van keuzes in de zorg, en zijn wel degelijk bereid deze keuzes te maken. Zij dragen hierbij concrete criteria en voorbeelden aan, als leidraad voor de politiek om te bepalen welke zorg vergoeding verdient.  Dat blijkt uit het manifest van het Burgerforum ‘Keuzes in de zorg’, met als titel ‘Draagvlak voor lastige keuzes’, dat op 21 juni werd gepresenteerd in Den Haag. In het Burgerforum discussieerden 24 burgers uit alle lagen van de samenleving gedurende 3 weekenden in het najaar van 2017 over deze keuzes. Het manifest en onderzoeksrapport werden op 21 juni aan de voorzitters van Zorginstituut Nederland,  de vaste Kamercommissie VWS en de Patiëntenfederatie overhandigd tijdens de presentatie van het rapport in Nieuwspoort.  

Het Burgerforum is een initiatief van het Radboudumc, Erasmus Universiteit en Radboud Universiteit.

Rob Baltussen, hoogleraar Gezondheidseconomie en initiatiefnemer van het Burgerforum: “Voor de politiek is het lastig om behandelingen niet te vergoeden, onder druk van belangengroepen of emoties van mensen in de media. Maar we moeten wel keuzes maken om de zorg op de lange termijn betaalbaar te houden. Het burgerforum laat zien dat de goed geïnformeerde burger heel goed begrijpt hoe nodig en complex deze keuzes zijn. En hoe lastig ze het ook vinden, ze spreken zich wel uit in welke zorg gesneden kan worden. Hiermee krijgt de politiek echt iets in handen om haar keuzes te toetsen en te verdedigen, ook al is de druk om een behandeling toch te vergoeden hoog.”  
 

Wat vinden burgers belangrijk?

Deelnemers vinden het onvermijdelijk dat kosten van behandelingen een rol spelen bij beslissingen. De kosten moeten afgewogen worden tegen de baten, zo niet dan is volgens  sommigen “het hek van de dam”en “dan kan alles wel worden vergoed”. “Er moeten keuzes gemaakt worden, helaas, anders hou je niks over voor de rest. Eerst was ik altijd van ‘je moet iedereen helpen’ en dat vind ik nog steeds wel, maar soms kan dat gewoon niet omdat er geen geld voor is.” (Debbie, deelnemer aan het Burgerforum)
Ook spreekt men de medemens nadrukkelijk aan op haar eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid, zodat zorg alleen wordt gebruikt als het echt nodig is. Zo geldt voor een maagverkleining: pak eerst de ongezonde leefstijl aan die in de meeste gevallen het probleem van overgewicht veroorzaakt. Goedkope medicatie als vitamine supplementen, zo stelt men, kunnen de meeste mensen zelf betalen. Ook is men kritisch over behandelingen die niet medisch noodzakelijk zijn, zoals cosmetische gebitscorrecties. Om ongepast gebruik van zorg te voorkomen vindt men dat patiënten bij bepaalde aandoeningen de eerste behandelingen zelf moeten betalen, zoals bij fysiotherapie. Deelnemers zijn daarentegen sterk solidair met patiënten die getroffen worden door een ernstige ziekte.
Het Burgerforum leverde 16 criteria op voor het maken van deze keuzes. Deelnemers pleiten ervoor dat de politiek deze expliciet gebruikt bij haar keuzes. Heleen Post, manager van de Patiëntenfederatie omarmt dit pleidooi. “Iedere burger kan patiënt worden, en het is daarom belangrijk dat burgers gehoord worden en  actief betrokken worden bij beleid ”.

Hoe nu verder?

Het Burgerforum roept de politiek in Nederland op om burgers eindelijk te gaan betrekken bij het maken van die keuzes. “En dan niet bij elke beslissing, maar wel bij belangrijke thema’s zoals de rol van leefstijl en eigen verantwoordelijkheid. Juist dan is een burgerconsultatie als dit een belangrijk toetsinstrument”aldus hoogleraar Baltussen. Arnold Moerkamp, bestuursvoorzitter van Zorginstituut Nederland beaamt dit en benadrukt de uitdaging die er nu ligt. “Wij voelen ons als Zorginstituut aangesproken. Dat betekent dat we nieuwe wegen moeten vinden voor burgerbetrokkenheid bij onze beslissingen. Ik denk dat we vooral op vraagstukken die betrekking hebben op hóe wij tot onze beslissingen komen burgerengagement zouden kunnen organiseren.”