Behandeling bij kinderen

Medicatie

Er zijn medicijnen die helpen om de pijn te verminderen. Dit kunnen algemene pijnstillers zijn maar ook specifieke medicijnen voor bepaalde typen pijn. Denk bijvoorbeeld aan middelen tegen migraine.
Soms is er sprake van een verhoogde gevoeligheid van de zenuwen voor pijn. Dit kan optreden als er sprake is van beschadiging van zenuwen of als pijn langer bestaat. Bepaalde medicijnen verminderen deze overgevoeligheid door de abnormale zenuwprikkeling te onderdrukken. Deze medicijnen hebben vaak wel meer bijwerkingen, vandaar dat de voor- en nadelen van het starten hiermee goed tegen elkaar afgewogen moeten worden.
Als het pijnlijke gebied klein is en oppervlakkig dan schrijven we bij voorkeur plaatselijk werkende medicijnen voor. Dit kunnen pleisters, crèmes of zalven zijn.  
 

TENS

Bij TENS (Transcutane Electro Neuro Stimulatie) wordt er een heel kleine hoeveelheid elektriciteit over de huid geleid door middel van plakkers die aangesloten zijn op een klein, draagbaar kastje. Deze elektrische impulsen zorgen ervoor dat de overdracht van pijnsignalen naar het ruggenmerg verandert en vermindert. De plakkers en het TENS kastje krijgt uw kind op proef mee. Bij een goed effect krijgt uw kind dit tijdelijk in zijn bezit en verzorgen wij de vergoeding hiervoor door de zorgverzekeraar. TENS heeft nauwelijks bijwerkingen, behalve dat er uitslag kan ontstaan door het gebruik van de plakkers.
 

Zenuwblokkades

In uitzonderlijke gevallen kan de oorzaak van de pijn tijdelijk verdoofd worden. Dit is onder andere het geval als een zenuw bekneld zit of als er een ontsteking is van het bewegingsapparaat. Dan kan een zenuwblokkade de pijn verminderen. Meestal zal er eerst een proefverdoving worden gegeven om zeker te weten dat een blokkade ook daadwerkelijk effect heeft. Mocht er sprake zijn van pijnvermindering, dan kan er worden geprobeerd de pijngeleiding in die bewuste zenuw te verminderen of kunnen er ontstekingsremmers worden geïnjecteerd.
Met deze vormen van pijnbestrijding is bij kinderen weinig ervaring. Er zijn ook weinig gegevens bekend over de werkzaamheid hiervan bij grotere groepen patiënten. Vandaar dat wij als team hiermee terughoudend zijn en er alleen bij een klein aantal ziektebeelden gebruik van maken.
 

Omgaan met de pijn

Iedereen heeft een bepaalde manier om met pijn om te gaan. De een blijft doorgaan met zijn normale bezigheden, een ander zoekt afleiding en nog een ander neemt tijdelijk wat extra rust. Dat is voor iedereen verschillend en bij kortdurende pijn is er geen goede of foute manier om hierop te reageren.
Als de pijn langdurig aanwezig blijft ontstaat een vicieuze cirkel waarbij het omgaan met de pijn steeds moeilijker wordt en de last van de klachten steeds groter. Er zijn verschillende technieken die kunnen helpen om met de pijnklachten om te gaan, bijvoorbeeld:

• afleidingstechnieken
• hypnose
• biofeedback
• yoga
• mindfulness

Het is bewezen dat dergelijke technieken de pijnprikkels vanuit de hersenen dempen. 

Psychologische behandeling

Onze grote hersenen kunnen pijn beïnvloeden door bepaalde gedachten of bepaald gedrag. Het is bewezen dat angst en piekeren, depressie en gedragsstoornissen allemaal een verhoogd risico geven op het ontstaan of het blijven bestaan van chronische pijn. Daarnaast is ook het omgekeerde het geval. Chronische pijnklachten kunnen stress veroorzaken door de problemen en beperkingen die de pijn met zich meebrengt.
Er is veel bewijs dat psychologische behandeling een gunstig effect heeft op de hevigheid van hoofdpijn, buikpijn en spier- en gewrichtspijn. Zo is bewezen dat cognitieve gedragstherapie leidt tot een langdurige verbetering in het omgaan met pijn, vermindering van piekeren en een verbetering van het functioneren bij adolescenten met chronische pijnklachten.
 

Gespecialiseerde behandel­programma’s

In sommige situaties leiden de pijnklachten tot een vicieuze cirkel waarbij de pijn een steeds grotere invloed krijgt op het dagelijkse leven. Er is dan vaak sprake van het vermijden van activiteiten zoals sporten, school en de omgang met leeftijdgenoten. Daarbij kunnen er zaken meespelen als piekeren, angst om te bewegen, somberheid, frustratie en eenzaamheid. Al deze zaken versterken elkaar steeds meer.
Soms blijkt het onmogelijk om met één soort behandeling voldoende pijnvermindering te krijgen. Het kan ook zijn dat er verder geen medische behandelingen meer mogelijk zijn. In beide gevallen is er met een gespecialiseerd revalidatie-traject vaak heel veel winst te behalen. Zo’n traject bestaat meestal uit het maken van een oefenprogramma op maat door de revalidatiearts. Daarbij wordt ook gekeken naar welke factoren in het dagelijkse leven en de omgeving de pijnklachten in stand kunnen houden.
Een dergelijk behandelprogramma bieden wij niet zelf aan. Hiervoor hebben wij contacten met de Sint Maartenskliniek in Nijmegen. Indien nodig leggen wij contact met een gespecialiseerd centrum dichter bij huis.
 

Oudercoaching

Een kind met chronische pijn kan veel invloed hebben op de relatie tussen ouder en kind en op het gezin als geheel. Daarnaast kan er sprake zijn van werkverzuim van de ouders of dure behandelingen met financiële consequenties. Veel ouders vinden het lastig om om te gaan met de langdurige pijnklachten en weten soms niet meer hoe ze hun zoon of dochter het beste kunnen ondersteunen. Sommige kinderen moeten juist gestimuleerd worden en andere kinderen juist afgeremd. Het kan moeilijk zijn om hierin de juiste balans te vinden. Daarnaast spelen ook eigen bezorgdheid, onmacht en stress mee in de reactie op de pijnklachten van het kind. Om ouders hiermee te helpen adviseren we soms ook coaching voor ouders.
 

Wat kan ik zelf doen?

Rust en regelmaat

Als iemand langdurig pijnklachten heeft, kan dat je dagelijkse leven behoorlijk beïnvloeden. Door pijn kan de nachtrust verstoord zijn, met als gevolg dat een kind laat in slaap valt. Overdag slapen zorgt ervoor dat het ritme verder wordt verstoort. Ook piekeren draagt bij aan een slechtere nachtrust. Verder is het zo dat pijn eerder en intenser wordt ervaren als je moe bent.

Zorg daarom voor voldoende rust en regelmaat voor je kind. Ga op (voor de leeftijd) normale tijden naar bed, wek je kind op normale tijd op en probeer het tussendoor niet te laten rusten. Eet gezond en regelmatig en probeer producten met veel suikers, vetten of cafeïne te mijden. Ga elke dag naar buiten en stimuleer contacten met anderen.

Geef uitleg en toon begrip

Er is een directe koppeling in de dieper gelegen hersengebieden tussen ons pijncentrum en ons angstcentrum. Van oudsher was dat handig en nuttig om te kunnen overleven. Als we pijn ervaren, dan worden we daar dus altijd (even) angstig van. Gelukkig is het zo dat andere delen van de hersenen (de “grote hersenen”) die angst wat kunnen reguleren en ons kunnen vertellen dat we ons in de meeste gevallen geen zorgen hoeven te maken en dat de pijn die we voelen vanzelf weer overgaat. Alleen: iedereen is anders en deze twee manieren van pijnverwerking zijn bij mensen in wisselende mate aanwezig. Bij de ene mens is de koppeling tussen angst en pijn waarschijnlijk sterker dan bij de ander. En bij de ene mens is de “geruststelling” sterker ontwikkeld dan bij de ander. Spanning en stress heeft veel invloed op hoe de pijnverwerking verloopt, bij veel stress word je minder snel gerust gesteld dan bij weining stress.

Het is belangrijk dat een kind zich op zijn gemak voelt. Geef voldoende uitleg en vraag waarom jouw kind pijn heeft en waar het vandaan komt. Zorg dat een kind zijn angsten, fantasieën en eerdere negatieve ervaringen kan uiten. Als de angst te maken heeft met een ziekte, kan informatie over het onderwerp helpen of contact met andere kinderen die hetzelfde ervaren via patiëntenverenigingen.

Zorg voor afleiding

Afleiding helpt pijn te verminderen. 
Bij zuigelingen kan je:

• een fopspeen gebruiken
• de baby op schoot nemen en er zachtjes tegen praten of wiegen
• zingen en/of luisteren naar muziek
• de baby strelen, wrijven, masseren of in bad doen

Bij oudere kinderen kan dit bijvoorbeeld door:

• boeken voorlezen
• bellen blazen
• verhalen, grapjes, raadsels vertellen
• TV kijken, gamen (met mate), naar verhalen of muziek luisteren

Geleide fantasie

Een kind kan zo sterk in een fantasievoorstelling opgaan, dat het nauwelijks of geen aandacht meer heeft voor pijn en angst. Voorwaarde is wel dat uw kind de taal al een beetje beheerst. Ook is rust, aandacht en concentratie nodig om het doel te bereiken. Niet elk kind heeft baat bij (geleide) fantasie. Sommige kinderen hebben juist meer aan een goede uitleg om de pijn te laten verminderen. Dit is afhankelijk van het karakter van uw kind.

Geleide fantasie wordt meestal toegepast in overleg met een pedagogische medewerker en er zijn legio voorbeelden te bedenken. Bijvoorbeeld samen op reis gaan naar een andere plaats waar het leuk is, bijvoorbeeld een bos of speeltuin. U kunt uw kind laten benoemen welke leuke dingen het daar kan doen of zien. Heeft uw kind een idool dan kunt u deze in fantasie oproepen en vragen of hij de pijn komt wegnemen.

Ontspanningstechnieken

Ontspanningstechnieken verminderen angst, onrust, pijn en leiden een kind af. Hierbij is het belangrijk dat de omgeving rustig en comfortabel is: een goede temperatuur, een zacht matras, kussen of dekbed. Uw kind moet zich kunnen concentreren. Soms is het horen van uw stem al voldoende om te kunnen ontspannen. Als dit niet lukt, dan kunt u ook het volgende proberen:

•  Ademhaling

U kunt uw kind diep door de neus laten inademen en vervolgens langzaam door getuite lippen laten uitademen. Herhaal dit tot het rustiger is. Jonge kinderen kunt u de pijn weg laten blazen. Laat uw kind, zodra het pijn voelt, de adem hard uitblazen en naar de pijnlijke plaats duwen.

•  Spierontspanning

Laat uw kind verschillende spieren in het lichaam één voor één aanspannen en ontspannen. Het kind leert zo het verschil tussen spanning en ontspanning ervaren. Dit is alleen geschikt voor oudere kinderen.

•  Met behulp van een pop (jonge kinderen)

Laat uw kind zien hoe slap de armen en benen van een pop zijn. U kunt een bestaande pop nemen of een poppetje maken van paperclips en karton. Vraag uw kind zichzelf net zo slap te maken.

Massage

Vooral het masseren van de rug werkt erg ontspannend. Cirkels met de richting van de klok mee laten het lichaam harder werken. Dit kan een gunstig effect hebben bijvoorbeeld bij darmkrampen.
Let goed op de reactie van uw kind; ook hiervoor geldt weer dat niet alle kinderen houden van een massage. U kunt bij de massage massageolie gebruiken of het combineren met een warm bad. Masseer altijd van boven naar beneden.

Muziek

Favoriete muziek van het kind of zachte instrumentale muziek met veel lage tonen, zoals snoezelmuziek of new-age muziek, kan pijn en onrust verminderen.

Ingaan op gevoelens

Stress, verdriet, eenzaamheid, heimwee, verveling, angst en gevoelens van machteloosheid kunnen ervoor zorgen dat uw kind de pijn eerder en sterker ervaart. Daarom is het van belang dat u probeert deze gevoelens zoveel mogelijk te voorkomen of te verminderen. Hiertoe kunt u met uw kind praten over gevoelens en het troosten, bijvoorbeeld met een lievelingsknuffel of vertrouwd speelgoed. Het is belangrijk dat u de gevoelens van uw kind niet negeert. Zorg er bij voorkeur voor dat er vertrouwde personen in de buurt zijn.

Sluit pesten uit

Tenslotte kan uw kind pijn sneller en intenser ervaren als het wordt gepest. Praat hierover met uw kind en bespreek het met de docent of schoolleiding.