Veelgestelde vragen en antwoorden

Als je door je huisarts (of een andere arts) verwezen bent voor transgenderzorg naar het Radboudumc Amalia kinderziekenhuis kom je op een wachtlijst te staan.

• actuele schatting van de wachttijd

Je kunt mensen die voor jou belangrijk zijn vertellen over je gevoelens. Ook kun je veel informatie vinden op internet. Daar kun je ook in contact komen met kinderen/jongeren die soortgelijke gevoelens hebben als jij. Kijk hiervoor eens op de website van belangenorganisatie Transvisie www.transvisie.nl of Transgendernetwerk Nederland www.transgendernetwerk.nl.

Kun je voorlopig nog niet terecht bij een behandelaar die gespecialiseerd is in transgenderzorg en ben je depressief, angstig of heb je andere psychische klachten? Bespreek dit met je ouder(s)/verzorger(s) en je huisarts. Zij kunnen je helpen door je bijvoorbeeld aan te melden bij een algemene GGZ-instelling bij jou in de buurt.

Je kunt vanaf je 9^e worden doorverwezen. Alleen als je puberteit al daarvóór begonnen is en dit is vastgesteld door een arts, kun je al voor je 9^e verwezen worden. Voor je 9^e ben je namelijk nog volop in ontwikkeling, ook op het gebied van je identiteit. We kunnen dan nog geen medisch traject ingaan voor je transitie.

Ben je jonger dan 9 en wil je transgenderzorg? Dan zal je huisarts je eerst doorverwijzen naar een psycholoog.

Op onze website vind je informatie: www.radboudumc.nl/transgenderzorg.
Verder kun je informatie vinden bij een belangenorganisatie als Transvisie www.transvisie.nl of Transgendernetwerk Nederland www.transgendernetwerk.nl. Zij geven veel informatie over uiteenlopende onderwerpen op hun websites en je kunt je aanmelden voor bijeenkomsten.

Er zijn verschillende organisaties waar (ervarings)deskundigen werken die met je mee kunnen denken over stappen die je wellicht wil nemen in je sociale transitie of je coming-out. Als je dat wil gaan zij samen met jou naar school om over je genderidentiteit te vertellen.

Voorbeelden van zulke organisaties

• Transvisie www.transvisie.nl
• Transgenderinfopunt.be www.transgenderinfopunt.be

Belangenorganisatie Transvisie organiseert activiteiten voor verschillende doelgroepen. Zo zijn er bijvoorbeeld:

• kinderdagen voor kinderen jonger dan 12 jaar
• jongerendagen en -kampen voor 12+
• bijeenkomsten voor ouders van transgenderkinderen (via Genderkind en ouder: Go)
• bijeenkomsten voor naasten (broers, zussen, (groot)ouders etc)
• een transgendercafé

Als je bij een andere instelling voor (kinder- en jeugd)psychologie of psychiatrie bent geweest, vragen we je of je verslagen van deze behandelingen mee wil nemen. Ook eventuele rapportages van psychologisch onderzoek ontvangen we graag van jou. Jouw psycholoog in het Radboudumc Amalia kinderziekenhuis kijkt dan samen met jou en je ouders of er aanvullend onderzoek nodig is. Het kan zijn dat je dan sneller met een (hormoon)behandeling kunt beginnen.

Ben je bij de Mutsaersstichting geweest, dan nemen we de diagnose- en indicatiestelling over. Je krijgt wel altijd een intakegesprek waarbij je kennismaakt met alle betrokken specialismen.

Pas vanaf het begin van de puberteit kun je eventueel starten met een hormonale behandeling (= puberteitsremming). Voor die tijd bestaat de hulp voornamelijk uit psychologische ondersteuning en het begeleiden van jou en je ouder(s)/verzorger(s) in het omgaan met je gevoelens over je genderidentiteit.

We hebben het traject opgedeeld in verschillende fases die hieronder kort uitgelegd worden. Je kunt hierover meer lezen op onze website: www.radboudumc.nl/transgenderzorg.
 
Intakefase: dit is vooral een wederzijdse kennismaking van de zorgverleners met jou en met je ouder(s)/verzorger(s). Iedereen die zich aanmeldt bij het gendercentrum krijgt deze intake.
 
Onderzoeksfase: we onderzoeken samen met jou en je ouder(s)/verzorger(s) welke gevoelens, wensen, gedachten en behoeften er zijn met betrekking tot je genderidentiteit.
Als je nog niet in de puberteit bent, ga je pas naar de volgende fase (behandelfase) als de puberteit begint. In de periode daartussen kun je -als je dat wil- in je eigen omgeving begeleid worden door bijvoorbeeld een psycholoog.

Kom je in deze onderzoeksfase met het behandelteam tot de conclusie dat je een geslachtsbevestigende behandeling wil én is de puberteit begonnen? Dan kun je starten met puberteitsremmers.
 
Behandelfase:

• Behandeling met puberteitsremmers (als de puberteit begonnen is). Deze behandeling is omkeerbaar.
• Behandeling met cross-sekse hormonen is mogelijk vanaf de leeftijd van 16 jaar. Deze behandeling is deels onomkeerbaar.
• Chirurgische behandeling. Deze behandeling is onomkeerbaar. NB: Vanaf 2021 wordt ook dit deel van de behandeling aangeboden in het Radboudumc.

Sociale transitie. Dit betekent dat je je gaat uiten volgens je gewenste genderidentiteit. Dit is geen verplicht onderdeel van één van de fases en hoe jij hier invulling aan geeft is aan jou. Onze zorgverleners bespreken je (vragen over je) sociale transitie met jou.

Tijdens de intake maak je kennis met de verpleegkundig specialist, psycholoog en kinderendocrinoloog. De kinderendocrinoloog is een kinderarts die is gespecialiseerd in hormonen. Soms is lichamelijk onderzoek nodig om te beoordelen of de pubertijd al op gang is gekomen.

• Lees hier meer over het lichamelijk onderzoek

Ga hiervoor naar je eigen huisarts. Die kan medicijnen voorschrijven waarmee je je menstruatie kunt tegenhouden en/of regelen.

Er zijn meisjes/transjongens die een zogenaamde ‘binder’ gebruiken. Dit is een hesje dat je borsten platdrukt. Je kunt een binder kopen en/of op maat laten maken. Aanbieders hiervan vind je op internet. Ook kun je een sportbeha of elastisch hemd dragen om je borsten platter en minder zichtbaar te maken. Let er op dat je voor een juiste maat kiest en de voorschriften rondom de duur van het dragen van een binder opvolgt. Te lang dragen of een te strakke binder kan (rug)klachten geven.
 

Je hebt hiervoor een verwijzingen nodig van een arts. Meestal is dit je huisarts, maar soms ook een kinderarts of bijvoorbeeld een psychiater. Je verwijzer vindt de informatie op onze website.  

Wie er beslist over de behandeling van een minderjarig kind is onder andere afhankelijk van de leeftijd van het kind. De KNMG wegwijzer Toestemming en informatie bij de behandeling van minderjarigen geeft uitleg. 

Als u door uw huisarts (of een andere arts) verwezen bent voor transgenderzorg naar het Radboudumc komt u op een wachtlijst te staan.

• actuele schatting van de wachttijd

Sinds 1 januari 2021 kunt u naar het Radboudumc verwezen worden voor transgenderzorg voor volwassenen. Iedereen die verwezen wordt, komt in volgorde van aanmelding op onze wachtlijst te staan.Bekijk de actuele wachttijd.

Indien u voldoet aan alle voorwaarden die gesteld zijn voor het ondergaan van een operatie ìs de wachttijd nog 4 tot 6 maanden.

Het kan zijn dat u moet wachten omdat u (nog) niet in de juiste fase van uw transitie zit. Zo is het bijvoorbeeld afhankelijk van hoe lang u al crosssekse hormonen gebruikt en hoe lang u al met uw sociale transitie bezig bent.

Wanneer u meerdere operaties wenst, zit er tussen 2 ingrepen een periode van 6 tot 12 maanden. In die periode volgen we poliklinisch uw herstel. Pas als alles goed genezen is plannen we een volgende ingreep.   

Als we een operatie voor u inplannen krijgt u een voorlopige operatiedatum. Deze datum kan nog verschuiven door onvoorziene omstandigheden. Bijvoorbeeld als zorg wordt afgeschaald i.v.m. COVID-19. Ongeveer een week voor uw operatie hoort u de definitieve operatiedatum. 

Uw (huis)arts of psycholoog zal u doorverwijzen. Wanneer u voor de hormonale behandeling al bij het Radboudumc komt, informeren we u tijdens dit traject over genderbevestigende operaties en verwijzen we u intern door. Als u elders onder behandeling bent, kan uw behandelaar u doorverwijzen. Na de verwijzing krijgt u een oproep voor een afspraak op onze Polikliniek Plastische Chirurgie.

Man-naar-vrouw

Na de genderbevestigende operatie van man-naar-vrouw zijn de testikels verwijderd. Daardoor maakt uw lichaam geen mannelijke hormonen meer aan. U kunt dus stoppen met de testosteronremmer. Krijgt u toch last van overbeharing? Dan schrijft de endocrinoloog een lage dosis hormonen voor. Om de vervrouwelijking in stand te houden moet u wel oestradiol blijven gebruiken. Bijkomend voordeel hiervan is dat het botontkalking helpt voorkomen.

Vrouw-naar-man

Om de vermannelijking van uw lichaam in stand te houden is het noodzakelijk om testosteron te blijven gebruiken.

Dit is zeker mogelijk en kunt u bespreken met uw behandelend specialist. De behandelend specialist kan u dan verwijzen naar het Radboudumc. Met ons multidisciplinair team zullen wij kijken waar in het proces u bij ons in kunt stromen.

Als u het diagnostisch traject doorlopen hebt, dan kan uw behandelend medisch specialist u verwijzen  naar het Radboudumc Vervolgens zullen wij bij de triage bekijken waar u bent in uw  proces. Mogelijk kan dit helpen om het traject bij het Radboudumc te versnellen zodra u aan de beurt bent.

Het is inderdaad zo dat wij mensen van de wachtlijst van het Amsterdam UMC/UMC Groningen overnemen. Het Amsterdam UMC/UMC Groningen benadert zelf de mensen die bij hen bovenaan de wachtlijst staan met de vraag of ze behandeld willen worden in het Radboudumc. Als dat zo is, informeert het Amsterdam UMC/UMC Groningen ons en ontvangen wij uw gegevens (na uw toestemming).

Het Radboudumc werkt samen met het Amsterdam UMC/UMC Groningen, omdat er tot op heden geen landelijke wachtlijst voor transgenderzorg bestaat. Gezamenlijk proberen we de mensen die het langst op een wachtlijst staan het eerst te zien.

U kunt er zelf dus niets voor doen of laten om voorrang te krijgen. Ook uw zorgverzekeraar kan geen rol spelen bij wachtlijstbemiddeling.

Uw huisarts kan u verwijzen via zorgdomein. U krijgt dan vanzelf bericht wanneer u aan de beurt bent.

U kunt mensen die voor u belangrijk zijn vertellen over uw gevoelens. Ook kunt u veel informatie vinden op internet. Daar kunt u ook in contact komen met mensen die soortgelijke gevoelens hebben als u. Kijk hiervoor eens op de website van belangenorganisatie Transvisie www.transvisie.nl of Transgendernetwerk Nederland www.transgendernetwerk.nl.

Kunt u voorlopig nog niet terecht bij een behandelaar die gespecialiseerd is in transgenderzorg en bet u depressief, angstig of heeft u andere psychische klachten? Bespreek dit met uw partner, vrienden en/of huisarts. Zij kunnen u helpen. Uw huisarts kan u bijvoorbeeld doorverwijzen naar een algemene GGZ-instelling.

De afdeling Medische Psychologie is gespecialiseerd in de relatie tussen psychisch en lichamelijk functioneren. Een van onze psychologen gaat met u in gesprek en gebruikt vragenlijsten om een beeld te krijgen van wie u bent, waar u voor staat en wat u nodig heeft. Dit gebeurt tijden de onderzoeksfase (diagnostiek fase).

Voor en tijdens het transitietraject moeten veel keuzes gemaakt worden. Samen met artsen en het verpleegkundig team willen we zorgen dat u die keuzes met de juiste informatie, goed overwogen en vrijwillig maakt.  

Dit verschilt per persoon omdat we onze zorg op uw situatie afstemmen. Gemiddeld duurt de onderzoeksfase 3 tot 4 maanden.

Vanuit het Expertisecentrum Geslacht en Gender begeleiden we u tijdens de onderzoeksfase, bij de keuzes die u daarbij maakt en bij een eventuele hormonale behandeling of medische ingreep. Wanneer er sprake is van psychologische of psychiatrische problematiek die losstaat van de genderdysforie of het transitietraject verwijzen we u door. Waar mogelijk zoeken we daarvoor contact met behandelaren met wie u al bekend bent of die in de loop van het transitietraject aansluiten. We werken nauw samen met uw huisarts en andere zorgverleners in de buurt waar u woont.

De endocrinoloog blijft gedurende het hele traject betrokken bij uw zorg. U heeft dus na de operatie nog steeds periodieke controles bij deze arts.

De psycholoog blijft gedurende het hele traject betrokken bij uw zorg. U blijft uw psycholoog dus na de operatie ook zien.  

Op onze website vindt u informatie: www.radboudumc.nl/transgenderzorg. Verder kunt u informatie vinden bij een belangenorganisatie als Transvisie www.transvisie.nl of Transgendernetwerk Nederland www.transgendernetwerk.nl. Zij geven veel informatie over uiteenlopende onderwerpen op hun websites en u kunt zich aanmelden voor (online) bijeenkomsten.

Er zijn verschillende organisaties waar (ervarings)deskundigen werken die met u mee kunnen denken over stappen die u wellicht wilt nemen in uw sociale transitie of uw coming-out.  

Voorbeelden van zulke organisaties

• Transvisie www.transvisie.nl
• Transgenderinfopunt.be www.transgenderinfopunt.be

Kijk op www.transvisie.nl/lotgenotencontact voor contact met andere mensen met genderdysforie. Deze belangenorganisatie organiseert activiteiten voor verschillende doelgroepen. Zo is er bijvoorbeeld een transgendercafé en zijn er ook bijeenkomsten voor uw naasten. 

Als u bij een andere instelling voor psychologie of psychiatrie bent geweest, vragen we u of u de verslagen van deze consulten/behandelingen van te voren toe kunt sturen. Ook eventuele rapportages van psychologisch onderzoek ontvangen we graag van u. Mogelijk kan dit helpen om het traject bij het Radboudumc te versnellen zodra u aan de beurt bent.

Ga hiervoor naar uw eigen huisarts. Die kan medicijnen voorschrijven waarmee u uw menstruatie kunt tegenhouden en/of regelen.

Er zijn vrouwen/transmannen die een zogenaamde ‘binder’ gebruiken. Dit is een hesje dat uw borsten platdrukt. U kunt een binder kopen en/of op maat laten maken. Aanbieders hiervan vindt u op internet. Ook kunt u een sportbeha of elastisch hemd dragen om uw borsten platter en minder zichtbaar te maken. Let er op dat u voor een juiste maat kiest en de voorschriften rondom de duur van het dragen van een binder opvolgt. Te lang dragen of een te strakke binder kan (rug)klachten geven.
 

Sinds 1 maart 2020 verlenen we zorg voor kinderen en adolescenten tot en met 17 jaar. Vanaf 1 januari 2021 kunnen ook volwassenen naar ons doorverwezen worden. We starten op 1 februari 2021 met genderbevestigende operaties en nodigen vanaf 1 maart 2021 mensen uit die aan het begin van hun transitietraject staan of die met een hormoonbehandeling gaan starten.  

Vanaf 2021 vinden er in het Radboudumc ook operaties plaats.  

Vergoeding voor transgenderzorg krijgt u meestal via de basisverzekering. Voor sommige zorg moet u vooraf toestemming (machtiging) vragen bij uw zorgverzekeraar. We adviseren altijd voorafgaand aan een behandeltraject contact op te nemen met uw zorgverzekeraar.

We raden het gebruik van hormoonmedicatie zonder begeleiding van een arts ten zeerste af.

Hormoonbehandeling bij jongeren kan soms onbedoelde negatieve effecten op de lengtegroei en de puberteitsontwikkeling hebben en kan tot trombose of hart- en vaatziekten leiden. Daarnaast kan het grote gevolgen hebben voor de mentale gezondheid en vruchtbaarheid.

• Lees meer