Schaamlip­kanker (vulvakanker)

Wat is schaamlipkanker?

Schaamlipkanker is een kwaadaardig gezwel in de schaamstreek. Schaamlipkanker wordt ook wel vulvakanker genoemd. Het is een zeldzame vorm van kanker. Per jaar krijgen ongeveer 400 vrouwen voor het eerst schaamlipkanker. De gemiddelde leeftijd is 65 jaar. Meestal ontstaat schaamlipkanker in de bovenste laag van de huid (opperhuid). Dit is bij ongeveer 70% van de vrouwen met schaamlipkanker het geval. Kanker in de opperhuid noemen we plaveiselcelcarcinoom. Soms ontstaat de ziekte vanuit de klierbuisjes in de schaamlipregio (adenocarcinoom) of vanuit de pigmentcellen in de huid (melanoom). 

• Klachten

  Schaamlipkanker is meestal te zien en te voelen. Hierdoor kan de ziekte al vroeg ontdekt worden. Bezoek de huisarts als u langer dan 2 weken één of meer van de volgende klachten heeft in uw schaamstreek: 

  • wondjes of zwelling
  • jeuk
  • pijn bij het plassen of bij seksueel contact
  • plotselinge pijn
  • ongemak/pijn bij zitten
  • bloedverlies (buiten uw menstruatie om of na de overgang)

  Bij deze klachten is er meestal sprake van een andere diagnose maar het zou kunnen wijzen op schaamlipkanker.

• Oorzaken en risicofactoren

  Oorzaken en risicofactoren

  Schaamlipkanker komt voor bij vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 65 jaar. Het lijkt niet erfelijk te zijn. Er is niet één duidelijke oorzaak voor het ontstaan van schaamlipkanker. De volgende aandoeningen verhogen de kans op schaamlipkanker:

  • Lichen sclerosus (LS): Dit is een chronische huidziekte die vooral in de buurt van de schaamlippen zit. Chronisch betekent dat de huidziekte niet te genezen is. LS verdwijnt dus niet en behandeling is meestal levenslang nodig. De behandeling bestaat uit het smeren van zalf. De zalf houdt de huid rustig en vermindert klachten zoals jeuk en pijn. Soms kunnen de klachten ineens erger worden. Dit noemen we een opvlamming. Een opvlamming kan bij een kleine groep vrouwen zorgen voor veranderingen in de huid. Deze huidveranderingen kunnen leiden tot een voorstadium van schaamlipkanker. Dit noemen we gedifferentieerde vulvaire intra-epitheliale neoplasie (dVIN). Wanneer dit voorstadium tijdens een operatie wordt weggehaald, wordt de kans op schaamlipkanker kleiner. Van alle vrouwen met LS krijgt 4 tot 5% ooit in haar leven schaamlipkanker. Van alle vrouwen met schaamlipkanker, heeft ongeveer 70-80% LS.
  • Humaan papilloma virus (HPV): Bij de overige 20-30% van de vrouwen met schaamlipkanker, is HPV de oorzaak. Bijna iedereen krijgt één of meerdere keren in zijn of haar leven het HPV, dat is heel normaal. Het lichaam ruimt het virus meestal zelf op (meestal binnen 2 jaar). Soms heeft het lichaam meer moeite om het HPV op te ruimen en blijft het langer in het lichaam. Dit is vooral bij mensen met een minder goed werkend afweersysteem (bijvoorbeeld mensen die roken of medicijnen gebruiken die hun afweer onderdrukken). Wanneer het HPV lang in het lichaam blijft, kunnen in de schaamstreek huidveranderingen ontstaan. Deze huidveranderingen kunnen leiden tot een voorstadium van schaamlipkanker. Dit noemen we High-grade Squameuze Intra-epitheliale Neoplasie (HSIL). Wanneer HSIL wordt behandeld, is de kans op schaamlipkanker zeer klein. Tegenwoordig krijgen jongens en meisjes twee vaccinaties aangeboden tegen HPV. Dit loopt via het rijksvaccinatieprogramma.

• Verloop van de ziekte

  Hoe eerder we schaamlipkanker ontdekken, hoe beter we het kunnen behandelen. Gelukkig wordt schaamlipkanker in veel gevallen vroeg ontdekt. De kanker is dan nog niet uitgezaaid. De kans op overleving is dan het grootst (ongeveer 90%). Bij uitzaaiingen naar de lymfeklieren in de lies, is de overlevingskans ongeveer 50%.