Behandeling Osseointegratie (klik)prothese­revalidatie

Voor- en nadelen (klik)prothese

Voordelen

Een osseointegratieprothese is makkelijk en snel aan te doen. Uit onderzoek blijkt dat patiënten de prothese de hele dag aan hebben en lange afstanden kunnen lopen. Doordat de prothese direct vastzit aan het skelet kost lopen minder energie.

Het Radboudumc heeft in 2011 een onderzoek gedaan bij de eerste 22 patiënten die voor een osseointegratieprothese in aanmerking kwamen. De kwaliteit van lopen en leven met de osseointegratieprothese werd vergeleken met de kwaliteit van lopen en leven met de kokerprothese.

Resultaten:

• De prothesedraagtijd neemt toe van 56 naar 101 uur per week.
• De loopsnelheid neemt toe met 32%.
• Het lopen met een osseointegratie prothese kost 18% minder energie.
• De prothese gerelateerde kwaliteit van leven verbeterde van 39 naar 62 punten op een schaal van 0 tot 100.

Patiënten gaven ook aan dat ze met de osseointegratieprothese het gevoel hadden hun eigen been weer terug te hebben. Ook gaven ze aan dat de kleding niet meer kapot gaat door de koker en dat ze minder rugklachten hebben doordat ze rechter staan en zitten. Met een kokerprothese zitten ze altijd met het bekken scheef op de stoel.

Voordelen osseointegratieprothese ten opzichte van de kokerprothese:

• Langer dragen van de prothese.
• Verder kunnen lopen.
• Beter kunnen zitten.
• Geen huidproblemen.
• Minder pijn.
• Stabieler lopen.
• Voelt alsof je je eigen been weer terug hebt.
• Ondergrond voelen waarop je loopt.
• Snel aan- en uitklikken van de prothese.

Nadelen

Osseointegratie is een veilige techniek. Infecties van het bot komen zeer zelden voor. Nadeel is dat de opening van de huid (stoma) 2 x per dag moet worden schoongehouden met water en zeep. Het is qua tijdsinvestering te vergelijken met tandenpoetsen. In sommige gevallen kan de huid op de plaats waar de prothese naar buiten steekt geïrriteerd raken. In het eerste jaar na de implantatie komt veel spierpijn en aanhechtingspijn voor. Deze pijn verdwijnt naarmate de stompspieren sterker en fitter worden.

 

Revalidatie osseointegratie­prothese onderbeen

Revalidatie vindt plaats in een groep van maximaal 6 personen in de oefenzaal van de afdeling Fysiotherapie, routenummer 388, op:

• dinsdag van 15.00 tot 17.00 uur
• donderdag van 15.00 tot 17.00 uur

Revalidatieteam

Het revalidatieteam bestaat uit een revalidatiearts, fysiotherapeut, ergotherapeut en een prothesemaker.

Week 1: brugfase

• De prothese wordt aangebracht, uitgelijnd en afgesteld
• Belastingopbouw op prothese weegschaal
• Sta- en balanstraining en looptraining in de brug
• Diverse loopvormen: zijwaarts, achterwaarts, stoppen, draaien
• Oefeningen voor heupmobiliteit, heupkracht en core stability
• Informatie over het stomaonderhoud

Week 2: looptraining met twee krukken

• Basis looptraining met krukken in 3-puntsgang
• Looptraining op oneffen terrein

Week 3: looptraining met twee krukken

• Basis looptraining met krukken in 2-puntsgang
• Looptraining op oneffen terrein

Week 4: lopen zonder loophulpmiddelen

• Basis looptraining zonder hulpmiddelen
• Looptraining op oneffen terrein
• Traplopen, helling op, helling af
• Lopen met dubbeltaken/obstakels
• Fietsen

De behandeling in het kort

Intake

Met een verwijzing van uw huisarts of revalidatiearts kunt u terecht op onze poli. Daar is het hele osseointegratieteam aanwezig en kijken we samen of u een geschikte kandidaat bent voor de behandeling. Er is altijd een patiënt met een osseointegratieprothese aanwezig die uitleg geeft en ervaringen kan delen. Als u geschikt bent voor de behandeling wordt u op de operatiewachtlijst geplaatst en wordt een aanvraag ingediend bij uw zorgverzekering.

Operatie 1

In de eerste operatie wordt een metalen pen (prothese) in het bot van de stomp aangebracht. Zo nodig wordt de lengte van de stomp aangepast en de huid en de spieren gecorrigeerd. Na de operatie kunt u na 2-3 dagen weer naar huis, mits de pijn acceptabel is en u instructies heeft gekregen over de wondzorg. U heeft dan een wond die moet genezen. Na 2-3 weken gaan de hechtingen eruit. Ongeveer 6 tot 8 weken na de eerste operatie volgt de tweede operatie. In deze periode kunt u geen kokerprothese dragen. De prothese laat u achter zodat deze wordt klaargemaakt voor de bevestiging aan de osseointegratieprothese.

Operatie 2

Bij de tweede operatie wordt er een klein gaatje in de huid gemaakt (stoma) en wordt er een verbindingsdeel vastgeschroefd aan de prothese in het bot. Dit verbindingsdeel steekt door de huid naar buiten. De operatie duurt kort. U mag dezelfde dag of eventueel een dag later naar huis. U krijgt instructies over hoe u het stoma moet schoonhouden.

Single stage-operatie

In overleg met uw specialist kunnen beide ingrepen ook in één operatie uitgevoerd worden; dit wordt ‘single stage’ genoemd. U wordt dan na 2-3 dagen naar huis ontslagen met duidelijke instructies over reiniging en onderhoud van het stoma. Neemt u altijd uw prothese mee zodat onze prothesemaker de koker kan ombouwen naar een kliksysteem (connector). Meestal kunt u 3-4 weken later starten met revalidatie met aanklikken van de prothese. In de tussentijd moet u zich zonder prothese zien te redden met krukken of in een rolstoel. 
Mochten er speciale omstandigheden zijn zoals een heel korte stomp of een zachte botkwaliteit dan wordt dit schema in overleg met u aangepast.

Revalidatie

Eén week na de tweede operatie start de poliklinische osseointegratierevalidatie. U leert hier in 4 weken lopen met de prothese. Bij patiënten met een onderbeenamputatie wordt de revalidatie na 4 weken afgesloten. Patiënten met een bovenbeenamputatie gaan vanaf de 4e week thuis lopen met 2 krukken en bouwen dan in 6 tot 8 weken de krukken af. Zodra u kunt lopen zonder krukken komt u terug voor een afsluitende looptraining en het definitief afstellen en uitlijnen van de osseointegratieprothese.

Vragen over de prothese

Wat gebeurt er met het bot?

De meeste mensen die een osseointegratieprothese krijgen hebben zwak bot door inactiviteitsontkalking. Door het jaren dragen van een kokerprothese worden het bot en de spieren niet belast. De spieren nemen af in omvang en het bot wordt dunner en zwakker. Bij een osseointegratieprothese wordt het bot weer op een normale manier belast en worden de stompspieren weer sterk en fit. Het bot van de patiënt vergroeit met de prothese zodat de prothese onderdeel van het lichaam wordt.

Wie komt in aanmerking voor een osseointegratieprothese?

Patienten die niet roken en:

• Problemen hebben met de koker (transpiratie, huidproblemen, pijn).
• Met de kokerprothese beperkte afstanden kunnen lopen.
• Niet comfortabel kunnen zitten met een kokerprothese.
• De prothese vaak verliezen tijdens activiteiten overdag.
• Rugklachten hebben door scheef staan, lopen en zitten.

Wordt de prothese vergoed door mijn zorgverzekering?

De osseointegratiebehandeling wordt volledig betaald door uw ziektenkostenverzekering. Het implantaat wordt ingebracht in het ziekenhuis en gaat levenslang mee. Het koppelstuk waarmee de prothese aan het implantaat bevestigd wordt moet één keer in de 3 tot 5 jaar worden vervangen. Deze kosten worden net als uw andere protheseonderdelen vergoed door uw zorgverzekering.

Kan ik alles doen?

Met een osseointegratieprothese kunt u alles doen. U kunt in bad, onder de douche, in de zee, in het zwembad, in de sauna, fietsen, mountainbiken, zeilen en autorijden.

Impactsporten zoals vechtsporten, voetbal en skiën wordt afgeraden. U kunt deze sporten wel beoefenen maar dan liever zonder de prothese. Aangezien het bot van de stomp verzwakt is, is de kans op botbreuken hoger. Na een goede revalidatie en geleidelijke opbouw van stompspieren en bot kan men na ongeveer 3 jaar wel hardlopen met een osseointegratieprothese.

Revalidatie osseointegratie­prothese bovenbeen

Revalidatie vindt plaats in een groep van maximaal 6 personen in de oefenzaal van de afdeling Fysiotherapie, routenummer 388, op:

• dinsdag van 15.00 tot 17.00 uur
• donderdag van 15.00 tot 17.00 uur

Revalidatieteam

Het revalidatieteam bestaat uit een revalidatiearts, fysiotherapeut, ergotherapeut en prothesemaker.

Uitgangspunten

• De start van het revalidatieprogramma is 1 week nadat de tweede operatie heeft plaatsgevonden.
• Woont u binnen een straal van 75 km van Nijmegen? Dan volgt u het gehele revalidatieprogramma in het Radboudumc.
• Woont u buiten een straal van 75 km van Nijmegen? Dan volgt u vanaf week 5 het revalidatieprogramma in een revalidatiecentrum elders.
• Buitenlandse patiënten volgen een dagelijks programma gedurende 4 weken, met adviezen voor de behandelend fysiotherapeut.
• De patiënten krijgen filmpjes met daarin oefeninstructies en aandachtspunten (zowel in het Nederlands en in het Engels).

Week 1: pre-prothesefase

• Belastingopbouw op prothese met oefenvoetje en weegschaal; starten met 30 tot 50% op dag 2 en 3 en 50% tot 100% op dag 4 en 5
• Bekkenshift, lift- en uitstapoefeningen
• Advies over stomahygiëne en advies over stompklachten in de revalidatiefase (stomairritatie, spierpijn, aanhechtingspijn)
• Heupmobiliteit/kracht, core stability training
• Informatie over het stomaonderhoud

Week 2: brugfase

• Prothesefitting, uitlijning en prothese aan- en uittrektraining
• Bekkenshift, lift- en uitstapoefeningen vanuit stand
• Looptraining in de brug: bekkenverplaatsing boven prothesebeen, afleren rompbuiging naar prothesebeen
• Heupmobiliteit/kracht, core stability training

• Week 3: brugfase

• Looptraining in de brug: bekkenverplaatsing boven prothesebeen, afleren rompbuiging naar prothesebeen
• Core stability training
• Heupmobiliteit/kracht, core stability training

Week 4 en 5: looptraining met 2 krukken

• Looptraining met twee krukken in 3-puntsgang: bekkenverplaatsing boven prothesebeen, afleren rompbuiging naar prothesebeen
• Looptraining met twee krukken in 2-puntsgang: bekkenverplaatsing boven prothesebeen, afleren rompbuiging naar prothesebeen
• Looptraining met twee krukken over oneffen terrein
• Traplopen met krukken
• Heupmobiliteit/kracht, core stability training

Rustpauze

1 maand

Week 6: looptraining zonder loophulpmiddelen

• Looptraining zonder loophulpmiddelen: bekkenverplaatsing boven prothesebeen, afleren rompbuiging naar prothesebeen
• Looptraining zonder loophulpmiddelen: bekkenverplaatsing boven prothesebeen, afleren rompbuiging naar prothesebeen
• Heupmobiliteit/kracht, core stability training

Week 7: looptraining zonder loophulpmiddelen

• Looptraining zonder loophulpmiddelen: bekkenverplaatsing boven prothesebeen, afleren rompbuiging naar prothesebeen
• Looptraining zonder loophulpmiddelen: bekkenverplaatsing boven prothesebeen, afleren  rompbuiging naar prothesebeen
• Looptraining over oneffen terrein
• Heupmobiliteit/kracht, core stability training

Week 8: complexe loopvormen, obstakels en fietsen

• Traplopen, helling op, helling af
• Lopen op oneffen terrein, lopen met dubbeltaken/obstakels
• Fietsen

Verzorging

• Verzorging

  Hier vindt u informatie over het verzorgen van uw stoma bij een klikprothese. Het is belangrijk dat u uw stoma 2 keer per dag schoonmaakt. Dit is om infecties te voorkomen. Het verzorgen van uw stoma start vanaf de eerste dag na de tweede operatie. In de eerste 3 tot 7 dagen kan de stoma nog iets bloeden. Spoel uw stoma daarom voorzichtig met een handdouche. Als uw stoma blijft bloeden, spoel dan na met koud water. Breng vervolgens een aantal splitgaasjes aan, duw stevig aan en houd rust. Leg de stomp hoog. Splitgaasjes kunt u makkelijk zelf maken door een niet steriel gaas van 10 x 10 cm Y-vormig in te knippen.

• Uw stoma schoonmaken

  1. Verwijder het gaasje.
  2. Trek het stoma open zodat er wat ruimte ontstaat naast het implantaat.
  3. Spoel het stoma met een monddouche (bijvoorbeeld Braun Oral B, Oxyjet of de Panasonic Dentacare Monddouche EW 1211). Dit apparaat kost ongeveer € 70 tot € 100 en is te bestellen via internet. Voor uw gemak adviseren wij om een monddouche aan te schaffen met een geïntegreerde watertank en verschillende waterstraalstanden.
  4. Hardnekkige gele aanslag kunt u met een gaasje wegpoetsen of flossen.
  5. Maak ook het implantaat schoon. Zo houdt u het vrij van aanslag.
  6. Masseer uw huid en spieren tijdens het spoelen. Dit voorkomt verklevingen tussenuw huid en spieren en het implantaat.
  7. Droog na het spoelen de huid af met een schone handdoek.  Dek het af met een splitgaasje.

• Geïrriteerd of ontstoken stoma

  U kunt het volgende doen als uw stoma geïrriteerd en/of ontstoken is. Het is dan pijnlijk, rood en er kan pus ontstaan.

  • Waterstofperoxide. Spuit na het schoonmaken van uw stoma 2 keer per dag 4 cc waterstofperoxide (3%) rondom de implantaat diep in het stoma. Dit doet u met een canule op een (5 cc) injectiespuitje. Alles is op recept verkrijgbaar bij de apotheek. Waterstofperoxide bruist het stoma schoon. Laat waterstofperoxide een aantal minuten intrekken. Spoel niet na met water.
  • Fucidin hydrofiele crème. Breng 2 keer per dag Fucidin hydrofiele crème (tube 30 g; 20 mg/g) aan op en in het stoma.
  • Blijft het stoma toch onrustig, de pijn, roodheid en pusvorming blijft aanhouden? Vraag dan via uw huisarts of revalidatiearts een recept voor een antibioticakuur van 10 dagen.

• Verzorging stomp

  Lees hier meer over de verzorging van de stomp na een beenamputatie