-1.jpg.aspx?width=624&height=631&ext=.jpg&type=BlockColumn1Zoom1)
Onderzoekers van het Radboudumc, Universiteit Twente, Leiden UMC, Boehringer Ingelheim en Stichting Proefdiervrij gaan een orgaan-op-een-chip model ontwikkelen, waarmee oogziekten bij de mens zijn te onderzoeken. Het gaat om leeftijdsgebonden maculadegeneratie, waarbij netvliescellen van individuele patiënten worden opgekweekt uit stamcellen. In dit orgaan-op-een-chip model worden de onderliggende ziekteprocessen onderzocht. Daarnaast worden in dit model medicijnen op hun effectiviteit onderzocht, waardoor dierproeven niet meer nodig zijn.
het PLURIMACULA-project, wordt een orgaan-op-een-chip model ontwikkeld van de buitenste laag van het netvlies (de retina). Ingenieurs, stamcelbiologen, genetici en clinici van Nederlandse universiteiten en UMC’s werken in dit publiek-private project samen met het farmaceutisch bedrijf Boehringer Ingelheim. Samen willen ze komen tot een nieuw instrument voor medicijnonderzoek op basis van menselijk materiaal, waardoor er geen dierproeven meer nodig zijn. Stichting Proefdiervrij ondersteunt het project.
Bijna 200 miljoen
In Europa lijden achttien miljoen mensen aan een achteruitgang van het gezichtsvermogen, veroorzaakt door leeftijdsgebonden maculadegeneratie. In 2020 zal het aantal mensen wereldwijd zijn opgelopen tot 196 miljoen. Dat gaat jaarlijks gepaard met zo’n 284 miljard euro aan zorgkosten. Nieuwe middelen voor preventie en behandeling zijn daarom hoognodig. Om die te ontwikkelen zijn relevante ziektemodellen essentieel.
Anneke den Hollander, hoogleraar Moleculaire oogheelkunde in het Radboudumc: “Organen-op-een-chip zijn driedimensionale celkweekmodellen gebaseerd op microvloeistofchips waarmee de complexe structuur en werking van weefsels of zelfs organen nagebootst kunnen worden. Door cellen in te bouwen die zijn afgeleid van menselijke ‘geïnduceerde pluripotente stamcellen’, of ‘iPSC’, kunnen organs-on-chips gebruikt worden om patiënt-specifieke aspecten van ziektemechanismen te bestuderen, of om nieuwe medicijnen te testen.”
Driedimensionale kweek
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) is de belangrijkste oorzaak van slechtziendheid bij ouderen. Karakteristiek voor deze aandoening is de ophoping van eiwitten en vetten (‘drusen’) onder het netvlies. De belangrijkste celtypen in dit proces zijn de gepigmenteerde epitheelcellen en de endotheelcellen in de aangrenzende laag van haarvaten. Deze twee celtypen worden gescheiden door een eiwitmembraan (‘het membraan van Bruch’) en vormen samen de buitenste bloed-retinabarrière. Huidige laboratoriummodellen van de buitenste bloed-retinabarrière zijn gebaseerd op relatief eenvoudige kweeksystemen met tweedimensionale ‘monolagen’ van cellijnen, die niet de complexe structuur en werking van het daadwerkelijke weefsel nabootsen.
Nieuwe behandelingen
De ontwikkeling van driedimensionale organs-on-chips die de buitenste bloed-retinabarrière nabootsen, is een belangrijke stap in het nabootsen van LMD in een celkweekmodel. Hierdoor is het onder andere mogelijk om bloedvaten in een driedimensionale structuur te kweken met daadwerkelijke ‘doorbloeding’ door middel van de perfusie van kweekvloeistoffen. Den Hollander: “In een unieke samenwerking tussen het Radboudumc, Universiteit Twente, het LUMC en de farmaceutische industrie zullen wij een organ-on-chip model voor de buitenste bloed-retinabarrière ontwikkelen, opgebouwd uit gepigmenteerd epitheel en haarvat-endotheel afgeleid van menselijke iPSC, gescheiden door een kunstmatig membraan van Bruch. Het primaire doel van dit project is om in kaart te brengen op welke manier zo’n model kan bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe behandelingen voor LMD.”
-
Meer over het project: www.health-holland.com/project/2019/organ-on-chip-model-of-the-retina-with-human-stem-cells
Overzicht van alle zeven orgaan-op-een-chip projecten: Health~Holland https://www.health-holland.com/news/2019/07/organ-on-chip-showcases
Credits foto: Paul ter Braak & Marinke van der Helm - Universiteit Twente
-
Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.
Meer informatie
Meer nieuws
Biomarkers in COVID-19 patiënten ondersteunen bradykinine hypothese
29 mei 2020Onderzoek naar ontstekingsstoffen in bloed van COVID-19 patiënten ondersteunt de hypothese dat kinines een rol kunnen spelen bij de ernstige ademhalingsproblemen, schrijven onderzoekers van het Radboudumc in MedRxiv
lees meer
Satish Lubeek, dermatoloog ‘Een verdachte plek op je huid… ga naar de huisarts!’
28 mei 2020Het aantal diagnoses van kanker is in coronatijd gehalveerd. De daling bij huidkanker was daarbij het grootst. ‘Dat hebben wij hier echt gemerkt’, zegt dermatoloog Satish Lubeek. En hij benadrukt: ‘Heb je een verdacht plekje, ga naar de huisarts!’
lees meer
Het zorgmodel van de toekomst voor chronische neurologische zorg Bas Bloem beschrijft innovatief model aan de hand van de ziekte van Parkinson
28 mei 2020Mensen met een chronische neurologische aandoening hebben veel baat bij een patiëntgerichte benadering waarin verschillende vormen van zorg optimaal geïntegreerd zijn. Dit schrijft Bas Bloem van het Radboudumc in een artikel voor The Lancet Neurology.
lees meer
Wegafsluiting Geert Groteplein Noord vrijdag 29 mei
27 mei 2020Op vrijdag 29 mei is het Geert Groteplein Noord afgesloten voor autoverkeer.
lees meer
Extra maatregel toegang Radboudumc Uitbreiding zorg brengt meer mensen in ons huis. Extra maatregel ingevoerd.
27 mei 2020De uitbreiding van onze zorg brengt meer mensen in ons huis. Om risico op besmetting met het coronavirus te voorkomen voeren we een aangescherpte check uit bij alle ingangen.
lees meer
Aardse bacteriën kunnen overleven op grondstoffen uit de ruimte en minder virulent worden
25 mei 2020. Onderzoekers van het Radboudumc schrijven in een artikel in Astrobiology dat bacteriën kunnen overleven op een ‘buitenaards dieet’, maar daardoor makkelijker herkend worden door het immuun systeem en minder virulent worden.
lees meer