‘De mooie herinneringen helpen me om verder te gaan’

Stadsvijver

‘Strijdlustig als ze was, wilde ze alles doen wat haar herstel kon bevorderen. In onze woonkamer oefende ze rondjes om de salontafel, eerst met de rolstoel, daarna met de rollator. Lopen, lopen, lopen. Pure wilskracht.

Langzaam kwam ze ook weer buiten. Eerst in de straat, later verder. “Ik loop even naar de stadsvijver”, zei ze op een dag. “Zou je dat wel doen?”, antwoordde ik. Het was immers best een eind. Maar ze deed het. En al snel had ze drie vaste routes: kort, middelgroot en lang. Zo bloeide de liefde voor het nabijgelegen park. Ze wandelde er graag en mijmerde op een bankje bij het water.’

Vertrouwen

‘Ondanks haar inzet werd al snel duidelijk dat genezing niet meer mogelijk was. Vanaf dat moment kreeg Janny begeleiding van medisch oncoloog en palliatief arts Evelien Kuip. De eerste ontmoeting was warm en empathisch, maar professioneel.

Door de jaren heen groeide er een hechte band. Janny voelde zich gezien, niet alleen als patiënt maar ook als mens. Evelien toonde oprechte belangstelling voor haar persoonlijke situatie. Zo vroeg ze bijvoorbeeld wat Janny belangrijk vond in haar leven. Ik ging altijd mee naar de gesprekken en zag van dichtbij hoe het vertrouwen alsmaar groter werd.

In de tussentijd ging het langzaamaan bergafwaarts met Janny. In een gesprek met Evelien, zei ze: “Ik wil euthanasie. En ik zou het fijn vinden als u dat doet.” Ik schrok. Over euthanasie – of over het einde, überhaupt – hadden we het nog nooit gehad. Evelien reageerde rustig: “Als u dat wenst, wil ik dat voor u faciliteren.”

Buiten vroeg ik waarom Janny dit plotseling opwierp. “Ik weet het niet”, zei Janny. “Maar ik voelde op dat moment dat ik dat aan háár moest vragen.”’

Texel

‘Doe de dingen die je graag doet. Dat was een van Eveliens adviezen. Voor ons was dat Texel. Janny en ik gingen er al vele jaren samen heen, twee of drie keer per jaar. Evelien moedigde dat aan: “Wordt het niet weer eens tijd dat jullie naar Texel gaan?”

Op de boot naar Texel keek ik altijd stiekem naar Janny. Halverwege de overtocht zag ik haar opklaren; hoe dichter we bij het eiland kwamen, hoe meer ze opklaarde. Zodra we er waren, kwam ze helemaal tot leven. Strand, zee, zon, lucht – en het liefst: niemand om haar heen. Rust.

Tijdens onze wandelingen nam ik altijd twee stoeltjes mee. We kozen dan een rustig plekje bij het water om te gaan zitten. Uren en uren konden we daar zitten. We hoefden niks te zeggen. Daar, in de zon, was Janny gelukkig. Ze had niets nodig. De zonnestralen waren genoeg.’

Afscheid

‘Natuurlijk vond ik het ontzettend moeilijk dat Janny voor euthanasie koos, maar ik steunde haar. Het was haar leven, haar keuze. Ze wilde het thuis laten doen, niet in een klinische omgeving. Uiteindelijk vonden we samen een huisarts waar ze een goed gevoel bij had.

De dag zelf was, vreemd genoeg, ook mooi. ’s Morgens kwamen twee ambulancebroeders om het infuus aan te leggen. Twee vrolijke jongens, met wie Janny nog grapjes maakte. Even later kwamen onze twee zoons erbij, en de huisarts. We zaten met z’n vijven te praten, bijna alsof het een gewone middag was.

Om één uur – de afgesproken tijd – vroeg de huisarts: “En Janny, wat denk je ervan?” Ze glimlachte en zei: “Tja… liever niet!” Toen stond ze op, liep naar haar bed, kroop er zelf in en ging liggen. Zo ging het. Vreedzaam. Zonder strijd.

Het was natuurlijk een vreselijke situatie, maar ik heb er ook mooie herinneringen aan. Momenten die ik niet had willen missen. Dat gevoel draag ik mee. Het helpt me om verder te gaan.’

Nieuws & Verhalen Verhalen Walter (76) over de zorg in de laatste jaren van zijn vrouw Janny

‘De mooie herinneringen helpen me om verder te gaan’

Toen bleek dat genezing van borstkanker niet meer mogelijk was, kreeg Walters vrouw Janny tot aan haar overlijden passende palliatieve zorg in het Radboudumc, om in de tijd die er nog was zoveel mogelijk te kunnen leven.

lees meer

Internist-oncoloog en arts palliatieve zorg Evelien Kuip: 'Vroegtijdige en open communicatie zorgt voor rust, begrip en vertrouwen'

lees meer

Voorlezen

Internist-oncoloog en arts palliatieve zorg Evelien Kuip: 'Vroegtijdige en open communicatie zorgt voor rust, begrip en vertrouwen'

‘Proactieve zorgplanning – het voorbereiden op toekomstige beslissingen – ondersteunt de kwaliteit van leven én sterven van de patiënt, wanneer duidelijk is dat genezing niet meer mogelijk is. Ook de naasten krijgen hierbij begeleiding en ondersteuning. Het gaat niet alleen om lichamelijke zorg, maar ook om psychische ondersteuning, sociale begeleiding en aandacht voor zingeving. Deze zorg is altijd afgestemd op de waarden, wensen en behoeften van de patiënt en de naasten.

Janny had een sterke behoefte aan regie over haar leven en het einde daarvan, ze had daar duidelijke ideeën over. Mijn doel is mensen zo te ondersteunen dat zij hun leven kunnen leiden zoals zij dat wensen. De weekjes naar Texel waren enorm belangrijk voor Janny en Walter; in die weken planden we daarom géén scans of afspraken.

Proactieve zorgplanning is essentieel voor passende palliatieve zorg. Vroegtijdige en open gesprekken over ziektegerichte behandelingen, klachtgerichte zorg en wat belangrijk is voor nu en straks, geven patiënten en hun partners de tijd en ruimte om samen keuzes te maken die bij hun situatie passen. Gesprekken over einde levensbesluiten, zoals euthanasie, komen thuis vaak niet spontaan op gang. Maar als ik vraag of ik er iets over mag uitleggen – bij voorkeur op een moment dat het nog niet direct nodig is – zegt bijna iedereen: “Ja, doe maar.” Het praten hierover met een professional kan ook het begrip tussen patiënt en partner vergroten. Zo kan het bijvoorbeeld leiden tot het besluit om ziektegerichte behandeling te stoppen of om meer aandacht te geven aan het leven thuis in plaats van ziekenhuisbezoeken.

Door continu te communiceren, krijgen zowel patiënt als naasten rust, begrip en vertrouwen. Naasten weten welke wensen de patiënt heeft en kunnen hierop handelen, wat hen helpt het proces beter te verwerken. Patiënten ervaren tegelijkertijd dat hun partner goed voorbereid is, waardoor zij zelf ook meer rust vinden. Zo kan de laatste fase van het leven van de patiënt zo waardig, beheersbaar en betekenisvol mogelijk verlopen. Tegelijk ontstaat er ruimte voor nabestaanden om, ondanks het grote verdriet, hun leven weer op te pakken.’

Evelien Kuip, internist-oncoloog en arts palliatieve zorg

Meer informatie

Palliatieve zorg

Ondersteunende zorg en palliatieve zorg is gericht op het verbeteren van de kwaliteit van leven van mensen die ongeneeslijk ziek zijn. Er kan nog veel worden gedaan om deze periode van leven zo goed mogelijk te laten verlopen. naar pagina

Leven tot het laatst

Meer over wat palliatieve zorg voor u kan betekenen, leest u op de landelijke website Leven tot het laatst.

ga naar de website