Ruim 27 miljoen voor project ‘Taal in interactie’

Nieuws Ruim 27 miljoen voor project ‘Taal in interactie’

16 november 2012

Het project ‘Taal in interactie’ van de Radboud Universiteit Nijmegen/UMC St Radboud ontvangt een subsidie van 27,6 miljoen euro in het kader van het NWO-programma Zwaartekracht. Met de subsidie worden consortia met excellente wetenschappelijke onderzoeksprogramma’s gestimuleerd.

‘Het basisthema van het universele talige brein en de vele variaties op dit thema staat centraal in ons consortium’, zegt hoofdaanvrager Peter Hagoort. Vanuit het UMC St Radboud is Guillén Fernandez, hoogleraar cognitieve neurologie, bij het project betrokken. Ook de Organische Chemie van de Radboud Universiteit ontvangt met partners uit Eindhoven en Groningen een Zwaartekrachtsubsidie van bijna 27 miljoen voor het project ‘Functionele moleculaire systemen’.

Menselijke taal is het krachtigste communicatiesysteem dat de evolutie heeft voortgebracht: de basis voor de cultuur en het sociale leven. Er is veel variatie: op dit moment bestaan er meer dan zesduizend talen. Waar komen dit systeem en de variaties vandaan? Spelen onze genen hierin een rol? Hoe hangt taal samen met andere cognitieve processen?

Om deze vragen te beantwoorden is een brede aanpak nodig die zoekt naar de genen die coderen voor het hele spectrum van ons taalvaardige brein tot de sociale interactie tussen luisteraars en sprekers en de structuur van de taal zelf. Het project brengt hersenonderzoekers en geesteswetenschappers samen om de verhouding tussen universele taalkenmerken en individuele variatie te onderzoeken en te analyseren hoe cognitieve systemen als geheugen, actie en controle samenhangen met taal.

Taal en cognitie

‘We maken de oversteek tussen taal- en cognitieonderzoekers’, zegt Peter Hagoort, hoogleraar psycholinguistiek van de Radboud Universiteit. Hij is directeur van het Donders Institute for Brain Cognition and Behaviour en het Max Planck Instituut voor Psycholinguistiek. Ook het Nijmeegse Centre for Language Studies en het Institute for Language, Logic and Computation van de Universiteit van Amsterdam zullen meewerken aan het project, waarbij vier Spinozawinnaars zijn betrokken (Nijmegen: Peter Hagoort, Anne Cutler en Pieter Muysken, Amsterdam: Johan van Benthem).

Hagoort: ‘We onderzoeken waarin mensen gelijk zijn, hoe ons brein geschikt is voor taal, en waarin we verschillen. Er zijn aanwijzingen dat er subtiele genetische verschillen zijn waardoor bepaalde groepen mensen bijvoorbeeld eerder een toontaal ontwikkelen dan een niet-toontaal. Tegelijk zijn er enorme individuele verschillen in hoe goed iemand een taal kan leren. Dat alles neemt niet weg dat alle leden van onze soort een brein hebben dat erop toegesneden is zonder expliciete instructie in de eerste paar jaar van het leven een taal te leren. Het basisthema van het universele talige brein en de vele variaties op dit thema staat centraal in ons consortium.’ Vanuit het UMC St Radboud is Guillén Fernandez, hoogleraar Cognitieve Neurologie en directeur van het Donders Centre for Neuroscience, bij het project betrokken.

Andere projecten

Naast het project ‘Taal in interactie’ ontvangt ook een project van Organische Chemie van de Radboud Universiteit, samen met de Universiteit Groningen en de Technische universiteit Eindhoven een Zwaartekrachtsubsidie. Deze groep gaat onderzoek doen naar functionele moleculaire systemen.

De groep van Peter Friedl (VICI award in 2010) van de afdeling Celbiologie is één van de excellente consortium partners in het NWO zwaartekrachtprogramma: ‘Cancer Genomics Centre Netherlands’ (toekenning 30,7 miljoen).

Kanker is doodsoorzaak nummer één in Nederland, met jaarlijks meer dan 40.000 sterfgevallen. De huidige medicijnen zijn niet effectief genoeg. Dat geldt met name voor uitgezaaide kankers. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat tumoren heel verschillende genetische eigenschappen kunnen hebben, die ook nog eens snel kunnen veranderen. Waarom werken de huidige therapieën niet goed? En op welke nieuwe manieren kunnen we patiënten effectiever behandelen? Daarop richt zich dit programma. Het zal zal bijdragen aan een betere levensverwachting en een betere kwaliteit van leven voor kankerpatiënten.

Zwaartekracht: investering van 167 miljoen in Nederlands toponderzoek

Het programma Zwaartekracht is de opvolger van de ‘Dieptestrategie onderzoeksscholen’, waarvoor in 1998 de laatste toekenningen zijn gedaan. Met Zwaartekracht geven OCW en NWO nu een nieuwe impuls aan samenwerking op het hoogste wetenschappelijke niveau. De excellente consortia moeten leiden tot profilering van universitair toponderzoek en leveren daarmee ook bijdragen aan de topsectoren en de ‘grand challenges’ van het EU Kaderprogramma.

Zes onderzoeksteams van topwetenschappers van verschillende Nederlandse universiteiten krijgen in de eerste ronde geld om de komende tien jaar samen excellente wetenschappelijke onderzoeksprogramma's op te zetten. Minister Bussemaker stelt hiervoor 167 miljoen euro beschikbaar.

Zie voor meer informatie:

• Rijk investeert 167 miljoen in Nederlands toponderzoek

• 54,5 miljoen voor twee Radboudprojecten