Hersenen werken beter na maagverkleining Studie toont positief effect van gewichtsverlies op prestaties van het brein

Een maagverkleining leidt niet alleen tot gewichtsverlies, maar heeft ook een positief effect op de hersenen. In een studie van het Radboudumc en het Rijnstate in samenwerking met TNO Leiden scoort bijna de helft van de deelnemers een half jaar na de operatie fors beter op allerlei testen voor het brein.

De meest opvallende bevinding van een grote studie naar de effecten van een maagverkleining is dat bijna 45% van de studiedeelnemers een half jaar na de operatie fors beter scoort op hersentesten. Dat wil zeggen meer dan twintig procent beter dan voor de maagverkleining. De rest bleef gelijk of ging vooruit, maar iets minder fors. Verder kregen de deelnemers een minder hoge bloeddruk, minder diabetes, lager cholesterol, minder depressieve symptomen en hun medicijngebruik ging omlaag.

Gemiddeld verloren de deelnemers in zes maanden dertig kilo. Hoe dat gewichtsverlies leidt tot betere hersenprestaties is nog niet helemaal duidelijk. ‘We denken aan een combinatie van factoren,’ vertelt promovenda Debby Vreeken van het Radboudumc, die op 15 juni promoveert op het onderwerp. ‘Vetcellen geven meer dan honderd signaalstoffen af, die onder andere ontstekingen veroorzaken en de bloedvaten negatief beïnvloeden, ook in de hersenen. Die stoffen nemen af bij gewichtsverlies. Maar we zien tevens dat mensen na een maagverkleining meer gaan bewegen, waardoor de bloedtoevoer verbetert.’

‘Juist die combinatie van ontstekingen en verminderde bloedtoevoer ligt aan de basis van veel hersenaandoeningen, zoals dementie’, vult hoogleraar Anatomie Amanda Kiliaan aan. Zij onderzoekt met haar groep de risicofactoren voor deze ziekten van de kleine vaatjes, waaronder hoge bloeddruk. ‘Overgewicht is een belangrijke risicofactor. Deelnemers in onze studie zijn nog relatief jong en zitten in een voorstadium van schade aan de vaatjes. Daarom is het zo interessant om deze groep te bestuderen. Nu zien we dat de hersenen beter presteren door afvallen en het proces van schade blijkbaar deels omkeerbaar is.’

Hersenfunctie

De onderzoekers laten in hun studie zien dat er verschil is tussen buikvet en onderhuids vet. Het buikvet dat rondom de organen ligt, wordt al langer bestempeld als ‘gevaarlijk vet’. Dat zien Kiliaan en Vreeken ook. De onderzoekers zien een associatie tussen de grootte en hoeveelheid vetcellen in buikvet en de kwaliteit van de bloedvaatjes in het brein. Dat zien ze niet bij onderhuids vet. Vooral het verlies van buikvet lijkt dus belangrijk voor de hersenfunctie.

De conclusies zijn gebaseerd op een studie bij 146 personen die een maagverkleining ondergingen. De gemiddelde leeftijd was 46 jaar. De onderzoekers volgden de deelnemers twee jaar lang. Ze maakten MRI-scans van de hersenen, verzamelden bloed en ontlasting, en namen kleine stukjes af van vetweefsel, lever en darm tijdens de operatie. Ook bestudeerden ze de prestaties van de hersenen, met testen voor concentratie, geheugen en spreekvaardigheid vóór en na de maag verkleinende operatie.

Ondanks de positieve effecten kleven er ook risico’s aan een maagverkleining. Mensen verliezen veel gewicht na de operatie, maar veel patiënten komen na een of twee jaar weer wat aan. Daarnaast leidt een maagverkleining soms tot buikpijn en verandert de samenstelling van de bacteriën in de darm. Dat laatste is een belangrijk onderwerp voor het vervolgonderzoek van Kiliaan en haar team in samenwerking met TNO en Rijnstate.

Dit artikel bevat geen medisch inhoudelijke adviezen. Voor vragen over uw persoonlijke situatie, kunt u contact opnemen met uw behandelend (huis)arts.

Over de publicaties

Deze resultaten van de BARICO studie zijn gepubliceerd in:
-    Jama Open Network: Factors Associated With Cognitive Improvement After Bariatric Surgery Among Patients With Severe Obesity in the Netherlands. Debby Vreeken, Florine Seidel, Emma M. Custers, Lisette Olsthoorn, Sophie Cools, Edo O. Aarts, Robert Kleemann, Roy P.C. Kessels, Maximilian Wiesmann, Eric J. Hazebroek, Amanda J. Kiliaan.
-    Neurology: Impact of White Adipose Tissue on Brain Structure, Perfusion, and Cognitive Function in Patients With Severe Obesity The BARICO Study. Debby Vreeken, Florine Seidel, Guido de La Roij, Wouter Vening, Willem A. den Hengst, Lars Verschuren, Serdar Ozsezen, Roy P.C. Kessels, Marco Duering, Henk J.M.M. Mutsaerts, Robert Kleemann, Maximilian Wiesmann, Eric J. Hazebroek, Amanda J. Kiliaan.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen