22 juni 2017

We vinden het vanzelfsprekend dat iedereen toegang heeft tot gezondheidszorg. Maar er zijn grenzen wat we als samenleving kunnen en willen betalen voor onze gezondheid. Om discussies over de inhoud van de basisverzekering in goede banen te leiden, moeten we maatschappelijke waardes inventariseren en systematisch meenemen bij beslissingen over de inhoud van de zorgpakketten, stelt Rob Baltussen, hoogleraar Global Health Economics van het Radboudumc op 17 juni in The Lancet.

Beleidsmakers die beslissingen nemen over de gezondheidszorg, doen dit voor de gehele bevolking. De belangen van individuele patiënten staan daarbij tegenover maatschappelijke belangen en de betaalbaarheid van de gemaakte keuzes. Een belangrijke vraag is bijvoorbeeld of kostbare behandelingen nog wel vergoed kunnen worden, als ze het leven van een patiënt maar met enkele weken of maanden verlengen.
 
Weinig systematisch
De methodiek van Health Technology Assessment (HTA) wordt veel gebruikt om belangen af te wegen. Hierbij wordt de afweging gemaakt of een nieuwe behandeling beter is dan bestaande behandelingen. Een knelpunt van HTA is dat besluiten vaak worden genomen op basis van bewijs van veiligheid, effectiviteit en kosten van een behandeling, en er niet systematisch wordt gekeken naar de ethische waarden, zoals het effect van een behandeling op de kwaliteit van leven van patiënt en diens directe leefomgeving. Deze zijn immers veel lastiger te duiden of te meten, maar daarom niet minder belangrijk. Rob Baltussen: “We zien nu dat ethische criteria te weinig meegenomen worden bij zorgbeslissingen.”
 
Maatschappelijke waarden
Om maatschappelijke waarden op een goede manier mee te wegen, zijn volgens Baltussen twee stappen nodig. “Allereerst is er een brede maatschappelijke discussie nodig over welke waarden we belangrijk vinden. Vervolgens zal het Zorginstituut Nederland deze waarden systematisch mee moeten nemen in de beslissingen over de pakketkeuzes.” Baltussen en zijn collega’s stellen in The Lancet voor om de methode van Multicriteria Analyse (MCA) te gebruiken voor het nemen van deze beslissingen.
 
Meerdere criteria
De MCA-methode is een systematische aanpak om relevante maatschappelijke waarden mee te nemen bij een beslissing. Zo kun je bijvoorbeeld bij een beslissing over dure medicijnen, overwegingen als kosten, individuele gezondheidswinst, ernst van de aandoening en gevolgen voor de directe leefomgeving van de patiënt tegen elkaar afwegen. Volgens Baltussen en zijn collega’s vormen de richtlijnen van de wereldgezondheidsorganisatie WHO voor een universele toegang tot gezondheidszorg een bruikbaar uitgangspunt: toegang tot zinvolle zorg voor individuele patiënten, gelijkwaardige zorg voor de gehele bevolking en duurzame betaalbaarheid van het zorgstelsel.
 
Ophef voorkomen
In Italië is de MCA-methode sinds 2012 in gebruik bij het maken van pakketkeuzes. Het keuzeproces is ook openbaar, zodat patiënten en burgers makkelijk betrokken kunnen worden bij het keuzeproces. Maar ook buiten Europa, in landen als Indonesië en Colombia, is de MCA methode in opmars bij het maken van pakketkeuzes. Rob Baltussen: “In Nederland is er regelmatig maatschappelijke ophef rondom pakketvergoedingen. De MCA-aanpak kan een deel van die ophef voorkomen, als relevante maatschappelijke waardes systematisch worden meegenomen.”
  • Medewerkers
  • Intranet