Kwaliteit en veiligheid van onze zorg in 2020

Incidenten in onze zorg

Wij proberen de beste, professionele zorg te bieden. Toch kan er onbedoeld iets niet goed gaan in onze zorg, waardoor een patiënt schade oploopt, had kunnen oplopen of nog kan oplopen. Deze zogenoemde incidenten en bijna-incidenten melden onze medewerkers via een systeem van Decentraal Incidenten Melden (DIM). Het gaat hierbij niet om ernstige of fatale schade. Dankzij de meldingen kunnen we de kwaliteit en veiligheid van onze zorg monitoren en verbeteren, zodat we herhaling in de toekomst voorkomen. Incidenten of bijna-incidenten hoeven, in tegenstelling tot calamiteiten, niet gemeld te worden aan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. 

In 2020 zijn 4.600 DIM-meldingen gedaan. Dit zijn 375 meldingen minder dan in 2019 (4.975 meldingen). Deze daling is deels te verklaren door minder patiënten vanwege de coronacrisis, tijdgebrek om te melden, een verhoogde werkdruk op de afdelingen en door implementatie van nieuwe richtlijnen en werkprocessen waardoor problemen zijn opgelost.

In 2020 zijn de volgende DIM-meldingen gedaan:

• incidenten: 58,2%
• bijna-incidenten: 35,1%
• gevaarlijke situaties: 6,7%

Een incident is een onbedoelde gebeurtenis tijdens het zorgproces die tot schade aan de patiënt heeft geleid of in de toekomst zou kunnen leiden.

Een bijna-incident is een onbedoelde gebeurtenis tijdens het zorgproces die de patiënt niet heeft bereikt (omdat de gevolgen op tijd zijn onderkend en gecorrigeerd) of waar de gevolgen niet van invloed zijn op het fysiek, psychisch of sociaal functioneren van de patiënt.

Een gevaarlijke situatie is een situatie waarin een grote kans bestaat dat zich een incident zal voordoen en waarbij geen patiënten betrokken zijn.

De meeste DIM-meldingen vallen binnen de risicoclassificatie ‘Middel’. In vergelijking met 2019 is er minimaal verschil:

• Klein risico is gedaald met 0,3% (19,8% versus 20,1% in 2019)
• Middel risico is gestegen met 0,8% (70,5% versus 69,7% in 2019)
• Groot risico is gedaald met 0,6% (9,4% versus 10,0% in 2019)
• Zeer groot risico, geen verandering (0,2%) versus 0,2% in 2019)

De drie grootste type meldingen in 2020:

• communicatie en administratie: 23,2% (dat was 23,8% in 2019)
• medicatie: 21,6% (dat was 21,1% in 2019)
• behandeling en verzorging: 14,2% (dat was 15,7% in 2019)

Verbeteracties

Regelmatig gaan we Radboudumc-breed met verbeteracties aan de slag. Dat doen we bijvoorbeeld op basis van trends of bijzonderheden. In 2020 vonden verbeteracties plaats op onderstaande onderwerpen:

Medicatie
Om meer informatie en verbetermogelijkheden uit de medicatiemeldingen te kunnen halen, is een aanpassing gedaan in DIM-formulier. De collega die de melding doet, wordt meer gestuurd in de informatie die nodig is om tot een goede analyse te komen. Daarnaast worden patiëntgerelateerde factoren meegenomen in de analyse van medicatiemeldingen.

Antistolling
Er is in 2020 veel aandacht geweest voor het Radboudumc-brede antistollingsprotocol en de implementatie van dalteparine in plaats van nadroparine als antistollingsmiddel van voorkeur. Daarnaast is er op de afdelingen extra onderwijs gegeven over antistolling en het protocol. In de Radboudumc-brede complicatiebespreking is ook aandacht geweest voor antistolling-gerelateerde problemen. Daarnaast is er in 2020 een kennisclip gemaakt waarin het antistollingsprotocol wordt uitgelegd. Deze kennisclip wordt gekoppeld aan het antistollingsprotocol in q-portaal, ons programma waarin alle protocollen staan. Ook wordt het toegevoegd aan het inwerkprogramma voor nieuwe zorgverleners. In 2021 wordt een stollingsteam opgericht en een perioperatief antistollingsspreekuur. 

Medische technologie
In de eerste helft van 2020 zagen we een hoger aantal meldingen over foutief EPIC-gebruik. EPIC is het systeem van ons elektronisch patiëntendossier. De toename in meldingen hierin komt waarschijnlijk door wisselingen in personeel. Deze trend heeft zich echter niet voortgezet en het EPIC-gebruik is in 2020 verder gestandaardiseerd en verbeterd. Verder zijn autorisaties van polikliniekassistenten ingetrokken zodat ze geen herhaalrecepten meer kunnen tekenen en doorsturen naar de apotheek. Aanleiding was dat een patiënt medicatie had ontvangen van de apotheek die niet door de arts was goedgekeurd. Ook is er een verbeteractie ingezet voor lekkende verbindingen van infuussystemen. De verkoeverkamer en IC’s zijn overgegaan op andere verlengslangen en driewegkranen. 

Voorkomen van vallen
Het voorkomen dat patiënten vallen, blijft onze aandacht houden. Het aantal valincidenten (162) in 2020 is met 23 meldingen gedaald ten opzichte van 2019. Analyse van de incidenten en verbeteren gebeurt op de afdelingen zelf. Analyse van alle meldingen laat zien dat dit zorgvuldig gebeurt. De werkgroep Valpreventie gaat in 2021 kijken naar andere vormen van interventie (omgeving, informatie, scholing, verspreiden van best practises) en monitoring (schade na valincident, focus op valincidenten die te voorkomen zijn).

Klachten

Wanneer onze patiënten ontevreden zijn over de zorg of dienstverlening van het Radboudumc, kunnen zij een klacht indienen. Volgens de Wet kwaliteit, klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz) is elke zorginstelling verplicht om laagdrempelige klachtenbemiddeling aan te bieden. Op onze website staan de huidige klachtenregeling en stappen om een klacht in te dienen.

Waarover gingen de klachten? 

In 2020 ontvingen onze klachtenbemiddelaars 398 klachten. In 2019 waren dat er 490. Hierboven ziet u waarover de klachten in grote lijnen gingen. Vooral op het gebied van 'Zorgverlening/Methodisch-technisch handelen' (37,9%) en 'Communicatie zorgverlener-patiënt' (32,9%) komen klachten binnen. Van klachten willen we leren en onze zorg verbeteren. Uit de 398 klachten kwamen 58 verbetermaatregelen voort.

De afname van klachten ten opzichte van het voorgaande jaar, kan deels worden verklaard doordat er in 2020 minder zorg geboden is vanwege de coronacrisis. Van de 398 klachten zijn er 38 gerelateerd aan de genomen coronamaatregelen.

Sterfte

Eén van de manieren waarop ziekenhuizen de kwaliteit van hun zorg kunnen evalueren is het sterftecijfer: hoeveel patiënten overlijden er in het ziekenhuis? Het sterftecijfer van ziekenhuizen wordt berekend in de Hospital Standardised Mortality Ratio (HSMR). De HSMR is de verhouding tussen het werkelijke en het ‘verwachte’ aantal sterfgevallen in een ziekenhuis. Bij een HSMR van 100 is het percentage overleden patiënten precies zoals verwacht. Bij een getal onder de 100 is de sterfte lager dan verwacht, bij een getal boven de 100 hoger dan verwacht.

Over 2020 zijn nog geen HSMR-gegevens beschikbaar. Landelijk gezien komen de sterftecijfers over een betreffend jaar namelijk pas beschikbaar in het najaar van het opvolgende jaar. In 2019 kwam de HSMR van het Radboudumc uit op 89. Dit is beduidend lager dan het landelijk gemiddelde. Dit cijfer is gebaseerd op 26.949 opgenomen patiënten waarvan er 548 in het ziekenhuis zijn overleden. Het berekende verwachte aantal sterfgevallen is 616. Het aantal sterfgevallen in werkelijkheid is in 2019 dus 68 lager dan verwacht.*

Naast de HSMR worden ook specifieke Standardised Mortality Ratio’s (SMR’s) berekend. De SMR geeft net als de HSMR aan hoe hoog de sterfte in een ziekenhuis is ten opzichte van de verwachte sterfte, maar dan voor 157 specifieke diagnose- en patiëntengroepen. De resultaten van de HSMR en de SMR’s publiceren we elk jaar op onze website.

* Dit zijn de cijfers volgens de definitie van de NZA-regels. Deze cijfers kunnen (vanwege verschil in definities) afwijken van elders op onze website gepubliceerde cijfers.

Inspectie Gezondheids­zorg en Jeugd

In februari 2020 vond het jaargesprek (over het jaar 2019) van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) plaats met onze Raad van Bestuur, bestuur van de SKU, Patiënten Advies Raad, Adviesraad Verpleegkundigen en Paramedici en het Stafconvent. Het thema van het jaargesprek was: ‘De basis op orde & De toekomst in beeld’.

In de ochtend vond eerst een onaangekondigd bezoek van de IGJ plaats aan de Verpleegafdeling Chirurgische oncologie. Hierbij focuste de IGJ op de overdracht van kwetsbare ouderen vanuit het ziekenhuis naar het verzorgingshuis, verpleeghuis, of thuiszorg. In dit gesprek werd het de IGJ duidelijk dat het voorbereiden van het ontslag in het Radboudumc een degelijk proces is waarbij aan alles is gedacht. De verpleegkundigen en de arts-assistent konden naar volle tevredenheid van de IGJ snel laten zien hoe de overdracht van zorg is geregeld en welke informatie hierbij wordt gedeeld. Ook kan de afdeling snel en adequaat de benodigde thuiszorg of verpleeghuiszorg voor hun patiënten regelen. De inspectie was onder de indruk van de wijze waarop het Radboudumc communiceert met andere zorginstellingen in de regio.

In de middag vond het jaargesprek plaats met de genoemde gesprekspartners. De volgende onderwerpen kwamen aan bod:

• ontwikkeling afdeling Kwaliteit en Veiligheid
• de lerende organisatie
• (ont)regel de zorg
• duurzame inzetbaarheid van professionals
• netwerk- en samenwerkingsverbanden
• omgaan met innovaties, nieuwe wetgeving en veranderende omstandigheden

De inspecteurs van de IGJ gaven aan het een inspirerende bijeenkomst te vinden, waar het goede gesprek kon worden gevoerd. Zij waren erg positief over de manier waarop het Radboudumc voorop loopt in de vorming van een duurzame, innovatieve en betaalbare gezondheidszorg.

De inspectie op bezoek

Het is gebruikelijk dat de IGJ gedurende een jaar nog op bezoek komt, soms onaangekondigd. In verband verband met de COVID-19 pandemie is dat in 2020 echter niet gebeurd.