Zwangerschapscholestase

Risico's van zwangerschaps­cholestase

Voor de moeder

De jeuk kan zo erg zijn dat je je geen raad meer weet. De jeuk kan je uit je slaap houden. Dat is erg vervelend en kan je opbreken. Maar als je cholestase hebt, is dit niet gevaarlijk voor je gezondheid. Na de zwangerschap gaat cholestase weer over. De lever herstelt vanzelf.

Voor de baby: verhoogd risico op overlijden?

Waarschijnlijk is ernstige cholestase wel gevaarlijk voor de baby. Oudere onderzoeken laten een verband zien tussen zwangerschapscholestase en problemen bij de baby. Dit zijn:

• vroeggeboorte
• poep (meconium) van de baby in het vruchtwater
• overlijden van de baby voor de geboorte

Medicijnen

De laatste jaren krijgen vrouwen met cholestase medicijnen. Deze medicijnen verbeteren het vervoer van gal naar de galblaas. De jeuk neemt daardoor af. De galzuren in het bloed worden daardoor lager. Het is niet aangetoond dat de kans op overlijden van de baby ook afneemt door de medicijnen. Daarom adviseren we de medicijnen met name om jeukklachten te verminderen.

Bevalling opwekken

Als de galzuren hoog zijn, zal je gynaecoloog je adviseren de bevalling op te wekken. Wanneer de bevalling wordt opgewekt, hangt af van de hoogste waarde van de galzure zouten. Als de galzuren boven de 100 umol/l zijn, is het advies om de bevalling al bij 36 weken op te wekken.

Geen verhoogd risico meer op overlijden

Nieuwere onderzoeken laten geen verband meer zien tussen cholestase en overlijden van de baby. We weten niet zeker waardoor dit komt. Mogelijk door betere zorg en gezondheid. Mogelijk doordat de bevalling vaker al eerder wordt opgewekt. En mogelijk door het gebruik van medicijnen die galzuren in het bloed verlagen. 

Vroeggeboorte

Vroeggeboorte komt vaker voor bij cholestase. Dit is gedeeltelijk ook het gevolg van het kunstmatig opwekken van de bevalling.

Onderzoeken

Controle in het ziekenhuis 

Heb je hevige jeuk op je handpalmen, voetzolen of hele lichaam? Je verloskundige laat dan bloedonderzoek doen in het laboratorium. Als blijkt dat je cholestase hebt, verwijst de verloskundige je door voor een afspraak bij de gynaecoloog. Word je al in het ziekenhuis gecontroleerd? Dan krijg je verder onderzoek naar je klachten.

De gynaecoloog vraagt hoe ernstig je klachten zijn, of je nog kunt slapen en of het lukt om niet te krabben. De gynaecoloog vraagt naar tekenen van schade aan je lever zoals:

• donkere urine                                
• ontkleurde of vettige ontlasting (de poep blijft vaak aan de pot plakken)      
• milde geelzucht                              
• naar gevoel onder de ribben rechts 

De gynaecoloog vraagt of je medicijnen gebruikt. Sommige medicijnen kunnen cholestase veroorzaken of erger maken. Dit zijn onder andere bepaalde antibiotica, medicijnen tegen hoge bloeddruk en paracetamol.

Onderzoeken

De gynaecoloog kijkt naar de plekken waar je jeuk hebt. Bij cholestase zijn er geen afwijkingen aan de huid zoals bultjes. Als je wel een huidafwijking hebt, verwijst de gynaecoloog je naar de huidarts. 

Bloedonderzoek

Het bloedonderzoek bestaat uit:

• Galzuren, ook wel galzuren zouten genoemd (GZZ)
• Leverfuncties: ALAT, ASAT, gamma GT, bilirubine
• Stolling: protrombinetijd (PT)     

Uitslag

Als de leverfuncties afwijkend zijn, dan kan dit het gevolg van cholestase zijn. Maar er zijn ook andere oorzaken, zoals galstenen en leverontsteking (hepatitis).

Vervolgonderzoek

Zijn de leverfuncties afwijkend, maar zijn de galzure zouten normaal? Dan krijg je bloedonderzoek naar leverontsteking (hepatitis A, B, C, ziekte van Pfeiffer, CMV). Verder krijg je een echo van de lever en galblaas.

Diagnose cholestase

Geen cholestase?

Als je bloedonderzoek normaal is, dan heb je geen cholestase. Je kunt eventueel medicijnen vragen om te slapen. Als de jeuk ernstig blijft, adviseert de gynaecoloog elke twee weken het bloedonderzoek te herhalen.

Wel cholestase?

Is er geen andere oorzaak gevonden? En zijn de galzuren hoger dan 10 umol/l? Dan heb je cholestase.

Je kunt medicijnen gebruiken die de jeuk verminderen. Na de bevalling gaat de galstuwing vanzelf over en herstelt de lever.

Behandeling van cholestase

Door je dieet aan te passen, wordt je lever minder belast. Verder kun je een medicijn gebruiken dat het vervoer van gal verbetert. Zo nodig kun je nog andere medicijnen tegen de jeuk gebruiken.

Dieet

Als je zwangerschapscholestase hebt, hoef je geen speciaal dieet te volgen.

Medicijnen

Er zijn medicijnen die het vervoer van gal verbeteren. De eerste keus is Ursochol®. Daarnaast kun je voor de nacht een medicijn gebruiken waardoor je beter slaapt zoals hydroxyzine.

Ursodeoxycholzuur, Ursochol®

Ursochol verbetert het vervoer van gal vanuit de lever naar de galblaas. Veel vrouwen krijgen minder last van jeuk. Als het middel bij jou werkt, dan merk je dat meestal binnen een dag. Vaak verbeteren de leverfuncties ook en dalen de galzuren in het bloed. 

Cholestryramine

Als Ursochol bij jou niet werkt, dan kun je nog een ander medicijn proberen: cholestyramine. Dit medicijn bindt galzuur en verlaagt cholesterol.

Antihistaminica: hydroxyzine

Antihistaminica worden soms voorgeschreven tegen jeukklachten. Bij jeuk komt een stof vrij: histamine. Histamine is de belangrijkste veroorzaker van jeuk. Hydroxyzine blokkeert de werking van histamine, waardoor kan de jeuk afnemen. Je wordt suf van hydroxyzine. Daardoor val je makkelijker in slaap. Ook als je jeuk hebt.

Mentholpoeder of mentholgel

Om de jeukklachten te verminderen, kun je ook mentholpoeder of mentholgel op de huid aanbrengen. Mentholpoeder en mentholgel kun je kopen bij de drogist of de apotheek.

Hoe verder?

De gynaecoloog adviseert je om de verdere controles in het ziekenhuis te doen. Je krijgt een medische indicatie. De gynaecoloog vraagt hoe het met je gaat en of de medicatie helpt. Zo nodig kun je een hogere dosis Ursochol® krijgen of een ander medicijn proberen. Er wordt regelmatig bloed geprikt om de galzure zouten en de leverwaardes te controleren. Vaak wordt er ook een CTG (hartfilmpje) van de baby gemaakt. Hoe vaak het bloedonderzoek moet worden herhaald en of het maken van een CTG nodig is, hangt af van de hoogte van de galzure zouten. Ook kan het zo zijn dat u het advies krijgt om de bevalling in te leiden, wat wil zeggen dat de bevalling wordt opgewekt.

Advies per hoogte van galzure zouten:

• Galzure zouten 10-39: Er wordt iedere twee weken bloed geprikt om de galzure zouten en de leverwaardes te controleren. Het advies is om de zwangerschap niet langer dan 41 weken te laten duren. Dit kan betekenen dat de bevalling zal worden opgewekt. De gynaecoloog zal dit met u bespreken.
• Galzure zouten 40-100: Iedere week wordt bloed geprikt om de galzure zouten en de leverwaardes te controleren. Een keer per week wordt een CTG gemaakt. Het advies is om de bevalling in te leiden tussen 38 – 39 weken. 
• Galzure zouten ≥ 100: Er wordt dagelijks een CTG gemaakt. Dit zou eventueel ook kunnen in de thuismonitoring. Bespreek dit met je gynaecoloog. Het advies is om de bevalling in te leiden bij 36 weken.

Waarom deze adviezen?

We weten dat de baby een hoger risico heeft op overlijden voor het einde van de zwangerschap en we weten dat dat vooral gebeurt bij vrouwen bij wie de galzure zouten>100 umol/liter zijn. Daarom adviseren gynaecologen al bij 36 weken de bevalling op te wekken bij galzuren hoger dan 100 umol/l.

Meestal worden de galzuren in je bloed lager als je Ursochol® gebruikt, maar we weten niet zeker of Ursochol® ook het risico voor de baby wegneemt. Ook als de galzure zouten lager zijn geworden bij het gebruik van Ursochol ®, adviseren gynaecologen daarom vaak om de bevalling op te wekken. Wanneer de bevalling zal worden opgewekt, hangt af van de hoogste waarde van de galzure zouten.  

Samen beslissen

Deze adviezen zijn richtlijnen. Met je gynaecoloog bespreek je hoe dit is in jouw situatie en wat jouw ideeën zijn over het gebruik van medicijnen en het inleiden van de bevalling. Samen beslis je wat te doen: nog afwachten of toch de bevalling al inleiden?

De bevalling

Tijdens de weeën controleren we de hartslag van de baby met een CTG. Dit gebeurt via de buik of met een draadje op het hoofd van de baby via de vagina. Je kunt je vrij bewegen. 

Na de bevalling

Vaak neemt de jeuk al binnen een dag af en verdwijnt binnen een week. Dit geldt voor zowel gewone zwangerschapsjeuk als voor zwangerschapscholestase. Vrouwen die Ursochol gebruiken, kunnen veilig borstvoeding geven aan de baby. De cholestase verdwijnt vanzelf en je lever herstelt weer.

Met de pil ook cholestase?

Als je zwangerschapscholestase hebt gehad, heb je een hogere kans op jeukklachten bij gebruik van de anticonceptiepil. Dit komt door de hormonen in de pil.

Volgende zwangerschap

Heb je cholestase gehad? Bij een volgende zwangerschap heb je meer dan 50% kans dat je weer cholestase krijgt.

Alles op een rij

• Heb je last van ernstige jeuk? Dan krijg je bloedonderzoek om te weten of je galstuwing hebt.
• Bij galstuwing beschadigt de gal het weefsel van de lever. Daardoor krijg je jeuk. Je kunt ook andere klachten krijgen. Na de bevalling herstelt de lever vanzelf weer. Er zijn geen risico's voor de gezondheid van de moeder.
• Galzuren kunnen in het bloed van de moeder komen en via de placenta bij de baby komen. Mogelijk is er daardoor een hoger risico op vroeggeboorte of overlijden van de baby voor de bevalling. Het risico voor de baby is met name hoger als de galzuren zouten >100 umol/liter zijn. 
• Bij hevige jeukklachten adviseert de gynaecoloog om medicatie te gebruiken.
• De gynaecoloog adviseert om de bevalling op te wekken om het risico op de baby te verminderen. Wanneer de bevalling wordt opgewekt, hangt van de hoogste waarde van de galzure zouten. Indien de galzure zouten >100 umol/liter zijn, krijgt je het advies om de bevalling al bij 36 weken op te wekken.

Ursodeoxycholzuur, Ursochol®

Hoe werkt het?

Ursochol bevordert het vervoer van gal vanuit de lever naar de galblaas. Er komen hierdoor minder galzuren in het bloed. De jeuk wordt minder. Meestal merk je binnen een paar dagen of het bij jou werkt.

Gebruik

Er zijn tabletten van 300 mg, 450 mg en 600 mg. De begin dosis is 10 mg/kg/dag. Weeg je 60 kilogram? Dan krijg je 600 mg per dag. De maximale dosis is 20 mg/kg/dag.

Meestal krijg je dus 2 of 3 tabletten per dag, afhankelijk van je dosis. 

Je kunt de tabletten het beste bij het eten innemen met een half glas water. Het medicijn werkt het beste bij de spijsvertering. Neem ze daarom bij de maaltijd in.

Veiligheid voor de baby

Je kunt dit medicijn veilig gebruiken vanaf 12 weken van de zwangerschap.

Borstvoeding

Je stopt met het medicijn na de bevalling. Je kunt veilig borstvoeding geven. 

Bijwerkingen

Bijwerkingen die vaak voorkomen zijn maagdarmklachten, zoals misselijkheid en diarree. Dit gebeurt vooral aan het begin van de behandeling. 1 tot 10 op de 100 vrouwen heeft hier last van.

Zie voor bijwerkingen die soms voorkomen: www.apotheek.nl/medicijnen/ursodeoxycholzuur.

Contact opnemen in het geval van overgevoeligheid

Als je overgevoelig bent, krijg je huiduitslag en galbulten. Dit komt bij minder dan 1 op 100 vrouwen voor. Als je benauwd wordt of een gezwollen gezicht krijgt, neem dan meteen contact op.