Zwangerschapscholestase

Risico's van zwangerschaps­cholestase

Voor de moeder

De jeuk kan zo erg zijn dat je je geen raad meer weet. De jeuk kan je uit je slaap houden. Dat is erg vervelend en kan je opbreken. Maar als je cholestase hebt, is dit niet gevaarlijk voor je gezondheid. Na de zwangerschap gaat cholestase weer over. De lever herstelt vanzelf.

Voor de baby: verhoogd risico op overlijden?

Waarschijnlijk is ernstige cholestase wel gevaarlijk voor de baby. Oudere onderzoeken laten een verband zien tussen zwangerschapscholestase en problemen bij de baby. Dit zijn:

• vroeggeboorte
• poep (meconium) van de baby in het vruchtwater
• overlijden van de baby voor de geboorte

Medicijnen

De laatste jaren krijgen vrouwen met cholestase medicijnen. Deze medicijnen verbeteren het vervoer van gal naar de galblaas. De jeuk neemt daardoor af. De galzuren in het bloed worden daardoor lager. Het is niet aangetoond dat de kans op overlijden van de baby ook afneemt door de medicijnen. Daarom adviseren we de medicijnen met name om jeukklachten te verminderen.

Bevalling opwekken

Als de galzuren hoog zijn zal je gynaecoloog je adviseren de bevalling vanaf 37 weken op te wekken. De grens wordt meestal bij 40 umol/l gelegd. Boven deze waarde is er een hoger risico voor de baby. Als de galzuren nog veel hoger zijn, boven de 100 umol/l, kan het zijn dat je het advies krijgt om nog eerder ingeleid te worden.

Geen verhoogd risico meer op overlijden

Nieuwere onderzoeken laten geen verband meer zien tussen cholestase en overlijden van de baby. We weten niet zeker waardoor dit komt. Mogelijk door betere zorg en gezondheid. Mogelijk doordat de bevalling vaker al eerder wordt opgewekt. En mogelijk door het gebruik van medicijnen die galzuren in het bloed verlagen. 

Vroeggeboorte

Vroeggeboorte komt vaker voor bij cholestase. Dit is gedeeltelijk ook het gevolg van het kunstmatig opwekken van de bevalling.

Onderzoeken

Controle in het ziekenhuis 

Heb je hevige jeuk op je handpalmen, voetzolen of hele lichaam? Je verloskundige verwijst je voor een afspraak bij de gynaecoloog. Word je al in het ziekenhuis gecontroleerd? Dan krijg je verder onderzoek als je deze klachten hebt.

De gynaecoloog vraagt hoe ernstig je klachten zijn. Of je nog kunt slapen en of het lukt om niet te krabben. De gynaecoloog vraagt naar tekenen van schade aan je lever zoals:

• donkere urine                                
• ontkleurde of vettige ontlasting (de poep blijft vaak aan de pot plakken)      
• milde geelzucht                              
• naar gevoel onder de ribben rechts 

De gynaecoloog vraagt of je medicijnen gebruikt. Sommige medicijnen kunnen cholestase veroorzaken of erger maken. Dit zijn onder andere bepaalde antibiotica, medicijnen tegen hoge bloeddruk en paracetamol.

Onderzoeken

De gynaecoloog kijkt naar de plekken waar je jeuk hebt. Als je een huidafwijking hebt, verwijst de gynaecoloog je naar de huidarts. 

Bloedonderzoek
Het bloedonderzoek bestaat uit:

• Galzuren, ook wel galzuren zouten genoemd (GZZ)
• Leverfuncties: ALAT, ASAT, gamma GT, bilirubine
• Stolling: protrombinetijd (PT)     

Uitslag
Als de leverfuncties afwijkend zijn, dan kan dit het gevolg van cholestase zijn. Maar er zijn ook andere oorzaken, zoals galstenen en leverontsteking (hepatitis).

Vervolgonderzoek
Zijn de leverfuncties afwijkend? Dan krijg je bloedonderzoek naar leverontsteking (hepatitis A, B, C, ziekte van Pfeiffer, CMV). Verder krijg je een echo van de lever en galblaas.

Diagnose cholestase

Geen cholestase?
Als je bloedonderzoek normaal is, dan heb je geen cholestase. Je kunt eventueel medicijnen vragen om te slapen. Als de jeuk ernstig blijft, adviseert de gynaecoloog elke twee weken het bloedonderzoek te herhalen.

Wel cholestase?
Is er geen andere oorzaak gevonden? En zijn de galzuren hoger dan 10 umol/l? Dan heb je cholestase.

Je kunt medicijnen gebruiken die de jeuk verminderen. Als de galstuwing ernstig is, dan adviseert de gynaecoloog een bevalling vanaf 37 weken. Na de bevalling gaat de galstuwing vanzelf over en herstelt de lever.

Behandeling van cholestase

Door je dieet aan te passen, wordt je lever minder belast. Verder kun je een medicijn gebruiken dat het vervoer van gal verbetert. Zo nodig kun je nog andere medicijnen tegen de jeuk gebruiken.

Dieet

Als je lever minder gal hoeft te maken, dan komen er minder afvalstoffen in je bloed. De volgende adviezen helpen daarbij.

• Drink minimaal 2 liter water per dag
• Drink geen alcohol, koffie of thee (groene thee mag wel)
• Eet geen chocolade
• Gebruik niet veel suiker of zout en eet vooral vetarm

Medicijnen

Er zijn medicijnen die het vervoer van gal verbeteren. De eerste keus is Ursochol. Daarnaast kun je voor de nacht een medicijn gebruiken waardoor je beter slaapt zoals hydroxyzine.

Ursodeoxycholzuur, Ursochol®
Ursochol verbetert het vervoer van gal vanuit de lever naar de galblaas. Veel vrouwen krijgen minder last van jeuk. Als het middel bij jou werkt, dan merk je dat meestal binnen een dag. Vaak verbeteren de leverfuncties ook en dalen de galzuren in het bloed. 

Cholestryramine
Als Ursochol bij jou niet werkt, dan kun je nog een ander medicijn proberen: cholestyramine. Dit medicijn bindt galzuur en verlaagt cholesterol.

Antihistaminica: hydroxyzine
Antihistaminica worden soms voorgeschreven tegen jeukklachten. Bij jeuk komt een stof vrij: histamine. Histamine is de belangrijkste veroorzaker van jeuk. Hydroxyzine blokkeert de werking van histamine, waardoor kan de jeuk afnemen. Je wordt suf van hydroxyzine. Daardoor val je makkelijker in slaap. Ook als je jeuk hebt.

Hoe verder?

De gynaecoloog adviseert je om de verdere controles in het ziekenhuis te doen. Je krijgt een medische indicatie. Elke twee weken krijg je bloedonderzoek en na 36 weken elke week. Je krijgt ook 1 tot 2 keer per week een hartfilmpje (CTG) van de baby. 

De gynaecoloog vraagt hoe het met je gaat en of de medicatie helpt. Zo nodig kun je een ander medicijn proberen.

Opwekken van de bevalling
Gynaecologen adviseren volgens de Nederlandse richtlijn als volgt:

Waarom deze adviezen?

We weten dat de baby een hoger risico heeft op overlijden aan het eind van de zwangerschap. En we weten dat dat vooral gebeurt bij vrouwen bij wie de galzuren hoog zijn. Daarom adviseren gynaecologen vanaf 37 weken de bevalling op te wekken bij galzuren hoger dan 40 umol/l.

Meestal worden de galzuren in je bloed lager als je Ursochol gebruikt. Maar we weten niet zeker of Ursochol ook het risico voor de baby wegneemt. Daarom adviseren gynaecologen de bevalling vanaf 37 weken op te wekken als je Ursochol gebruikt. Ook als de galzuren lager zijn (geworden) dan 40 umol/l.

Samen beslissen
Dit zijn richtlijnen. Met je gynaecoloog bespreek je hoe dit is in jouw situatie en wat jouw ideeën zijn over het gebruik van medicijnen en het inleiden van de bevalling. Samen beslis je wat te doen. Nog afwachten of toch inleiden.

De bevalling

Tijdens de weeën controleren we de hartslag van de baby met een CTG. Dit gebeurt via de buik of met een draadje op het hoofd van de baby via de vagina. Je kunt je vrij bewegen. 

Na de bevalling

Vaak neemt de jeuk al binnen een dag af en verdwijnt binnen een week. Dit geldt voor zowel gewone zwangerschapsjeuk als voor zwangerschapscholestase. Vrouwen die Ursochol gebruiken, kunnen veilig borstvoeding geven aan de baby. De cholestase verdwijnt vanzelf en je lever herstelt weer.

Met de pil ook cholestase?

Als je zwangerschapscholestase hebt gehad, heb je een hogere kans op jeukklachten bij gebruik van de anticonceptiepil. Dit komt door de hormonen in de pil.

Volgende zwangerschap

Heb je cholestase gehad? Bij een volgende zwangerschap heb je meer dan 50% kans dat je weer cholestase krijgt.

Alles op een rij

• Heb je last van ernstige jeuk? Dan krijg je bloedonderzoek om te weten of je galstuwing hebt.
• Bij galstuwing beschadigt de gal weefsel van de lever. Daardoor krijg je jeuk. Je kunt ook andere klachten krijgen. Na de bevalling herstelt de lever weer vanzelf. Er zijn geen risico's voor de gezondheid van de moeder.
• Galzuren kunnen in het bloed komen van de moeder en via de placenta bij de baby. Mogelijk is er daardoor een hoger risico op vroeggeboorte of overlijden van de baby voor de bevalling.
• Bij hevige jeukklachten adviseert de gynaecoloog medicijnen te gebruiken.
• De gynaecoloog adviseert om de bevalling op te wekken bij 37 weken als je:
  • Je hoge galzuren hebt (> 40 umol/l) of
  • Medicijnen gebruikt (Ursochol)

Ursodeoxycholzuur, Ursochol®

Hoe werkt het?
Ursochol bevordert het vervoer van gal vanuit de lever naar de galblaas. Er komen hierdoor minder galzuren in het bloed. De jeuk wordt minder. Meestal merk je binnen een paar dagen of het bij jou werkt.

Gebruik
Er zijn tabletten van 300 mg, 450 mg en 600 mg. De begin dosis is 10 mg/kg/dag. Weeg je 60 kilogram? Dan krijg je 600 mg per dag. De maximale dosis is 20 mg/kg/dag.

Meestal krijg je dus 2 of 3 tabletten per dag, afhankelijk van je dosis. 

Je kunt de tabletten het beste bij het eten innemen met een half glas water. Het medicijn werkt het beste bij de spijsvertering. Neem ze daarom bij de maaltijd in.

Veiligheid voor de baby
Je kunt dit medicijn veilig gebruiken vanaf 12 weken van de zwangerschap.

Borstvoeding
Je stopt met het medicijn na de bevalling. Je kunt veilig borstvoeding geven. 

Bijwerkingen
Bijwerkingen die vaak voorkomen zijn maagdarmklachten, zoals misselijkheid en diarree. Dit gebeurt vooral aan het begin van de behandeling. 1 tot 10 op de 100 vrouwen heeft hier last van.
Zie voor bijwerkingen die soms voorkomen: www.apotheek.nl/medicijnen/ursodeoxycholzuur.

Contact opnemen in het geval van overgevoeligheid
Als je overgevoelig bent, krijg je huiduitslag en galbulten. Dit komt bij minder dan 1 op 100 vrouwen voor. Als je benauwd wordt of een gezwollen gezicht krijgt, neem dan meteen contact op.