Pest versterkte zigeunergenoom

Dodelijke epidemieën beïnvloeden het menselijk immuunsysteem. Onderzoeker Mihai Netea van het Radboudumc en collega’s ontdekten dat enkele afweergenen bij zigeuners en Europeanen onder invloed van de pest veranderden. Dezelfde genengroep veranderde niet bij mensen uit Noordwest-India, waar zigeuners oorspronkelijk vandaan komen. Hun resultaten verschenen 3 februari online in PNAS.

Het afgelopen millennium teisterden verschillende epidemieën Europa, waarvan de uitbraak van de builenpest in de 14e eeuw waarschijnlijk de bekendste is. Onder invloed van dit soort infectieziekten evolueren de genen van het immuunsysteem. Mensen met genen die beter bestand zijn tegen de ziekte blijven leven en planten zich voort. Dragers van genen die niet opgewassen zijn tegen de ziekte, overlijden. Mihai Netea en collega wetenschappers bekeken het effect van onder andere de pestuitbraak op het genoom van zigeuners (Rroma) en Roemenen. Roemenen zijn van oudsher Europeanen, maar de uit Noordwest-India afkomstige zigeuners vestigden zich pas 1000 jaar geleden in Europa.

 
Europeanen/Roemenen en Roma/zigeuners wonen in hetzelfde gebied, maar de laatste groep is afkomstig uit Noordwest-India. Bron: PNAS

Vergelijkbare evolutie

Het onderzoeksteam nam het DNA van drie groepen onder de loep: 100 mensen van Roemeense afkomst, 100 zigeuners en ter vergelijking 500 huidige inwoners van Noordwest-India. Uit de resultaten blijkt dat drie genen die voor de Toll-like receptoren (TLR’s) van het immuunsysteem coderen, vergelijkbaar evolueerde bij zigeuners en Roemenen. Bij mensen uit India bleef die aanpassing uit. Een mooi voorbeeld van convergente evolutie waarbij soorten die geen familie van elkaar zijn op elkaar gaan lijken omdat ze onder dezelfde omstandigheden leven. De onderzoekers denken daarom dat de pest een belangrijke rol speelde in die genetische verandering. Daarnaast kunnen andere infecties waarin de TLR’s een rol spelen, zoals tuberculose en lepra, voor evolutionaire druk op de genen hebben gezorgd.

Om hun vermoeden te bevestigen, brachten de wetenschappers bloedcellen van 101 mensen van Europese afkomst in aanraking met de bacterie die de pest veroorzaakt: Yersinia pestis. Als reactie zorgde de TLR genengroep voor een verhoogde productie van cytokines, moleculen die een belangrijke rol bij de afweer spelen.

Netea en zijn collega’s hopen met hun resultaten verschillen in gevoeligheid tussen Europeanen en andere bevolkingsgroepen voor moderne infectieziektes of auto-immuun ziektes te verklaren.

 

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen