Honden die helpen malaria uit te roeien, hulp van robots en mindfulness bij depressie

Nieuws Honden die helpen malaria uit te roeien, hulp van robots en mindfulness bij depressie

18 juni 2015

Afgelopen vrijdag vond Den Haag het jaarlijkse evenement Bessensap plaats, waar wetenschap en pers elkaar ontmoeten. Vanuit het Radboudumc presenteerden Te

Hoe honden en missionarissen de uitroeiing van malaria dichterbij brengen

Sinds de uitroeiing van de pokken in 1979 is het wereldwijd niet meer gelukt om een ziekte van de aardbodem te vagen. Volgens Teun Bousema staat malaria op de lijst van ziektes waarbij dit in de komende jaren weer gaat gebeuren. Het gaat de goede kant op met malaria. In de afgelopen tien jaar is de ziektelast gehalveerd. Maar niet overal. Wereldwijd sterven er nog een half miljoen kinderen per jaar. Het grote probleem: er is geen effectief vaccin. Klamboes en medicijnen moeten het werk doen. Maar daar zit een volgend probleem. Muggen raken resistent tegen verdelgingsmiddelen en bijten steeds meer overdag als mensen niet onder een klamboe liggen. In Zuidoost-Azië is daarnaast een parasiet in opkomst die resistent is tegen de best mogelijke medicijnen. En deze breidt zich uit richting India. Als deze parasiet eenmaal in India zit, zit het ook in Afrika en is de uitroeiing van malaria verder dan ooit.

Zelfs als mensen niet meer ziek zijn, kunnen zij nog veel andere mensen besmetten met malaria. Hier komt de hulp van de hond om de hoek kijken. De groep van Teun Bousema ontdekte min of meer per ongeluk dat een ontwormingsmiddel muggen doodt. Als je dit aan mensen geeft, maakt dit middel van de mens een muggendoder. Dit medicijn wordt momenteel ook ingezet in malariagebieden. Het probleem is alleen dat je iedereen die malaria bij zich draagt, moet ontwormen. Dus ook de grote groep van mensen die niet ziek zijn, maar wel malaria in het bloed hebben. En laat dit nu net de groep zijn die het meest verantwoordelijk is voor de verspreiding van de ziekte.

Misschien bieden missionarissen een oplossing bij de ontwikkeling van een vaccin. Teun Bousema heeft met zijn onderzoeksgroep bloed afgenomen van 60 missionarissen die al lang in malariagebieden wonen. De meeste van hen hebben 40 tot 50 keer malaria gehad. Zij hebben dan ook veel afweerstoffen tegen malaria in het bloed. Zelf worden ze hier niet veel beter van, maar deze afweerstoffen voorkomen de voortplanting van de parasiet in de mug. Will Stone, een promovendus van Teun Bousema zoekt nu naar eiwitten van de parasiet waar deze afweerreactie precies op aangrijpt. Er zijn er nu 12 gevonden die een basis kunnen zijn voor de ontwikkeling van een vaccin.

De uitroeiing van malaria is geen kwestie van een simpele oplossing, maar moet het hebben van een combinatie van maatregelen. Binnen tien jaar kan het vaccin er zijn. Tot die tijd is het probleem van de resistentie in Zuidoost-Azië nog niet opgelost. Met de constatering dat ontwormingspillen een goed begin zijn, maar dat we er daarmee nog niet zijn, sluit Teun Bousema zijn verhaal af.

Gelukkig komen de robots

Bram van Ginneken, hoogleraar Functionele Beeldanalyse gaf een presentatie met als titel: Robots redden de gezondheidszorg. De robots komen eraan en dat is goed nieuws, vindt Bram. Want die kunnen de gezondheidszorg betaalbaar houden. ‘In mijn onderzoeksgroep leren we de computers medische beelden te interpreteren en zien de laatste jaren spectaculaire vooruitgang.’Een voorbeeld, zegt de hoogleraar, is longkankerscreening met CT-scans. ‘Die zijn waardevol, maar peperduur. We hebben laten zien dat een computer die scans net zo goed, sneller en veel goedkoper kan beoordelen.’ In Amerika worden de screenings nu op grote schaal gedaan. Er is geen mankracht om die scans allemaal door radiologen te laten beoordelen. Computerprogramma’s kunnen uitkomst bieden.

‘Zulke computeralgoritmen detecteren ook tuberculose in Afrikaanse en Aziatische landen, waar geen experts beschikbaar zijn om x-rays te beoordelen, en voorkomen blindheid door automatisch retinafoto’s te analyseren.’En zo, sluit Bram af, komt de hoge kwaliteit van de gezondheidszorg voor een fractie van de kosten wereldwijd beschikbaar.

Mindfulness tegen depressie?

Rhoda Shuling sprak op Bessensap 2015 over depressie en mindfulness. Op haar vraag wie zelf ooit depressief was geweest of wie iemand kende die het is of is geweest, stak bijna iedereen in de zaal de hand omhoog. Depressie is inderdaad een veel voorkomende aandoening, die zowel voor de patiënt, zijn omgeving, maar ook voor de maatschappij een zware last is.De gebruikelijke behandeling bestaat uit medicijnen of cognitieve gedragstherapie. Schuling presenteerde vanuit het perspectief van de Mindfulness een variant die mogelijk ook goede resultaten kan opleveren: wees wat minder streng voor jezelf, toon wat meer compassie.Een eerste onderzoek leverde zoveel goede resultaten op, dat de aanpak nu op grotere schaal wordt onderzocht. Schuling: ‘Ons onderzoek laat zien dat het mogelijk is zelfcompassie te leren. Ook bij ernstige, terugkerende depressie. En dat die mildere houding naar jezelf inderdaad een belangrijk verschil maakt in hoe je jezelf en je leven ervaart.’