Om te overleven moet een organisme (bedreigende) veranderingen in zijn omgeving kunnen waarnemen en daar snel en adequaat op kunnen reageren. Maar zo’n stress respons (vlucht voor een roofdier, afweerreactie op een infectie) kost veel energie. Er is erg weinig bekend over de manier waarop een organisme die energievoorziening precies regelt. Annette Schenck van het Radboudumc en haar (internationale) collega’s hebben bij fruitvliegen een interessante hoofdrolspeler in dit proces ontdekt. Het onderzoek is nu gepubliceerd in Plos Biology.
Haperende energievoorziening
In een artikel in Plos Biology publiceren Schenck en haar collega’s welke rol het gen EHMT/G9a (verder G9a genoemd) bij deze reactie speelt. Schenck: “G9a is een epigenetische regelaar. Dat betekent dat die snel kan reageren op prikkels van buitenaf en andere genen kan activeren of uitzetten. Het is daarmee ook een factor die snelle veranderingen in de stofwisseling teweeg kan brengen. Toen we G9a in onze gemuteerde fruitvliegen uitschakelden en ze blootstelden aan stress, zagen we niet alleen een overactivering van stress respons genen, maar ook dat de energievoorziening heel snel begon te haperen. Suikers werden in hoog tempo verbrand en vet kon niet worden omgezet in energie. Daardoor was er al snel geen energie meer beschikbaar en gingen ze dood.”
Stress en suiker
Het onderzoek maakt in een klap duidelijk hoe energievretend - letterlijk! – een stress respons kan zijn. Een goede energievoorziening is misschien nog wel belangrijker om met stress om te kunnen gaan, dan het opruimen van eiwitten en vetten die zijn beschadigd door de stress. Kregen de gemuteerde frietvliegen ter controle extra suiker - dus: energie! - dan bleven ze wel leven.
Rol bij kanker?
Het onderzoek in fruitvliegen naar de reactie op oxidatieve stress is tamelijk fundamenteel. Maar het heeft wel degelijk interessante verbanden met meer klinische aspecten, stelt Schenck. “Enkele andere recente onderzoeken laten zien dat G9a ook genen beïnvloedt die te maken hebben met zuurstofgebrek, tumoronderdrukking, de aanleg van nieuwe bloedvaten en cellen die zichzelf opeten – autofagie. Dat zijn allemaal processen die een rol spelen bij kanker. Het wordt nu erg interessant om te onderzoeken welke rol dit G9a precies bij kanker speelt.”
Kleefstra syndroom
Zo duiken vanuit het fundamentele onderzoek allerlei mogelijke klinische verbanden op. Mutaties in het EHMT1/G9a gen veroorzaken ook het Kleefstra syndroom, een zeldzame neurologische ontwikkelingsstoornis die in het Radboudumc door klinisch geneticus Tjitske Kleefstra is ontdekt. Het Radboudumc geldt sindsdien als wereldwijd expertisecentrum voor patiënten met dit syndroom. “Het is opmerkelijk”, zegt Schenck, “dat we bij onze gemuteerde fruitvliegen extra opslag van vet en suikers zien, als ze niet worden blootgesteld aan een stress respons. Kijken we naar mensen met Kleefstra syndroom, dan zien we dat ze naast de verstandelijke beperking ook een sterk verhoogd risico hebben op obesitas. Het EHMT1/G9a gen lijkt in steeds meer processen een rol te spelen en wordt daardoor steeds interessanter!”
Publicatie in Plos Biology: The histone methyltransferase G9a regulates tolerance to oxidative stress-induced energy consumption - Human Riahi, Carlijn Brekelmans, Sarah Foriel, Sarah H Merkling, Taylor A. Lyons, Pavel M. Itskov, Tjitske Kleefstra, Carlos Ribeiro, Ronald P van Rij, Jamie M Kramer, Annette Schenck
-
Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.
Meer informatie
Pieter Lomans
persvoorlichter
Meer nieuws
Laat je leefstijl checken en doe mee aan reanimatie-oefening met een VR-bril
12 oktober 2019Het Radboudumc besteedt jaarlijks extra aandacht aan leefstijl en gezondheid voor medewerkers, en voor patiënten, bezoekers en andere belangstellenden. Dit jaar kunt u hiervoor terecht op 16 oktober van 10.00 tot 14.00 uur.
lees meer
Jeroen Meijerink is Duurzame Zorgprofessional 2019 Verduurzamen OK-processen met ‘De Groene OK’
11 oktober 2019Het programma richt zich op 4 grote thema's: (1) gezondheidsbevordering van patiënten en medewerkers, (2) milieubelasting, (3) circulair werken, en (4) meten van resultaten.
lees meer
Publiek bij Marathon Eindhoven kan helpen met onderzoek
11 oktober 2019Publiek bij de Marathon Eindhoven kan zondag helpen bij wetenschappelijk onderzoek. De TU Delft en het Radboudumc willen namelijk de lichaamstemperatuur van hardlopers meten, onder andere met videobeelden. Het publiek kan voor dit doel filmpjes insturen.
lees meer
Prinses Margriet op werkbezoek bij oogonderzoeksprogramma Ter gelegenheid van World Sight Day
11 oktober 2019Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Margriet der Nederlanden bracht op donderdagmiddag 10 oktober een werkbezoek aan het oogonderzoeksprogramma van Bartiméus voor mensen met een verstandelijke beperking bij ’s Heeren Loo in Ermelo.
lees meer
Koninklijke onderscheiding voor neurochirurg prof. dr. J.A. Grotenhuis Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw
10 oktober 2019André Grotenhuis ontving bij zijn afscheid op donderdag 10 oktober een lintje voor zijn buitengewone verdiensten in de Neurochirurgie.
lees meer