Om te overleven moet een organisme (bedreigende) veranderingen in zijn omgeving kunnen waarnemen en daar snel en adequaat op kunnen reageren. Maar zo’n stress respons (vlucht voor een roofdier, afweerreactie op een infectie) kost veel energie. Er is erg weinig bekend over de manier waarop een organisme die energievoorziening precies regelt. Annette Schenck van het Radboudumc en haar (internationale) collega’s hebben bij fruitvliegen een interessante hoofdrolspeler in dit proces ontdekt. Het onderzoek is nu gepubliceerd in Plos Biology.
Haperende energievoorziening
In een artikel in Plos Biology publiceren Schenck en haar collega’s welke rol het gen EHMT/G9a (verder G9a genoemd) bij deze reactie speelt. Schenck: “G9a is een epigenetische regelaar. Dat betekent dat die snel kan reageren op prikkels van buitenaf en andere genen kan activeren of uitzetten. Het is daarmee ook een factor die snelle veranderingen in de stofwisseling teweeg kan brengen. Toen we G9a in onze gemuteerde fruitvliegen uitschakelden en ze blootstelden aan stress, zagen we niet alleen een overactivering van stress respons genen, maar ook dat de energievoorziening heel snel begon te haperen. Suikers werden in hoog tempo verbrand en vet kon niet worden omgezet in energie. Daardoor was er al snel geen energie meer beschikbaar en gingen ze dood.”
Stress en suiker
Het onderzoek maakt in een klap duidelijk hoe energievretend - letterlijk! – een stress respons kan zijn. Een goede energievoorziening is misschien nog wel belangrijker om met stress om te kunnen gaan, dan het opruimen van eiwitten en vetten die zijn beschadigd door de stress. Kregen de gemuteerde frietvliegen ter controle extra suiker - dus: energie! - dan bleven ze wel leven.
Rol bij kanker?
Het onderzoek in fruitvliegen naar de reactie op oxidatieve stress is tamelijk fundamenteel. Maar het heeft wel degelijk interessante verbanden met meer klinische aspecten, stelt Schenck. “Enkele andere recente onderzoeken laten zien dat G9a ook genen beïnvloedt die te maken hebben met zuurstofgebrek, tumoronderdrukking, de aanleg van nieuwe bloedvaten en cellen die zichzelf opeten – autofagie. Dat zijn allemaal processen die een rol spelen bij kanker. Het wordt nu erg interessant om te onderzoeken welke rol dit G9a precies bij kanker speelt.”
Kleefstra syndroom
Zo duiken vanuit het fundamentele onderzoek allerlei mogelijke klinische verbanden op. Mutaties in het EHMT1/G9a gen veroorzaken ook het Kleefstra syndroom, een zeldzame neurologische ontwikkelingsstoornis die in het Radboudumc door klinisch geneticus Tjitske Kleefstra is ontdekt. Het Radboudumc geldt sindsdien als wereldwijd expertisecentrum voor patiënten met dit syndroom. “Het is opmerkelijk”, zegt Schenck, “dat we bij onze gemuteerde fruitvliegen extra opslag van vet en suikers zien, als ze niet worden blootgesteld aan een stress respons. Kijken we naar mensen met Kleefstra syndroom, dan zien we dat ze naast de verstandelijke beperking ook een sterk verhoogd risico hebben op obesitas. Het EHMT1/G9a gen lijkt in steeds meer processen een rol te spelen en wordt daardoor steeds interessanter!”
Publicatie in Plos Biology: The histone methyltransferase G9a regulates tolerance to oxidative stress-induced energy consumption - Human Riahi, Carlijn Brekelmans, Sarah Foriel, Sarah H Merkling, Taylor A. Lyons, Pavel M. Itskov, Tjitske Kleefstra, Carlos Ribeiro, Ronald P van Rij, Jamie M Kramer, Annette Schenck
-
Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.
Meer informatie
Pieter Lomans
persvoorlichter
Meer nieuws
Zeven hoogleraren benoemd als lid van Academia Europaea
22 augustus 2019De Nijmeegse hoogleraren Hans van Bokhoven, Beatrice van der Heijden, Olivier Hekster, Nicoline Hoogerbrugge, Hans de Kroon, Asli Ozyurek en Michiel Vermeulen zijn onlangs benoemd in de Academia Europaea
lees meer
Social-mediaberichten over medicijngebruik tijdens zwangerschap vaak onjuist
21 augustus 2019Op Nederlandstalige social media wordt regelmatig gepost over de veiligheid van medicijnen voor zwangere vrouwen. Uit een nieuwe analyse blijkt echter dat de informatie over het risico van medicijngebruik in die berichten vaak niet overeenkomt met de richtlijnen.
lees meer
Veel proefpersonen bij Lowlands-onderzoek Radboudumc
19 augustus 20191.472 festivalbezoekers laten ‘in hun broek kijken’ en 383 leren reanimeren.
lees meer
Lowlands-bezoekers leren levens redden Welke training is het beste: ‘traditionele’ instructeurstraining of virtual reality-bril en app?
17 augustus 2019In onderzoek van het Radboudumc leren bezoekers van het festival reanimeren, en wordt onderzocht wat hiervoor de beste methode is: een traditionele methode met een instructeur of een virtual reanimatie-app.
lees meer
Lowlands-bezoekers doen mee aan onderzoek: hoe tevreden ben jij over je piem of poes? ‘Alles is anders bij iedereen, dus ook daar’
16 augustus 2019Hoe ziet je geslachtsorgaan eruit en hoe tevreden ben je ermee? Lowlands-bezoekers doen dit weekend mee aan onderzoek van het Radboudumc waarin ze dit anoniem laten weten. De resultaten kunnen eraan bijdragen om patiënten met een ‘variatie van het geslachtsdeel’ beter te helpen.
lees meer
Verhoogd gehalte van signaalstof troponine na inspanning voorspelt risico op hartinfarct, beroerte en vroegtijdige sterfte
13 augustus 2019Een verhoogde concentratie van het eiwit troponine in het bloed na langdurig wandelen is geassocieerd met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten en vroegtijdige sterfte. Dit blijkt uit onderzoek onder 725 deelnemers aan de Nijmeegse Vierdaagse dat maandag is gepubliceerd in Circulation.
lees meer