Nieuws
Promotie: Sjoerd van Helvert onderzocht migrerende cellen
18 december 2019
De weefsels in ons lichaam bestaan uit gespecialiseerde cellen: levercellen zijn anders dan hersencellen, enzovoort. Deze specialisatie wordt onder andere in stand gehouden door contact met de ECM, hierdoor krijgen cellen de juiste signalen. De extracellulaire matrix is dus essentieel. Kankercellen hebben ook een bijzondere relatie met deze matrix, omdat zij daar doorheen moeten migreren als ze gaan uitzaaien.
Van Helvert bestudeerde individuele cellen – zowel gezonde als kankercellen – terwijl zij door die ECM migreerden. Een cel die door een ECM-netwerk beweegt trekt zichzelf daarbij als het ware voort aan de vezels die de ECM vormen. Die vezels, zoals collageen, komen daarbij onder spanning te staan en dat maakt (onder andere) het weefsel lokaal stijver. Dat verstijving optreedt bij tumoren was al bekend (het is die stijfheid die je voelt als je bijvoorbeeld een knobbeltje in de borst ontdekt), maar Van Helvert liet zien dat zelfs één migrerende cel dat effect al kan bewerkstelligen.
Tot slot heeft hij ook gekeken naar wat er met tumoren gebeurt als ze hun contact met de extracellulaire matrix verliezen. Daartoe bestudeerde hij tumorcellen die zich niet meer aan de vezels in de ECM konden binden omdat ze een bepaald eiwit, integrine, missen. Het onderbroken contact met de ECM bleek het doodvonnis voor de meeste tumorcellen. In de overlevende cellen zag hij opnieuw een toename in individuele celmigratie en daarbij kleine uitzaaiingen. Dit betekent volgens Van Helvert dat behandeling van kanker die gericht is op integrines kritisch beoordeeld zou moeten worden op de vorming van uitzaaiingen.
Op de foto hieronder, uit het onderzoek van Van Helvert, is een stukje tumor te zien. In blauw de kernen van de cellen, en daar tussen in geel-rood de extracellulaire matrix die zij zelf aangemaakt hebben.
De cellen in ons lichaam zitten verankerd in weefsel dat tussen die cellen door gaat: de ‘extracellulaire matrix’ (ECM). Sjoerd van Helvert deed onderzoek naar het samenspel van cellen en die minuscule wereld om hen heen, en promoveerde daar op 18 december op.
De weefsels in ons lichaam bestaan uit gespecialiseerde cellen: levercellen zijn anders dan hersencellen, enzovoort. Deze specialisatie wordt onder andere in stand gehouden door contact met de ECM, hierdoor krijgen cellen de juiste signalen. De extracellulaire matrix is dus essentieel. Kankercellen hebben ook een bijzondere relatie met deze matrix, omdat zij daar doorheen moeten migreren als ze gaan uitzaaien.
Van Helvert bestudeerde individuele cellen – zowel gezonde als kankercellen – terwijl zij door die ECM migreerden. Een cel die door een ECM-netwerk beweegt trekt zichzelf daarbij als het ware voort aan de vezels die de ECM vormen. Die vezels, zoals collageen, komen daarbij onder spanning te staan en dat maakt (onder andere) het weefsel lokaal stijver. Dat verstijving optreedt bij tumoren was al bekend (het is die stijfheid die je voelt als je bijvoorbeeld een knobbeltje in de borst ontdekt), maar Van Helvert liet zien dat zelfs één migrerende cel dat effect al kan bewerkstelligen.
Collectieve of individuele migratie
Nu migreren kankercellen vaak samen, als collectief. Dan vormen ze een soort vinger, en zo dringen ze in andere weefsels door. Het is al langer bekend dat direct cel-cel contact van belang is bij samen optrekkende cellen, maar Van Helvert laat zien dat dit contact ook indirect via de extracellulaire matrix kan verlopen. De migrerende cellen maken die ECM zelf aan, maar toen hij die aanmaak blokkeerde veranderde de migratie: individuele cellen maakten zich los van de collectieve vingers. Hij is daarmee wellicht een nieuw soort celmigratie op het spoor waarbij cellen en ECM zich samen verplaatsen.Tot slot heeft hij ook gekeken naar wat er met tumoren gebeurt als ze hun contact met de extracellulaire matrix verliezen. Daartoe bestudeerde hij tumorcellen die zich niet meer aan de vezels in de ECM konden binden omdat ze een bepaald eiwit, integrine, missen. Het onderbroken contact met de ECM bleek het doodvonnis voor de meeste tumorcellen. In de overlevende cellen zag hij opnieuw een toename in individuele celmigratie en daarbij kleine uitzaaiingen. Dit betekent volgens Van Helvert dat behandeling van kanker die gericht is op integrines kritisch beoordeeld zou moeten worden op de vorming van uitzaaiingen.
Op de foto hieronder, uit het onderzoek van Van Helvert, is een stukje tumor te zien. In blauw de kernen van de cellen, en daar tussen in geel-rood de extracellulaire matrix die zij zelf aangemaakt hebben.
-
Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.
Meer nieuws
Nijmeegse onderzoekers vinden nieuwe genetische oorzaak bubble boy ziekte SCID Genetische screening SCID via hielprik kan verder verfijnd worden
19 maart 2024Onderzoekers uit Nijmegen en Newcastle ontdekten een nieuwe genetische mutatie die leidt tot een ernstige gecombineerde afweerstoornis (SCID). Het is voor het eerst dat een mutatie in het proteasoom, een moleculaire hakselaar, is gekoppeld aan deze ernstige ziekte.
lees meer