EN
DE
Uroloog Toine van der Heijden is benoemd tot hoogleraar Oncologische urologie aan het Radboudumc / de Radboud Universiteit. Hij onderzoekt manieren om de zorg voor patiënten met urologische kankers, in het bijzonder blaaskanker, te verbeteren. Hij kijkt daarbij hoe deze zorg efficiënter kan. Hij heeft een focus op preventie, nieuwe vormen van diagnostiek, behandeling en follow-up.
‘De zorg móet efficiënter, want we stevenen af op enorme tekorten! We moeten kritisch kijken naar alles dat we doen’, aldus oncologisch uroloog Toine van der Heijden. Binnen het vakgebied van urologische kankers, en in het bijzonder blaaskanker, ziet hij genoeg aanknopingspunten voor slimmere, efficiëntere zorg met behoud van kwaliteit. Een concreet voorbeeld: door de inzet van innovatieve urinetesten hoeven blaaskankerpatiënten minder vaak naar het ziekenhuis voor een blaasonderzoek. ‘Patiënten voeren deze test eenvoudig thuis uit. Daarmee vervalt zo’n 40% van de ziekenhuiscontroles, zonder dat de kwaliteit van zorg in het geding komt. Integendeel: het is juist minder belastend voor de patiënt.’
Kortere follow-up
Een ander voorbeeld is de follow-up van patiënten met een laag risico niet-spierinvasieve blaaskanker. Van der Heijden: ‘We volgen deze patiënten vijf jaar lang met een jaarlijks inwendig onderzoek, terwijl de kans op terugkeer en verergering van deze vorm van kanker heel laag is. Daarom start op korte termijn een “less-is-more project” waarbij de Nederlandse richtlijn wordt aangepast. We volgen patiënten dan nog maar één jaar, mits de ziekte niet is teruggekeerd. Dit bespaart in Nederland zo’n 7000 blaasonderzoeken per jaar, zonder dat de zorgkwaliteit afneemt.’
De komende jaren wil hij meer van dergelijke initiatieven starten, onder meer naar frequente PSA-controles na radicale prostaatkankerbehandeling, en intensieve follow-up na nier- en blaaskankerbehandeling, omdat terugkeer van ziekte meestal via klachten aan het licht komt.
Leefstijladvies voor patiënten
Voorkomen is beter dan genezen, benadrukt Toine van der Heijden. Daarom is hij actief betrokken bij de integratie van leefstijlinterventies in ziekenhuiszorg. Patiënten krijgen bijvoorbeeld standaard vier weken leefstijladvies voorafgaand aan een blaas- of nierverwijdering. ‘We hebben dit traject, Fit4Surgery, vast in het behandeltraject opgenomen. Omdat het standaard is, doen patiënten veel makkelijker mee dan wanneer ik alleen adviseer om te stoppen met roken, meer te bewegen of gezonder te leven’, aldus Van der Heijden.
Hij erkent dat het een uitdaging is om patiënten te betrekken bij preventie en gezonde leefstijl. ‘Ik denk dat veel initiatieven zijn opgezet met goede bedoelingen, maar dat we de doelgroep niet altijd bereiken. Samen met wetenschappers van IKNL en de oncologische gynaecologen van het Radboudumc kijken we hoe we urologische of gynaecologische patiënten met lage gezondheidsvaardigheden beter kunnen benaderen voor leefstijlinterventie. Als ambassadeur van leefstijlgerichte zorg wil ik me de komende jaren actief inzetten om leefstijlzorg een onderdeel te maken van de dagelijkse praktijk.’
Diagnostiek met MRI-scan
Ook de onderzoekslijn van Van der Heijden richt zich op betere en efficiëntere zorg. In de grote gerandomiseerde studie BladParadigm, met achttien deelnemende ziekenhuizen, kijkt hij of de diagnostiek bij patiënten met een spierinvasieve blaastumor kan worden veranderd. Al decennialang ondergaan patiënten een operatie waarbij de tumor via de plasbuis tot in de spierlaag wordt verwijderd. Bij deze operatie kunnen tumorcellen in de bloedbaan komen. Mogelijk dragen deze cellen bij aan ziekteverspreiding, al is dit nooit bewezen. ‘Recent vonden we bij maar liefst 40% van de patiënten met een spierinvasieve blaastumor vóór de diagnostische operatie geen tumorcellen in het bloed, maar erna wel. ‘We denken dat een MRI-scan deze operatie prima kan vervangen’, zegt hij. ‘Bij nagenoeg alle andere kankersoorten stellen we de ingroei van de tumor vast met beeldvorming, waarom hier dan niet? Bij positieve studieresultaten wordt de diagnostiek efficiënter: een MRI is veiliger, sneller, goedkoper en minder belastend dan een operatie.
Een andere belangrijke vraag is hoe uitzaaiingen bij blaaskanker beter zichtbaar kunnen worden gemaakt. ‘De vijfjaarsoverleving na een blaasverwijdering ligt al jarenlang rond de 50%. Dat betekent dat veel patiënten toch al uitzaaiingen hebben die we met de huidige CT- of PET-scan, die verricht wordt voorafgaand aan de operatie, niet zien,’ licht Van der Heijden toe. ‘Samen met nucleair geneeskundigen, chemici en andere onderzoekers werken we aan de ontwikkeling van nieuwe radionucliden, waarmee we uitzaaiingen eerder en nauwkeuriger kunnen opsporen én dan ook gerichter behandelen. Zo bieden we patiënten in een eerder stadium een passende behandeling.’
Loopbaan
Toine van der Heijden studeerde Geneeskunde in Nijmegen en specialiseerde zich tot uroloog aan het Radboudumc, waar hij na een buitenlands fellowship in 2012 toetrad tot de staf van de afdeling Urologie. In 2006 promoveerde hij op onderzoek naar de behandeling van blaaskanker (titel proefschrift: New treatment strategies for superficial bladder cancer). Samenwerking vormt een rode draad in zijn werk. Binnen Onco Oost, het netwerk van ziekenhuizen in Oost-Nederland op het gebied van kanker, is hij voorzitter van het Tumor Type Netwerk Blaaskanker. Daarnaast is hij voorzitter van de Europese Richtlijncommissie voor spierinvasieve en gemetastaseerde blaaskanker en is hij actief betrokken bij diverse toonaangevende nationale en internationale commissies.
-
Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.
