EN
DE
Een innovatieve rugzak met technologie uit de lucht- en ruimtevaarttechniek is op termijn een goed balanshulpmiddel voor patiënten met de bewegingsstoornis ataxie. Dat blijkt uit onderzoek van Radboudumc in samenwerking met de TU Delft en Erasmus MC. Met deze rugzak kunnen mensen met ataxie stabieler staan en lopen, zodat ze minder afhankelijk zijn van bijvoorbeeld een rollator.
Ataxie is een neurologische aandoening waarbij de kleine hersenen (het cerebellum) minder goed werken. Dit leidt tot problemen met onder meer coördinatie en balans, waardoor deze mensen een groter risico lopen om te vallen. Revalidatiearts en hoofdonderzoeker Jorik Nonnekes van het Radboudumc vertelt: ‘Een deel van de mensen met ataxie, en dat zijn vaak jonge mensen, is afhankelijk van een rollator. Die is zwaar, en kan in sommige situaties onhandig in gebruik zijn. Bovendien ervaren mensen met ataxie de rollator vaak als stigmatiserend.’ Daarom onderzocht hij een alternatief in de vorm van een rugzak.
Techniek uit de ruimte
De rugzak (Gyropack) bevat technieken die ook in de ruimtevaart worden gebruikt, om grote satellieten of ruimtestations te stabiliseren. ‘De rugzak is bij de onderzoeksgroep van Heike Vallery, binnen de TU Delft en Erasmus MC, al meer dan tien jaar in ontwikkeling. Toen ik dat hoorde dacht ik; hier kan ik mensen met ataxie ook mee helpen’, vertelt Nonnekes. ‘Samen met het team van de TU Delft hebben we de rugzak geoptimaliseerd’. Vallery legt uit dat de rugzak draaiende wielen en een complex regelsysteem bevat, wat ervoor zorgt dat er een weerstand ontstaat tegen draaibeweging van de romp. Dit lijkt een beetje op bewegen in water. De weerstand zorgt ervoor dat iemand die de rugzak draagt, zijn of haar romp langzamer beweegt en daardoor stabieler staat en meer tijd heeft om het evenwicht zelf te herstellen.
Balansoefeningen
De studie werd uitgevoerd onder veertien patiënten met matige tot gevorderde ataxie. Ze voerden balans- en loopoefeningen uit in drie situaties: zonder rugzak, met actief ondersteunende rugzak, en met rugzak maar zonder dat de wielen effectief draaiden. Het laatste was een soort placebo-conditie die in geluid en gevoel niet te onderscheiden was van actieve ondersteuning. Uit de experimenten bleek dat de rugzak zonder dat die actief was al een meerwaarde heeft voor patiënten. ‘Dat komt waarschijnlijk doordat de rugzak nu nog best zwaar is, ongeveer zes kilo. Dat helpt al met het stabiel houden van het bovenlichaam. De grootste verbetering in balans was echter te zien met de werkende rugzak. Patiënten waren zichtbaar veel stabieler en konden bijvoorbeeld veel beter in een rechte lijn lopen’, legt Nonnekes uit.
Toekomstperspectief
De onderzoekers willen de rugzak nu doorontwikkelen, waarbij gebruiksvriendelijkheid voorop staat. In het ideale geval wordt de rugzak lichter en maakt deze minder geluid. Nonnekes: ‘De rugzak is nu nog niet geschikt voor het dagelijks leven, maar kan in de toekomst mogelijk het dagelijks leven van mensen met ataxie vergemakkelijken, zodat ze bijvoorbeeld naar een feestje kunnen zonder rollator, die sommige mensen als log en onhandig ervaren. Dat geeft veel meer bewegingsvrijheid en zorgt daarmee hopelijk voor een betere kwaliteit van leven.’
De rugzak (Gyropack) bevat technieken die ook in de ruimtevaart worden gebruikt, om grote satellieten of ruimtestations te stabiliseren. Foto: Technische Universiteit Delft.
Over deze publicatie
Dit onderzoek is gepubliceerd in npj Robotics: Gyroscopic wearable improves balance performance in people with degenerative ataxia – a sham-controlled robotics study. Bram T. Sterke, Lotte van de Venis, Katherine L. Poggensee, Bart van de Warrenburg, Vivian Weerdesteyn, Gerard M. Ribbers, Heike Vallery, Jorik Nonnekes. DOI: 10.1038/s44182-025-00041-4.
Bekijk hier een kort interview met Jorik Nonnekes.
-
Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.
