Doorgaan met zorg die overbodig is?

Doen of Laten?

Dat het werkt om niet-gepaste zorg terug te dringen, blijkt uit acht concrete projecten die in het NFU onderzoeksprogramma Doen of Laten? zijn opgepakt. Tientallen huisartsennetwerken en 38 ziekenhuizen, waaronder het Radboudumc namen eraan deel in 2019. In het vervolg van het programma, dat loopt tot 2022, worden deze succesvolle interventies opgeschaald. En er starten zestien nieuwe, kleine projecten.

Judith de Jong arts promovendus Maag-, Darm- en Leverziekten

‘Ik heb onderzocht of je met betere patiëntenvoorlichting het aantal kijkonderzoeken in de maag bij simpele klachten kunt verminderen. Want meestal komt daar weinig uit. Daarvoor heb ik ook veel huisartsen gebeld die patiënten hebben doorgestuurd. De meesten weten dat het weinig oplevert, maar zijn bijvoorbeeld bang om iets ernstigs te missen. Of ze geven argumenten als: “Die patiënt kwam zo vaak op mijn spreekuur terug. Met zo’n onderzoek kan ik hem geruststellen en het hoofdstuk afsluiten.” Wij hebben in 2019 een digitaal voorlichtingsprogramma gemaakt dat patiënten thuis kunnen bekijken. Hoe werkt de maag, hoe ontstaan maagproblemen… Met daarbij leefstijladviezen om klachten te voorkomen. Wat blijkt: de helft van de patiënten ziet af van het kijkonderzoek na deze voorlichting. Ik denk dat er zo ook op andere gebieden veel te winnen valt. Door bijvoorbeeld dedicated teams in te zetten in elk vakgebied, die zorgverleners en patiënten ervan overtuigen dat het soms beter is om minder te doen.’

Siebe van Veen verpleegkundige

‘Vanuit het programma Doen of Laten? is er een lijst van 66 overbodige handelingen voor verpleegkundigen opgesteld. Deze hebben we in het teamoverleg doorgenomen, voor zover op ons van toepassing. Soms wijken wij er weloverwogen van af. Zo hoef je volgens de lijst geen primair gesloten wonden meer met een pleister af te plakken. Maar sommige patiënten vinden het vies of eng om hun wond te zien. En we sluiten ook niet altijd alle lijnen af bij een delier omdat dit soms de behandeling in de weg staat. We kijken telkens naar wat de patiënt nodig heeft. Als aandachtsvelder Evidence Based Practice kijk ik samen met collega’s continu waar het beter kan. Kunnen we centraal veneuze katheters beter afplakken zodat er minder lijninfecties ontstaan? Of, moeten we sondevoeding eigenlijk in de koelkast bewaren? Patiënten krijgen vaker maagklachten door de koude vloeistof en voor de zorg is het omslachtiger. Er liggen veel kansen om te verbeteren. En die pakken we hier echt op.’

Marianne van Iersel klinisch geriater

‘Het is best lastig om ingesleten werkwijzen eruit te krijgen. En om nieuwe inzichten te laten landen. Bij onzekerheid kiest men ook liefst voor ‘doen’. Bij Geriatrie staan we erom bekend dat we vaak overwegen dingen niet te doen. Dat heeft ook met onze doelgroep te maken. Bij kwetsbare ouderen ontstaan vaker complicaties of bijwerkingen door behandelingen. We kijken bij alles wat het effect is op de kwaliteit van leven. Eigenlijk zou de standaardvraag voor iedere zorgverlener moeten zijn: doen of laten? En die attitude kun je al in de opleidingen van artsen en verpleegkundigen aanleren. Wij leren onze studenten feedback te geven. Je bent niet máár een student of coassistent. Stel juist kritische vragen, neem niet alles zomaar aan en spreek mensen aan op hun gedrag. Door deze frisse, kritische houding maak je zorgverleners ook alerter op ingesleten werkwijzen.’