Aortadissectie

Operatie of conservatieve behandeling 

Mensen met een aortadissectie hebben niet altijd een operatie nodig. Of u een operatie nodig heeft, ligt aan de plek van de aortadissectie. Een operatie is nodig als de bloedvoorziening van organen en weefsels verminderd is. 

Bij een type A aortadissectie – een scheur in het omhooglopende gedeelte - is bijna altijd snel een operatie nodig omdat er kans is op doorbraak naar het hartzakje. We vervangen het gescheurde deel van de aorta door een prothese via uw borstbeen (sternotomie). 

Bij een type B aortadissectie is een conservatieve behandeling vaak mogelijk. Er is dan geen operatie nodig. De behandeling bestaat uit pijnbestrijding en bloeddrukregulatie. Als u wel een operatie nodig heeft, dan kan een type B aortadissectie meestal met een stentgraft behandeld worden. Dat is een stevig buisje en dat via de lies wordt ingebracht. Soms is een stentgraft technisch niet mogelijk, waardoor een operatie via het borstkas of via de zijkant van de borstkas wel nodig is. 

Samen met u bespreken we welke behandeling het beste is. Na een operatie of conservatieve behandeling is de aorta helaas niet helemaal genezen. De dissectie blijft bijna altijd bestaan in een deel van de aorta. U krijgt daarom behandeling en begeleiding om nieuwe problemen te voorkomen. Medicijnen, hartrevalidatie en een gezonde levensstijl zijn hierbij enorm belangrijk. 

Naar huis na een aortadissectie 

Zodra u voldoende bent hersteld, mag u met ontslag en naar huis. Voordat u met ontslag gaat, heeft u een ontslaggesprek. Tijdens dit gesprek bespreken we adviezen voor thuis met u. Ook kunt u tijdens dit gesprek vragen stellen. Het is handig om vragen van tevoren op te schrijven. Op die manier is het makkelijker om vragen te onthouden. Het is handig als uw partner of familielid bij het ontslaggesprek aanwezig is. 
Een aortadissectie is een ingrijpende gebeurtenis. Hierdoor kunt u angstig en onzeker zijn. De meeste mensen hebben in de eerste fase na een aortadissectie weinig vertrouwen in het eigen lichaam. Het terugkrijgen van vertrouwen in uw eigen lichaam heeft tijd nodig. Uw partner, familie en/of vrienden moeten ook leren omgaan met de veranderingen. Dit kan spanning en onbegrip met zich meebrengen. 
 

Een aortadissectie en medicijnen

Medicijnen spelen een belangrijke rol bij de behandeling van een aortadissectie. Dit zijn vooral bloeddrukverlagende medicijnen. Met deze medicijnen wordt de kans op een herhaling of nieuw probleem kleiner. Er zijn verschillende soorten bloeddrukverlagende medicijnen. Bij aandoeningen aan de aorta wordt vaak gebruik gemaakt van een bètablokker. Bètablokkers verlagen niet alleen de bloeddruk. Ook de hartslag wordt lager door bètablokkers. Een voorbeeld van een bètablokker is ‘metoprolol’. 

Soms is één medicijn niet voldoende en is er een combinatie van medicijnen nodig. Zo is het mogelijk een bètablokker te combineren met een angiotensinereceptorblokker. Een voorbeeld hiervan is ‘losartan’. In de eerste fase na een aortadissectie krijgt u ook pijnstillers. Het gebruik van pijnstillers kunt u thuis afbouwen. Soms is een verwijzing naar de pijnpoli nodig. Daarnaast is het mogelijk dat u cholesterolverlagende medicijnen of bloedverdunners nodig heeft. 

Naast medicatie is het ook belangrijk om leefstijladviezen te volgen. Zorgprogramma’s om u te helpen bij een gezonde leefstijl zijn hartrevalidatie en een gecombineerde leefstijlinterventie. Overgewicht, te veel zoutinname en roken hebben invloed op een hoge bloeddruk. 

Tips over medicijnen innemen 

Neem uw medicijnen op een vast moment op de dag in. Bijvoorbeeld bij het ontbijt of voordat u gaat slapen. Door deze regelmaat denkt u makkelijker aan het innemen van medicijnen. Er bestaan ook meerdere applicaties op de mobiele telefoon die u helpen te herinneren aan het innemen van medicijnen. Sorteer uw medicijnen goed, zo voorkomt u dat u pillen vergeet of te vaak inneemt. Om medicijnen goed te kunnen sorteren kunt u gebruikmaken van een pillendoos of een pillenrol. De apothekersassistent kan hierbij helpen.

Hartrevalidatie

Na een aortadissectie kunt u aangemeld worden voor hartrevalidatie in overleg met uw behandelteam. Hartrevalidatie start ongeveer 6 weken na ontslag uit het ziekenhuis met een intakegesprek. Als u geen operatie heeft gehad, dan mag u binnen 3 weken starten met hartrevalidatie. U mag alleen revalideren als uw bloeddruk voldoende onder controle is. Verder is het belangrijk om te trainen met aangepaste intensiteit en sommige activiteiten te vermijden (zoals zwaar tillen en competitieve sport). 

Tijdens uw eerste bezoek aan de revalidatie wordt gekeken welke doelen u heeft. Mogelijke revalidatiedoelen kunnen zijn: het verbeteren van uw uithoudingsvermogen, het verbeteren van hoe u zich mentaal voelt, leren omgaan met een aortadissectie of het  verminderen van risicofactoren (bijvoorbeeld het verminderen van stress of stoppen met roken). Ook is er begeleiding mogelijk het hervatten voor sport of werk.  

De revalidatie wordt verzorgd door een multidisciplinair team. Dat wil zeggen dat meerdere hulpverleners betrokken zijn. U kunt daarbij denken aan een revalidatiearts, cardioloog, fysiotherapeut, diëtist, psycholoog en maatschappelijk werker. Meestal gebeurt de revalidatie op de polikliniek en duurt deze zo’n 2 tot 3 maanden, 2 tot 3 keer per week. 
 

• Bloeddruk 

  De zorgverleners meten tijdens uw hartrevalidatie regelmatig uw bloeddruk in rust meten. 

  • Is uw bloeddruk in rust gelijk of lager dan 130 mmHg? Dan mag u gaan trainen. 
  • Is uw bloeddruk in rust hoger dan 130 mmHg? Dan mag u rustig lopen en fietsen, maar niet trainen. Daarnaast zullen de zorgverleners regelmatig je bloeddruk tijdens inspanning meten. 
  • Is uw bloeddruk tijdens inspannen lager dan 160 mmHg? Dan bent u veilig aan het trainen. 
  • Is uw bloeddruk tijdens inspannen hoger dan 160 mmHg? Dan is het verstandig te stoppen en de volgende keer minder intensief te trainen. 

• Intensiteit 

  Als u rustig een trap op loopt, dan wordt u minder snel moe dan wanneer u snel een trap oploopt. Dit komt omdat rustig en snel traplopen een andere mate van intensiteit is. Soms is het nodig of fijn om te bewegen met hoge intensiteit, bijvoorbeeld als je op tijd wil zijn voor de trein, maar meestal kost dit veel energie. Uw hartslag gaat omhoog en uw spieren worden sneller moe. De zorgverleners zullen tijdens uw hartrevalidatie regelmatig de intensiteit van trainen navragen. 

  

  • Scoort u een 12 of 13 op de Borg schaal? Dan is de mate van intensiteit uitstekend. 
  • Scoort u een 11 of lager op de Borg schaal? Dan mag u intensiever trainen.
  • Scoort u een 14 of hoger op de Borg schaal? Dan mag u minder intensief trainen.

Inspanning

• Zwaar tillen 

  Het is belangrijk om zwaar tillen te vermijden. Tillen zorgt namelijk voor een piek in de bloeddruk en dit kan schadelijk zijn voor de aorta. Zwaar tillen is voor iedereen iets anders. Het is voor u belangrijk dat u tijdens het tillen hele zinnen kan blijven praten en niet op uw tanden hoeft te bijten. Als dit niet lukt, dan bent u te zwaar aan het tillen. 

• Sporten 

  U mag zeker blijven sporten en het is zelfs belangrijk. In verband met de druk op de aorta is het belangrijk om een sport te beoefenen waarbij u zelf kunt kiezen wanneer u rust neemt. Verder is het verstandig om te kiezen voor sporten waarbij botsingen met andere spelers en valpartijen weinig voorkomen. Recreatief sporten is gezond. Competitief sporten kan onverstandig zijn, omdat u dan vaak niet zelf kunt kiezen wanneer u rust neemt. Verder kan competitie ervoor zorgen dat u uw  eigen grenzen overgaat. 
   

Gezonde levensstijl

Naast het goed innemen van de voorgeschreven medicijnen en hartrevalidatie, verkleint u de kans op een (nieuwe) aortadissectie of verbetert u de nog aanwezige aortadissectie door een gezonde levensstijl. Een gezonde levensstijl kan ook bijdragen aan een betere bloeddruk, zodat u uiteindelijk minder medicijnen nodig heeft. 

De acht pijlers van een gezonde levensstijl zijn:

1. Gezond gewicht
2. Voldoende bewegen
3. Gezond eten en drinken
4. Omgaan met stress
5. Niet roken
6. Geen alcohol en drugs gebruiken
7. Partner, familie en vrienden
8. Seksualiteit

• Gezond gewicht

  Met een gezond gewicht heeft u minder risico op het krijgen van allerlei gezondheidsproblemen zoals suikerziekte, een verhoogd cholesterolgehalte en een hoge bloeddruk. Voor uw aorta is het vooral belangrijk een gezond lichaamsgewicht te hebben voor uw bloeddruk. Bij overgewicht is met een gewichtsverlies van 5 tot 10 kg al veel gezondheidswinst te behalen. De Body Mass Index (BMI) geeft aan of uw gewicht in balans is met uw lengte. uw BMI is te berekenen met een BMI-calculator, te vinden op de website van de Hartstichting.
  U heeft een gezond gewicht als uw BMI ligt tussen de 18,5 en 25. Vanaf 25 is er sprake van licht overgewicht en adviseren we u om meer te bewegen. Vanaf 30 is er sprake van ernstig overgewicht en is er een intensievere aanpak nodig om af te vallen.

  Tijdens de hartrevalidatie besteden we  aandacht aan een gezond gewicht. Daarnaast kunt u worden aangemeld voor een gecombineerde leefstijlinterventie. Met dit gratis programma komt u in contact met een leefstijlcoach. Informatie hierover is te vinden op internet of via uw huisarts. 

• Voldoende bewegen

  Regelmatig bewegen is belangrijk. Beweging bevordert de doorbloeding van het hart en de hersenen, heeft een positieve invloed op de bloeddruk en draagt bij aan kwaliteit van leven. Daarnaast helpt bewegen om een gezond gewicht te krijgen of te behouden. Het verbetert uw uithoudingsvermogen, waardoor u zich  fitter gaat voelen. Het zorgt voor ontspanning, geeft zelfvertrouwen en vermindert onzekerheid.

  Wat is voldoende bewegen? Een half uur per dag bewegen levert al heel veel gezondheidswinst op. Dit hoeft niet meteen 30 minuten achter elkaar te zijn. Tweemaal een kwartier of driemaal tien minuten is ook voldoende om mee te beginnen. 

  Beweegtips 

  U kunt in het dagelijkse leven vaak al voldoende bewegen. Neem bijvoorbeeld de trap in plaats van de lift. Of gebruik de fiets in plaats van de auto. 

  Andere beweegtips: 

  • Kijk wat bij u past en doe wat u leuk vindt 
  • Kijk of het bewegen past in uw dagelijkse leven 
  • Sluit u aan bij een sportvereniging die aangesloten is bij de Harteraad 
  • Overweeg medische fitness bij de fysiotherapeut 
  • Gebruik een app zoals een stappenteller of Het Ommetje (wandel app) 

• Gezond eten en drinken

  Net als voldoende bewegen, draagt gezond eten bij aan een gezond gewicht. En daarmee ook aan een gezonde bloeddruk en cholesterol. Het is belangrijk dat u gevarieerd eet. Om dit vol te houden wil u natuurlijk ook lekker eten. Gelukkig gaan lekker en gezond eten heel goed samen. 

  Het is verstandig om met een aantal dingen rekening te houden:

  • Kies voor producten met meervoudig onverzadigde vetten: dit zijn plantaardige olie, vloeibare bak- en braadproducten, vloeibare/zachte margarine of halvarine. Ongezouten noten. 
  • Eet daarnaast 1 à 2 keer per week vette vis (zalm, bokking, heilbot en makreel). 
  • Kies voor mager, onbewerkt vlees. 
  • Matig of vermijd verzadigde vetten: dit zit in roomboter, koekjes, gebak, snacks, vette vleeswaren, eieren en orgaanvlees. 
  • Eet voldoende groente en fruit: eet dagelijks 250 gram groente (inclusief tussendoor groente snacks zoals tomaatjes, komkommer, augurk). Eet dagelijks 2 stuks fruit. 
  • Eet voldoende vezels, varieer met groente, fruit, aardappelen, volkorenbrood, ontbijtgranen, peulvruchten en (ongezouten) noten. 
  • Vermijd alle soorten drop en zoethoutthee, dit bevat de stof glycyrrhizine. Dit middel zorgt direct voor een hogere bloeddruk. 
  • Matig uw zoutinname. Zout zorgt direct voor een hogere bloeddruk. Beperk voorverpakt klaargemaakte producten, zoals kaas, chips, borrelsnacks, kant-en-klare soepen, nasi- en bami-mix, sauzen en kant-en-klaar maaltijden. Deze bevatten veel zout.
  • Kies voor gezonde dranken: drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken zoals frisdrank en (verse) fruitsap. Goede alternatieven zijn water, thee en (cafeïnevrije) koffie zonder suiker.
  • Matig uw alcoholinname: drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag.

• Omgaan met stress

  Veel mensen ervaren stress door wat hen overkomen is. Spanning is een natuurlijke, gezonde reactie van uw lichaam op stress. Deze reactie zorgt ervoor dat we goed kunnen presteren en alert kunnen reageren in gevaarlijke situaties. Door langdurige spanning en stress kunt  u ook nerveus worden, moeilijk uw grenzen aangeven, zaken opkroppen of eindeloos piekeren. Op zulke momenten kunnen spanning en stress uw dagelijkse leven sterk beïnvloeden. 

  Tijdens de hartrevalidatie wordt er aandacht besteed aan omgaan met stress. Als u of uw naaste(n) last hebben van stress of spanning, dan is het verstandig om daarvoor hulp te zoeken bij de hartrevalidatie of via uw huisarts.

• Niet roken

  Roken heeft een grote invloed op uw gezondheid. Door roken ontstaat schade aan de vaatwand en roken zorgt voor een hogere bloeddruk. Hierdoor vergroot roken de kans op een herhaling of nieuwe aortadissectie. Als u rookt, is dit is het moment om te stoppen. Stoppen met roken levert al na een paar weken gezondheidswinst op. U krijgt meer lucht, betere smaak, een gezondere huidskleur en warmere handen. U hoeft minder te hoesten en voelt u fitter. 

  De meeste rokers hebben verschillende stoppogingen nodig om daadwerkelijk te stoppen, maar waarschijnlijk bent u nu extra gemotiveerd om te stoppen. Stoppen met roken is moeilijk en hoeft u niet alleen te doen. Bespreek het met uw (huis)arts of verpleegkundige. Zij kunnen u direct aanmelden voor een gratis stoppen-met-roken-programma. 

  Kijk voor meer informatie ook op de website van www.rookvrijookjij.nl 

• Geen alcohol en drugs gebruiken

  Alcohol en drugs worden, net als veel medicijnen, door de lever afgebroken. Alcohol en drugs kunnen hierdoor de werking van medicijnen beïnvloeden. Hierdoor zijn alcohol en drugs gevaarlijk in combinatie met bloedverdunnende medicijnen. Verder hebben alcohol en drugs een invloed op uw denkvermogen en kunt u eraan verslaafd raken. Alcohol en drugs kunnen uw bloeddruk plotseling sterk verhogen of verlagen, wat gevaarlijk is voor de aorta. Drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag. 

• Partner, familie en vrienden

  We adviseren om – als het om een geplande operatie gaat – vóór de ziekenhuisopname na te denken of u na de operatie voldoende ondersteuning heeft. Hoewel u na de operatie alweer vrij snel een aantal dingen zelf kunt doen, zijn er ook dagelijkse handelingen die u in het begin nog niet zelf kunt uitvoeren. Denk aan huishoudelijk werk en het tillen van zware boodschappen. Het geeft u meer rust tijdens de ziekenhuisopname als u weet dat u voldoende ondersteuning heeft. Het kan ook zinvol zijn om hulpmiddelen vóór de ziekenhuisopname te regelen, zoals een rollator of douchestoel. Overleg met uw verpleegkundige of (huis)arts welke hulpmiddelen u wellicht nodig heeft. 

  Verder is het belangrijk de eerste 10 dagen overdag (grootste deel) en ’s nachts niet alleen thuis te zijn. Als u ondersteuning nodig heeft, kan degene die bij u is voor u zorgen en/of contact opnemen met uw behandelend arts of huisarts. Na 10 dagen is dit niet meer nodig. De persoon die u opvangt en ondersteunt hoeft niet steeds dezelfde persoon te zijn. 

  Als u na thuiskomst niet terug kunt vallen op familie of naasten, is het belangrijk dit te bespreken met uw behandelend arts in het ziekenhuis. U kunt dan eventueel hulp krijgen van thuiszorg of een revalidatieplek. 
  Ook adviseren we de eerste 6 weken na de aortadissectie beperkt bezoek te ontvangen. Het ontvangen van bezoek is leuk, maar vaak ook vermoeiend. Probeer het bezoek daarom goed verspreid te plannen en geef duidelijk aan wanneer u moe bent. 

• Seksualiteit

  Als u en uw partner daar aan toe zijn, kunt u weer seksueel actief zijn. Dit is niet gevaarlijk voor uw hart of aorta. Veel mensen hebben de eerste tijd na de ziekenhuisopname niet zoveel belangstelling voor seks. Misschien vraagt u zich af of vrijen wel verantwoord is. Vrijen is ongeveer even belastend als 2 trappen lopen. Als u dat zonder echte klachten kunt doen, dan is er geen bezwaar tegen. Sommige medicijnen kunnen het vrijen moeilijker of onmogelijk maken. U kunt dit met uw behandelaar of huisarts bespreken, zodat naar een oplossing gezocht kan worden. Bent u geopereerd? Wees dan de eerste weken wel voorzichtig met de kwetsbare wond.