Eten en drinken en diabetes

Kennis over koolhydraten en koolhydraten tellen

Koolhydraten zitten in bijna alles wat u eet en drinkt. Het is belangrijk om te weten welke soorten er zijn en wat ze doen met uw bloedsuiker.

Belangrijk om te weten 

• Onze voeding bestaat uit koolhydraten, vetten en eiwitten. Bij diabetes werkt de verwerking van koolhydraten in uw lichaam anders, waardoor uw bloedglucose kan stijgen.
• Koolhydraten zitten in bijna alle voedingsmiddelen.
• Door koolhydraten te eten of te drinken, stijgt uw bloedglucosewaarde.
• Bij diabetes hoeft u koolhydraten niet per se te vermijden of te beperken. Het gaat erom dat u de juiste koolhydraten kiest.
  • Snelle koolhydraten komen snel in uw bloed als glucose en veroorzaken hoge pieken in uw bloedglucose.
  • Langzame koolhydraten worden langzamer opgenomen, waardoor uw bloedglucose minder snel stijgt en daarna geleidelijk daalt. Dit helpt bij een betere regulatie van uw bloedglucose.

     

• Er bestaan koolhydraatlijsten en handige apps waarmee u koolhydraten kunt tellen, zoals Mijn Eetmeter van het Voedingscentrum.
• P-maaltijden zijn gerechten die relatief veel koolhydraten én vet bevatten, zoals patat, pizza, pannenkoeken en pasta. Bij deze maaltijden komt de glucosepiek vaak pas uren later. Daardoor kan het lastig zijn om deze piek goed op te vangen.
  Uw diabetesteam kan u hierbij adviseren. Zowel bij pentherapie als bij insulinepomptherapie zijn er manieren om deze vertraagde piek zo goed mogelijk te reguleren.

   

Meer informatie

Wilt u meer weten over koolhydraten en hun effect op de bloedglucose? Kijk dan op:

• Voeding en diabetes en koolhydraten (Radboudumc)

   

• Koolhydraten (Diabetes.nl)

   

Uit eten met diabetes

Uit eten gaan is gezellig en leuk. Probeer vooral te genieten en voel u niet anders door uw diabetes. Deze tips kunnen helpen:

• Spuit insuline op het juiste moment: wacht tot het eten op tafel staat en u de porties ziet. Zo voorkomt u dat u te veel of te weinig insuline spuit.
• Let op de hoeveelheid koolhydraten: vooral in friet, aardappelen, pasta, rijst en sauzen. Deze bepalen vaak uw bloedglucose.
• Hogere waarde accepteren: het is lastig om precies te weten hoeveel koolhydraten een gerecht bevat. Soms is uw bloedglucose na het eten wat hoger. Dat is niet erg. U kunt later extra insuline spuiten.
• Verschillende eetvormen: tapas, driegangenmenu of all-you-can-eat, elke vorm heeft een ander effect op uw bloedglucose. Ook alcohol heeft invloed, houd daar rekening mee.
• Vraag advies: uw diabetesteam kan u tips geven. Het blijft soms lastig om in te schatten wat het effect is. Dat is normaal.

Meer informatie

• Uit eten met diabetes – van sushi tot pasta en pizza (Eéndiabetes)

Uitslapen met diabetes

Ook met diabetes kunt u prima uitslapen. Met deze aanpassingen blijft uw bloedglucose stabiel:

• Ochtendinsuline overslaan en de lunch als ontbijt gebruiken. U spuit die dag 2 keer kortwerkende insuline.
• Ochtendinsuline later spuiten als u later ontbijt.  

Bent u nog maar kort bekend met diabetes? Controleer dan vaker uw bloedglucose om te ontdekken hoe lang u kunt uitslapen zonder dat dit effect heeft op uw waarden.
 

Brunchen met diabetes

Brunchen met diabetes kan op verschillende manieren:

• Een klein ontbijt nemen voorafgaand aan de brunch en daarvoor minder insuline spuiten.
• Ochtendinsuline overslaan als u geen ontbijt neemt en de brunch als lunch zien.
• Ochtendinsuline vlak voor de brunch spuiten en de middagdosis overslaan.

Hoeveel insuline u spuit, is afhankelijk van uw maaltijd en bloedglucosewaarde. Controleer uw bloedglucose vaker om te zien of uw bloedglucose stabiel blijft.

Let op:

• Slaat u een maaltijd over? Dan hoeft u daarvoor ook geen insuline te spuiten. Kortwerkende insuline is gericht op de glucosestijging na een maaltijd.
• Eet u later? Dan past u het spuitmoment hierop aan.
• Gebruikt u een insulinepomp en telt u koolhydraten? Dan maakt het tijdstip van eten minder uit. Voer de koolhydraten in op het moment dat u eet.

Vergeten insuline te spuiten

Bent u een dosis insuline vergeten? Volg deze richtlijnen:

Langwerkende insuline als Tresiba of Toujeo

• Binnen 12 uur de vergeten dosis alsnog spuiten.

Andere langwerkende insuline als Abasaglar, Lantus of Levemir 

• 1 keer daagse avondtoediening: spuit de volgende ochtend 60% van de dosis.
• 1 keer daagse ochtendtoediening: spuit binnen 4 uur de normale dosis of
  • spuit na 4–8 uur 75% van de normale dosis of 
  • spuit na 8 uur 60% van de normale dosis.

Twee keer daagse Novomix 

• vergeten ochtenddosis: spuit voor de lunch 50% van de normale dosis. Komt u er in de middag pas achter dat u de ochtend dosering vergeten bent dan de dosering overslaan.
• vergeten avonddosis: spuit voor het slapen 50% van de normale dosis. Controleer 1 uur later uw bloedglucose. Is deze lager dan 10 mmol/L? Eet dan iets voordat u gaat slapen.

Vier keer per dag insuline (kortwerkende insuline bij de maaltijden en langwerkende insuline) 

• bent u kortwerkende insuline vergeten, dan kunt u deze na de maaltijd nog spuiten 
• bent u langwerkende insuline voor het slapen vergeten: spuit de volgende ochtend 60% van de normale dosis. Afhankelijk van uw nuchtere waarde kunt u eventueel 2–4 eenheden kortwerkende insuline extra spuiten.

Bij twijfel: neem contact op met uw diabetesbehandelaar.

Diabetes en vasten

Wilt u meedoen aan een vastenperiode? Bespreek dit dan ruim van tevoren met uw diabetesbehandelaar. Zo kunt u samen bepalen of vasten medisch verantwoord is en uw medicatieschema aanpassen.

Tijdens het vasten kunnen uw bloedglucosewaarden schommelen. Krijgt u meerdere hypo’s, overleg dan tussentijds met uw behandelaar om uw medicatieschema aan te passen.

Verkeerde insuline gespoten

Heeft u per ongeluk de verkeerde insuline gespoten? Volg deze richtlijnen.

Kortwerkende in plaats van langwerkende insuline

• Neem extra koolhydraten om een hypo te voorkomen.
• Controleer uw bloedglucose regelmatig.
• Neem bij twijfel contact op met uw diabetesbehandelaar.

Langwerkende in plaats van kortwerkende insuline

• U heeft mogelijk minder kortwerkende insuline nodig.
• U heeft meer kans op hypo’s. Controleer uw bloedglucose vaker en eet extra koolhydraten indien nodig.
• Neem bij twijfel contact op met uw diabetesbehandelaar.

Gewicht en diabetes

Uw gewicht beïnvloedt hoe gevoelig uw lichaam is voor insuline. Hoe zwaarder u bent, hoe minder gevoelig u meestal bent voor insuline. Dat kan betekenen dat u meer insuline nodig heeft om stabiele waarden te behouden.

Afvallen is niet altijd makkelijk, en bij diabetes zijn er vaak extra factoren om rekening mee te houden. Toch kan gewichtsverlies een positief effect hebben op uw gezondheid én uw diabetes. Als u wilt afvallen, kunnen uw diabetesbehandelaren u begeleiden met een plan dat past bij uw situatie.

Meer informatie

• Gezond gewicht (Diabetes.nl)
• Webinar over diabetes en overgewicht (Diabetesvereniging Nederland)
• Heb ik een gezond gewicht? (Voedingscentrum)

Voedingspatronen bij diabetes

Uw voedingspatroon heeft invloed op uw bloedglucose. Of u nu kiest voor koolhydraatarm, mediterraan of vegetarisch: elke keuze kan effect hebben. Een diëtist kan u adviseren over de gevolgen van verschillende voedingspatronen en helpen om een eetpatroon te vinden dat bij u past.

Meer informatie

• Voeding en diabetes (Radboudumc)
• Voedingsrichtlijn bij diabetes (Diabetesvereniging Nederland)