Behandeling HIPEC-operatie

Uw eerste bezoek

• Specialistisch team

  Als er mogelijkheden zijn voor een HIPEC-operatie, dan stuurt uw behandelend arts uw medische gegevens door naar het Radboudumc. Elke vrijdagmiddag bespreekt het gespecialiseerde team alle nieuwe patiënten in een multidisciplinair overleg. Het overleg bestaat uit een chirurg, radioloog, nucleair geneeskundige, medisch oncoloog, radiotherapeut, patholoog, maag-darm-leverarts en de casemanager. U bent zelf niet bij deze bespreking aanwezig, maar de medisch specialist bespreekt dit met u tijdens uw bezoek aan de polikliniek. Als er aanvullend onderzoek nodig is, zorgt de casemanager dat dit op korte termijn kan plaatsvinden. Op basis van alle onderzoeken stelt het specialistische team een behandelplan op. De chirurg bespreekt dit met u.

• Gesprek met de chirurg

  Op de polikliniek Heelkunde maakt u kennis met een medisch specialist (chirurg). Hij of zij bespreekt de volgende onderwerpen met u:

  • uw ziektegeschiedenis en uw medische gegevens
  • bevindingen lichamelijk onderzoek
  • bevindingen multidisciplinair overleg
  • eventueel aanvullend onderzoek
  • uitleg voorgestelde behandelplan
  • medicijngebruik
  • de gevolgen van ziekte en behandeling op lichamelijk gebied
  • deelname wetenschappelijk onderzoek
  • bloedprikken

• Gesprek casemanager

  Na het gesprek met de chirurg geeft de casemanager aanvullende informatie. Ook is er ruimte om vragen te stellen. Als er geen verder onderzoek nodig is, worden er de volgende vervolgafspraken gemaakt:

  • Een afspraak met de anesthesist om te praten over de narcose en pijnbestrijding.
  • Een afspraak met de diëtist voor voedingsadviezen voor en na de operatie.
  • Een afspraak met de verpleegkundige voor informatie over de operatie en het ziekenhuisverblijf. Als u een stoma krijgt, geeft de verpleegkundige u hier ook uitleg over.
  • Een afspraak met de oncoloog om medicatie voor de HIPEC-procedure voor te schrijven.

• Aanvullend onderzoek

  Naar aanleiding van het multidisciplinair overleg is soms aanvullend onderzoek nodig. De onderstaande onderzoeken geven de chirurg belangrijke informatie voor tijdens de operatie. Geen van de onderzoeken is echter in staat om hele kleine afwijkingen zichtbaar te maken. Daardoor blijft er altijd enige onzekerheid over wat de chirurg tijdens de operatie precies aantreft.

  • CT-scan: met röntgenstraling wordt een dwarsdoorsnede van een lichaamsdeel gemaakt. Hierbij kunnen de organen in de buik worden beoordeeld. Ook wordt er gekeken of er uitzaaiingen of andere afwijkingen zijn aan organen buiten de buik, zoals bijvoorbeeld de longen.
  • MRI-scan: met magnetische golven worden afwijkingen in weefsels (bot- en weke delen) driedimensionaal in beeld gebracht. De MRI wordt vrijwel alleen gemaakt voor specifieke afwijkingen in het bekken of de lever.
  • PET-CT-scan: Een PET-scan geeft informatie over de glucosestofwisseling (=suikerstofwisseling) en een CT-scan geeft gedetailleerde anatomische informatie. De radioactieve vloeistof toont eventuele plaatsen in het lichaam waar een verhoogde omzetting van glucose is. Dit kan wijzen op uitzaaiingen.

Uw opname

Vijf werkdagen voor de opname belt het opnamebureau u en krijgt u te horen op welke datum de operatie plaatsvindt. Een dag voor de opname belt de secretaresse van de verpleegafdeling u over de tijd van opname en waar u zich kunt melden.
 
U wordt een dag voor de operatie opgenomen. Dit doen we om genoeg tijd te hebben voor eventuele onderzoeken, bloedafname en vervolgacties hierop. Als u op maandag wordt geopereerd, wordt u op vrijdag opgenomen. U mag dan van vrijdagmiddag tot zondag op weekendverlof. De specifieke tijden van dit verlof zijn in overleg met de verpleegkundige van de afdeling

Dag van opname 

Op de dag van opname wordt u op het aangegeven tijdstip verwacht op afdeling Heelkunde, route 751. U kunt zich melden bij de balie op de afdeling. De secretaresse neemt met u uw persoonlijke gegevens door. Als u thuis medicatie gebruikt, neem dit dan samen met een actueel overzicht van uw apotheek mee naar het ziekenhuis. Daarna haalt de verpleegkundige u op voor het opnamegesprek. De verpleegkundige voert ook wat controles uit en neemt bloed bij u af. Eventuele wijzingen of bijzonderheden kunt u met de verpleegkundige bespreken. Hierna wordt u naar uw kamer gebracht waar de zorghulp u uitleg over de afdeling geeft.

Op de opnamedag is het belangrijk dat u op de afdeling blijft. Als u de afdeling wilt verlaten is dit over het algemeen mogelijk, maar dan graag wel altijd in overleg met de verpleegkundige. Sieraden en waardevolle spullen zoals portemonnee, telefoon, sieraden, laptops etc. kunt u het beste thuis laten of aan familie geven om dit te bewaren.

Op de opnamedag komt de fysiotherapeut bij u langs. De fysiotherapeut doet ademhalingsoefeningen met u, die u na de operatie kunt toepassen. U krijgt van de fysiotherapeut een kussentje om na de operatie uw buik te ondersteunen. Dit is van belang om goed op te kunnen hoesten en door te kunnen ademen om een longontsteking te voorkomen.

Meer algemene informatie over uw opname vindt u hier.

Vijf vragen aan het HIPEC-team

1 Welke betekenis heeft jullie zorgpad voor de regio?

In het zorgpad voor patiënten met buikvlieskanker spelen huisarts, medische specialisten in het verwijzende ziekenhuis en uit het Radboudumc allemaal een belangrijke rol. Patiënten die worden verwezen met buikvlieskanker zijn vaak al uitgebreid bekend in hun eigen ziekenhuis vanwege het onderzoek dat daar al verricht is of omdat er al eerder een operatie is verricht. Voor een HIPEC-operatie worden patiënten verwezen naar het Radboudumc. In Nederland hebben we ervoor gekozen om patiënten met buikvlieskanker in gespecialiseerde centra te behandelen. Het Radboudumc is een van de centra in Nederland waar de meeste HIPEC’s wordt uitgevoerd. Veel van de niet-chirurgische behandeling vindt plaats in de ziekenhuizen om ons heen. We voelen ons gezamenlijk verantwoordelijk voor de behandeling van onze patiënten waardoor het zorgpad onderdeel is van een multidisciplinaire en regionale samenwerking.

2 Hoe ervaren patiënten het om een vast aanspreekpunt te hebben?

Patienten met buikvlieskanker krijgen te maken met veel onderzoek en verschillende medisch specialisten. Vanaf het moment dat een patiënt naar het Radboudumc verwezen wordt, is er hier één aanspreekpunt en dat is de casemanager. Al sinds geruime tijd spelen de casemanagers bij ons een belangrijke spilfunctie in de zorg voor onze patiënten. De casemanagers zijn, anders dan de artsen, altijd goed bereikbaar. Daarnaast zijn ze als geen ander op de hoogte van hoe het zorgpad eruit ziet, waar patiënten gewenste ondersteuning kunnen krijgen, en nog veel meer. Keer op keer krijgen we bij uitvraag van patiëntervaringen te horen hoe zeer deze inbreng wordt gewaardeerd.

3 Waarom zouden patiënten voor het Radboudumc moeten kiezen?

Het Radboudumc is een van de gespecialiseerde centra in Nederland waar patiënten met buikvlieskanker worden behandeld middels een HIPEC-operatie. Door onze multidisciplinaire aanpak door zowel oncologen, radiologen, pathologen en chirurgen is er een hoge kwaliteit van de geleverde zorg. Er is veel expertise op het gebied van de zorg rondom en tijdens uitgebreide operaties, waarbij niet alleen de tumor, maar ook omliggende organen worden verwijderd als dat nodig is. Daarnaast zijn alle mogelijkheden beschikbaar voor patiënten die uitgezaaide ziekte hebben en werken we landelijk samen om in onderzoeksverband onze patiënten nog beter te maken. Deze combinatie van verschillende behandelingsmogelijkheden en onderzoek voor zowel vroegstadium, als uitgebreide en uitgezaaide darmkanker is slechts op een aantal plekken in Nederland beschikbaar.

4 Hoe helpen jullie de patiënt bij het maken van de vaak moeilijke keuzes?

Een juiste behandelkeuze is van groot belang voor patiënten met buikvlieskanker. Een HIPEC is een grote operatie waarbij alle tumor wordt verwijderd en daarna wordt er gespoeld met chemotherapie in de buik op de plaats waar de tumor zat en daaromheen. Bij sommige patiënten adviseren we om in de weken voor de operatie eerst met chemotherapie te behandelen om zo de tumor kleiner te maken en daarna de HIPEC te verrichten. Informatie over het aanvullende onderzoek, de mogelijke behandelingen en de operatie wordt uitgebreid toegelicht door onze specialisten en door de casemanagers. Thuis kan alle informatie rustig nagelezen worden. Deze informatie wordt meegegeven aan de patient. Alleen als de patiënt goed geïnformeerd is kunnen we samen beslissen wat de beste behandelkeuze is voor hem of haar.

5 Verwacht u op korte termijn een wetenschappelijke doorbraak?

Het HIPEC-team in het Radboudumc neemt deel aan meerdere (inter)nationale studies om de zorg voor patiënten met buikvlieskanker te verbeteren. Het onderzoek naar chemotherapie voor een HIPEC toont mogelijk aan of het mogelijk is om tumoren in de buik kleiner te maken en zo de uitkomsten van een HIPEC-operatie te verbeteren. Daarnaast kijken we in het Radboudumc kritisch naar de concentratie chemotherapie waarmee we spoelen in de buik. Een te hoge concentratie chemotherapie kan onnodig schade aan gezonde organen veroorzaken en een te lage concentratie leidt niet tot het gewenste effect. Tot slot wordt er onderzoek verricht naar fluorescentie chirurgie, dat wordt ondersteund door het KWF. Hierbij wordt een kleurrijke stof in het lichaam gespoten die de tumorcellen lokaliseert. Met een speciale camera kunnen deze tumoren dan tijdens de operatie zichtbaar worden gemaakt. Met de uitkomsten van dit wetenschappelijke onderzoek zorgen we ervoor dat patiënten met buikvlieskanker in de toekomst nog betere zorg krijgen.

Dag van de operatie

Over het algemeen bent u de eerste patiënt op het operatieprogramma. In dat geval maakt de verpleegkundige u om 5.30 uur wakker. U wordt gevraagd de 2 pakjes PreOp te drinken voor 6.00 uur. Ook krijgt u een klysma. Daarna kunt u zich douchen/wassen en uw bed wordt opgemaakt. Wij vragen u om geen bodylotion te gebruiken. U doet uw sieraden, make-up (ook nagellak) en bril af en eventuele gebidsprotheses uit. Vervolgens plast u goed uit en gaat u in bed liggen. U trekt een operatiejasje aan en verder draagt u niets (ook geen ondergoed).Dan worden ook de steunkousen bij u aangetrokken. Als u in bed ligt, krijgt u van de verpleegkundige medicijnen die met de anesthesist zijn afgesproken. Vaak is dit paracetamol en soms krijgt u een rustgevend middel. Deze medicijnen mag u nog met een slokje water innemen. Als u een rustgevend middel heeft gekregen raden wij het af om na het innemen hiervan nog uit bed te komen. Dit om het risico op vallen te voorkomen.
 
Voordat u vertrekt van de afdeling stelt de verpleegkundige een aantal vragen aan u, die van belang zijn voor de operatie. Deze vragen worden nog een keer gesteld op het OK complex. Dit is in het kader van de veiligheid.
 
Rond 7.45 uur wordt u naar de operatiekamers gebracht. Op uw bed staat een kistje met gele waarschuwingsstickers. Dit kistje bevat de geneesmiddelen waarmee tijdens de operatie gespoeld gaat worden.
 
U wordt ontvangen op de holding. In deze ruimte worden meerdere patiënten voorbereid op de operatie. U krijgt een mutsje op uw hoofd en u krijgt een warme deken. Tenzij u met de anesthesioloog anders heeft afgesproken, krijgt u een ruggenprik (epiduraal catheter) voorafgaand aan de operatie op de operatiekamer.
 
Als u slaapt worden tijdens de operatie meerdere lijnen ingebracht met verschillende doelen. Naarmate u verder herstelt na de operatie worden deze lijnen verwijderd.

• Maaghevel: dit slangetje wordt via uw neus ingebracht tot in uw maag en zorgt ervoor dat overtollige maagsappen worden afgevoerd. De maaghevel voorkomt misselijkheid en braken.
• Infuus: dit is een (of meerdere) buisje wat in uw bloedvat zit, meestal in uw arm. Via dit slangetje wordt vocht gegeven en kunnen medicijnen worden toegediend.
• Centrale lijn: dit is een slangetje wat in een ader in uw hals zit. Via de centrale lijn krijgt u voeding toegediend.
• Wonddrain: tijdens de operatie worden 4 slangetjes (wonddrains), achtergelaten in het operatiegebied. Via deze wonddrains kan het wondvocht aflopen.
• Suprapubische katheter: dit is een slangetje die onder de navel wordt ingebracht tot in de blaas . Dit zorgt voor het aflopen van de urine.
• Epiduraal katheter: is een slangetje, dat door middel van een prik in de rug onder de huid geplaatst wordt in de buurt van de zenuwbanen die de pijngeleiding verzorgen. Door het slangetje wordt tijdens en na de operatie pijnstilling toegediend.
• Een PICCO-lijn: dit is een slangetje in de beenslagader, meestal rechts ingebracht. Dit dient om de anesthesist van nauwkeurige informatie te voorzien over de hoeveelheid vocht die u tijdens de operatie nodig heeft.
• Een arterielijn: dit is een slangetje dat wordt ingebracht in een slagader in uw pols om de bloeddruk nauwkeurig te volgen. 

Voorbereiding op de operatie

Niet scheren

Het is van groot belang dat u 5 dagen voor de geplande operatie het gedeelte van het lichaam waar u wordt geopereerd niet scheert met een scheermes. Dit vermindert namelijk het risico op een infectie. Als de chirurg vindt dat scheren noodzakelijk is dan gebeurt dit op de operatiekamer.

Sieraden en piercings

Nagellak, make-up, contactlenzen, bril, gebitsprotheses en sieraden (ook piercings) mag u niet dragen tijdens de operatie. Als u acryl- of gelnagels heeft, moet u deze vóór de operatie laten verwijderen.

Trombose

Om trombose te voorkomen krijgt u na de operatie elke dag een injectie met antistollingsmiddel Fraxiparine. Deze medicatie gebruikt u ook na ontslag tot en met 4 weken na de operatie. U krijgt hier tijdens de opname informatie en instructies over. Als u thuis al bloedverdunners gebruikte, dan wordt dit bij ontslag door de trombosedienst vervolgd. Er krijgt ook steunkousen aangemeten om trombose te voorkomen. Deze draagt u vanaf de operatiedag tot aan het moment dat u veel aan het rondlopen bent.

Klysma

Om ervoor te zorgen dat er tijdens de operatie geen ontlasting zit in het laatste deel van uw darm, krijgt u de avond voor en de ochtend van de operatie via de anus een klysma toegediend.

Nuchter zijn

Vanaf middernacht voor de operatie mag u geen vast voedsel meer nemen. Dit geldt ook als u sondevoeding gebruikt. De avond voor en ochtend van de operatie krijgt u PreOp drankjes. Dit is een energierijke koolhydraathoudende drank die extra energie levert om mogelijke tekorten aan te vullen. Op die manier draagt PreOp bij om uw voedingstoestand te optimaliseren. Vanaf 2 uur voor de operatie moet u helemaal nuchter zijn. Dit betekent niet meer eten en drinken. De verpleegkundige brengt u daarvan op de hoogte.

Complicaties

HIPEC is een zware behandeling, waarbij kans op complicaties bestaat. De kans hierop is afhankelijk van de grootte van de ingreep. De grootte van de ingreep is weer afhankelijk van het stadium waarin de ziekte zich bevindt en de hoeveelheid uitzaaiingen die aanwezig zijn. In uitzonderlijke gevallen is het nodig u een of meerdere keren opnieuw te opereren. 
 
Mogelijke complicaties zijn:

• Longontsteking: het is algemeen bekend dat mensen die geopereerd zijn in de bovenbuik slechter doorademen dan gebruikelijk. Dit kan meerdere oorzaken hebben. Bij de HIPEC-operatie wordt uitvoerig boven in de buik geopereerd. Hierdoor hoopt er veel vocht op rond de longen, waaardoor de longen samendrukken. Ook pijn speelt een rol. Er zit een operatiewond in de bovenbuik en deze kan ondanks de pijnstilling gevoelig zijn. Dit voelt u dan bij het ademen. Daarnaast liggen patiënten die net geopereerd zijn in bed. Liggen zorgt ervoor dat u oppervlakkiger adem haalt. Door een oppervlakkige ademhaling worden de longen niet goed geventileerd. Hierdoor kunnen bacteriën zich vermenigvuldigen en uiteindelijk een longontsteking veroorzaken. Het is daarom van belang dat u zo snel mogelijk na de operatie weer gaat mobiliseren. Een van onze fysiotherapeuten ondersteunt u bij zowel het mobiliseren als het goed doorzuchten. Mocht u een longontsteking krijgen dan wordt u hiervoor behandeld met antibiotica.
• Niet op gang komen van maag en darmen: na een operatie zien we vaak dat de maag en/of darmen traag op gang komen. Bij de HIPEC-operatie is dat altijd het geval.
• Nabloeding: net zoals elke operatie heeft ook een HIPEC-operatie een risico op een nabloeding.
• Wondinfectie: bacteriën kunnen zich nestelen in de operatiewond waardoor er een infectie kan ontstaan. Meestal is het gevolg hiervan dat een gedeelte van de wond open gemaakt moet worden. Zo kan het ontstekingsweefsel afvloeien en de wond kan worden gespoeld. Het risico op een wondinfectie is bij elke operatie aanwezig.
• Naadlekkage: Hierbij lekken darmsappen naar de buikholte op de plaats waar 2 delen van de darm aan elkaar gehecht zijn.
• Trombose: omdat de operatie lang duurt en u veel ligt is er kans op trombose. U krijgt om dit te voorkomen dagelijks een spuitje met bloedverdunners tot 4 weken na de operatie. U kunt zelf de kans op trombose verkleinen door veel te mobiliseren en uw benen veel te bewegen. Helaas komen ook stolsels voor in de beenslagader. Dit heeft te maken met het heel langdurig in een houding liggen tijdens de operatie en met de PICCO-lijn tijdens de operatie. Met extra hoge doses middelen tegen stolling wordt dit risico zoveel mogelijk beperkt. 

Bijwerkingen cytostatica

De kans is klein dat u bijwerkingen heeft van de chemokuur waarmee uw buik is gespoeld. Na een grote operatie bent u verzwakt. Hierdoor is het wenselijk dat er geen bezoek bij u komt die verkouden/grieperig zijn.

Naar huis

• Het ondergaan van een HIPEC-operatie is ingrijpend. Naast de lichamelijke gevolgen kunnen ook allerlei gevoelens zoals onzekerheid en angst een rol spelen, bij u en uw naasten. Mocht u dit gevoel hebben na de operatie, geef dit dan alstublieft aan dan kunnen wij u daar mogelijk mee helpen.
• Als alles goed gaat kunt u over het algemeen 10 tot 14 dagen na de operatie het ziekenhuis verlaten. Als er thuis nog ondersteuning nodig is, wordt dit aangevraagd door de verpleegkundige bij het transferpunt zorg van het ziekenhuis. Het transferpunt zorg regelt als het nodig is na opname de thuiszorg, hulpmiddelen en/of verblijf in een instelling.
• De dag voordat u met ontslag gaat, volgt er een ontslaggesprek met de zaalarts en verpleegkundige. In dit gesprek krijgt u uitleg en instructies over de periode thuis, bijvoorbeeld over wat u wel en niet kunt doen, over de verzorging van uw wond en over medicijnen. Daarnaast wordt de opname geëvalueerd en is er ruimte voor vragen/opmerkingen.
• Naast uw eigen medicatie wordt het antistollingsmiddel Fraxiparine meegegeven tot 4 weken na de operatie.
• U kunt met ontslag als alle afspraken zijn geregeld en eventuele recepten aan u zijn overhandigd. De ontslagtijd is tussen 10:00 uur en 10:30 uur. Kort na ontslag stuurt de zaalarts een brief naar uw huisarts zodat hij/ zij op de hoogte is van de behandeling die u in het ziekenhuis heeft ondergaan.
• De secretaresse maakt verdere afspraken voor poliklinische controle en eventuele vervolgonderzoeken. Na ongeveer 2 weken komt u terug op de polikliniek bij de chirurg voor controle en krijgt u de uitslag van het weefsel dat tijdens de operatie is weggenomen.

Weefselonderzoek

Het weefsel dat de chirurg tijdens de operatie weghaalt, wordt voor verder onderzoek naar de afdeling Pathologie gestuurd. Hier bekijkt een van onze pathologen het weefsel. Uit dit onderzoek blijkt of alle kankercellen verwijderd zijn. Dit onderzoek duurt 1 tot 2 weken. Dit wordt besproken in het multidisciplinair overleg en daarna met u.