Behandeling Kokhalsproblemen verminderen bij tandheelkundige behandelingen

Oorzaken

Overmatige kokhalsreacties ontstaan soms geleidelijk en worden langzaam erger. Soms is er een duidelijke aanleiding voor het kokhalzen, zoals het nemen van een gebitsafdruk of het voor het eerst dragen van een gebitsprothese. Het kokhalzen verandert dan in een vervelende reactie die u zelf niet meer onder controle heeft. Meestal is er niet één oorzaak, maar gaat het om een combinatie van een aantal oorzaken tegelijk.

Het zachte verhemelte

Bij sommige mensen ligt de overgang van het harde naar het zachte verhemelte erg ver naar voren. Dit maakt het harde verhemelte korter en het zachte verhemelte naar verhouding lang. Het zachte verhemelte is gevoeliger en komt dan omlaag. Hierdoor sluit het samen met de tong uw keelholte volledig af. Dit maakt sommige mensen gevoelig voor kokhalzen. Bij een gebitsprothese geeft de bovenkaak dan niet genoeg houvast aan de bovenprothese. De prothese komt dan gemakkelijk los. Ook kan de prothese verschuiven bij een bepaalde manier van bijten. Deze ‘prikkel’ kan opnieuw voor een kokhalsreactie zorgen.

Psychische factoren

Psychische factoren kunnen een belangrijke rol spelen in het ontstaan van overmatige kokhalsreacties. Alleen de herinnering aan een bepaalde situatie kan al een kokhalsreactie uitlokken. Overmatige kokhalsreacties komen vaker voor bij mensen die erg gespannen, nerveus of angstig zijn, gemakkelijk in paniek raken, hyperventileren of weinig zelfvertrouwen hebben.

Nicotine en alcohol

Nicotine en alcohol beïnvloeden het zenuwstelsel. Door roken en het drinken van alcohol kunnen kokhalsreacties gestimuleerd worden. Tot slot kunnen medische problemen zoals benauwdheid bij longaandoeningen (CARA), maagklachten en het gebruik van bepaalde medicijnen patiënten gevoelig maken voor kokhalzen.

De behandeling

Afhankelijk van de diagnose beginnen we soms met een tandheelkundige behandeling of roepen we de hulp in van een psycholoog, psychotherapeut, logopedist of ademtherapeut. Vaak lopen de behandelingen samen.

Tandheelkundige behandeling

Als het nemen van een gebitsafdruk tot nu toe niet is gelukt, dan is de tandheelkundige behandeling erop gericht om dit mogelijk te maken. Ademhalings- en ontspanningsoefeningen helpen hierbij. Het maken van een gebitsafdruk is de eerste stap voor een gebitsprothese. Hiervoor krijgt u ‘huiswerk’ mee in de vorm van oefeningen. Bij deze oefeningen begint u met een theelepel vervolgens een dessertlepel, een kleine en grote eetlepel en tot slot een afdruklepel.

Als het goed lukt om een afdruk te nemen, maken we een zogenaamde ‘trial base’ (oefenplaat of probeerprothese). Dit is als het ware een boven-prothese zonder tanden, meestal van transparante kunststof. Hiermee kijken we of en tot hoever we uw verhemelte kunnen bedekken zonder dat u moet kokhalzen.

De tandarts probeert de prothese zo te maken dat u deze tenminste een halve dag kan dragen, zonder te kokhalzen. Soms moeten we van de verhemeltebedekking van de prothese zoveel afhalen dat de houvast van de ‘trial base‘ verloren gaat. U moet dan toch doorgaan met oefenen. Gebruik hier eventueel kleefmiddelen voor. Het kan zijn dat het kokhalzen ontstaat vanuit uw onderkaak. Als dit het geval is herhalen we deze procedure ook voor de onderkaak. Als het dragen van de ‘trial base’ goed gaat, dan brengen we daarop tanden aan en later ook kiezen. Uiteindelijk ontstaat een normale gebitsprothese die u zonder te kokhalzen kan dragen. De volgende stap in de behandeling zet u pas nadat u de vorige stap succesvol heeft afgerond.

Soms kan de ‘trial base’ pas gedragen worden als we de verhemeltebedekking bijna helemaal hebben verwijderd. Dit geeft niet genoeg houvast voor een normale gebitsprothese. Dit betekent dat u altijd kleefmiddelen moet gebruiken òf dat we implantaten in uw tandloze boven- en/of onderkaak aanbrengen. Als ook na het wegnemen van de verhemeltebedekking u de ‘trial base’ niet zonder kokhalzen kan dragen, zoeken we andere hulp voor u.

Psychologische behandeling, logopedie of ademtherapie

Deze behandelingen zijn gericht op het aanleren van ademhalings- en ontspanningsoefeningen en het geleidelijk wennen aan voorwerpen in uw mond. De behandelaars proberen ook negatieve gedachten over de behandeling of het dragen van een gebitsprothese om te zetten in positieve gedachten.

De behandeling kan zich verder richten op het verwerken van bepaalde traumatische of angstwekkende gebeurtenissen die een rol hebben gespeeld bij uw overmatige kokhalsneiging. Soms is langdurige, intensieve psychotherapie nodig voordat u überhaupt met de tandheelkundige behandeling kan starten.

Resultaat van de behandeling

De behandeling heeft niet bij alle patiënten succes. De slagingskans van de behandeling is niet te voorspellen. Wel blijkt uit het verleden dat de kans van slagen toeneemt als u meer geduld kunt opbrengen, u gedisciplineerd bent in het opvolgen van de instructies en meer gemotiveerd bent om ‘huiswerk’ te doen. Als in het verloop van de behandeling onvoldoende vooruitgang zichtbaar is, kunt u uiteraard altijd in overleg besluiten de behandeling stop te zetten.