Nieuws Menselijke antistoffen ondermijnen parasietenseks

8 februari 2018

Sommige mensen ontwikkelen na een malaria-infectie een afweerreactie die voorkomt dat ze nieuwe muggen besmetten. De antistoffen die deze mensen aanmaken worden door de mug opgezogen en schakelen in de muggenmaag de malariaparasiet uit. Onderzoekers van het Radboudumc ontdekten dat één op de vijfentwintig malariapatiënten verspreiding van de ziekte zo voorkomt. Ook ontrafelden ze de afweereiwitten die hiervoor zorgen. Mogelijk is daar een vaccin van te maken. De resultaten verschijnen 8 februari in Nature Communications.

Malaria is een ziekte die zich duizelingwekkend efficiënt verspreidt. De huidige malariamedicijnen gaan de verspreiding nauwelijks tegen, omdat de parasieten ook tijdens de behandeling nog lang in het bloed van een patiënt blijven. Hierdoor kunnen nieuwe muggen met de parasiet besmet raken als ze de patiënt steken. In de muggenmaag vindt bevruchting van de mannelijke en vrouwelijke parasieten plaats. De nakomelingen gaan via een steek van de mug weer naar de mens, waarna de cyclus opnieuw begint. Eén malariapatiënt kan zo zorgen voor meer dan honderd nieuwe malariagevallen. Voorkomen dat mensen nieuwe muggen besmetten is daarom zeer belangrijk bij pogingen malaria uit te roeien.
 
Altruïstische immuniteit
Na een malaria-infectie maakt de mens antistoffen aan. Deze antistoffen kunnen bescherming bieden bij een volgende besmetting. Maar ze kunnen ook verdere verspreiding voorkomen doordat de antistoffen de parasieten in de muggenmaag uitschakelen of bevruchting voorkomen. In dat geval hebben de patiënten zelf geen voordeel van de antistoffen die ze aanmaken, maar andere mensen – die door deze muggen gebeten worden – wel. Het is een interessante vorm van altruïstische immuniteit.
 
Malariaonderzoeker Teun Bousema van het Radboudumc ontdekte met collega’s van de London School of Hygiene & Tropical Medicine (LSHTM) dat een op de vijfentwintig malariapatiënten op deze manier de verspreiding van malaria volledig kan voorkomen. Bij Nederlandse missionarissen die tientallen keren malaria hebben gehad tijdens hun missiewerk kwam deze immuniteit zelfs vaker voor. Bousema: “Het is de eerste keer dat we direct bewijs leveren dat menselijke antistoffen tegen eiwitten van de malariaparasiet verspreiding van malaria kunnen voorkomen”.
 
Vaccin dat verspreiding voorkomt
Onderzoek om te kijken of mensen de verspreiding van malaria kunnen stoppen, is enorm arbeidsintensief. Per persoon moet je tientallen muggen onderzoeken om te kijken of ze besmet zijn geraakt na het opzuigen van bloed van de malariapatiënt. Tot voor kort moesten al die muggen ontleed worden. Gelukkig is daar iets op gevonden. Bousema: “We hebben een malariaparasiet ontwikkeld die een gen van een vuurvliegje tot expressie brengt. Hierdoor kunnen we aan de buitenkant al zien of een mug besmet is.” Dat bracht het onderzoek in een stroomversnelling.
 
Promovendus Will Stone onderzocht de afweerreactie van mensen tegen meer dan 300 malaria-eiwitten. Stone: “We zagen dat proefpersonen tegen 45 van deze eiwitten antistoffen aanmaken die malariaverspreiding kunnen remmen. Mensen met deze antistoffen waren tienmaal minder besmettelijk voor muggen”. Stone zal 22 februari op zijn onderzoek promoveren aan het Radboudumc. Hij zet zijn onderzoek voort aan LSHTM.
Bousema: “Door dit onderzoek begrijpen we beter welke mensen de malariaverspreiding beperken. We onderzoeken nu of met een aantal eiwitten een malariavaccin is te ontwikkelen. Een vaccin dat de verspreiding van malaria voorkomt, zou enorm nuttig zijn om de ziektelast van malaria wereldwijd terug te dringen”.

Meer nieuws

  • Medewerkers
  • Intranet