Waarom kom je niet uit je kantoorstoel? Naar een nieuwe psychologie van zitgedrag

Voor een beter begrip van ons zitgedrag hebben we gedetailleerd psychologisch onderzoek nodig naar onze motivaties om te gaan zitten en op te staan. Blijf je bijvoorbeeld langer zitten als je vermoeid bent (door mentaal werk), of sta je juist sneller op? En op welk dagdeel wissel je sneller van houding? Een publicatie van onderzoekers van de Radboud Universiteit en het Radboudumc die op 15 juni in PNAS verschijnt zet de eerste stappen naar een ‘psychologie van het zitten’.
 
Zitten is het nieuwe roken, het is inmiddels een gevleugelde oneliner. Te veel en lang zitten leidt tot gezondheidsproblemen, zowel op mentaal vlak (onder andere stress en depressie) als op het fysieke (onder andere hart- en vaatziekten, diabetes, maar ook kanker) . ‘Zitten is inderdaad slecht voor je, maar verder weten we nog maar weinig over de psychologische kant’, zegt psycholoog Pam ten Broeke van het Behavioural Science Institute van de Radboud Universiteit.
Een nieuw paper, waarvan zij de eerste auteur is, biedt nieuwe inzichten in deze ‘psychologie van het zitten’. ‘Veel mensen snappen niet direct wat er psychologisch is aan zitten. Maar elke keer dat je opstaat of gaat zitten is daar een bepaalde reden voor, bewust of onbewust. En die redenen willen wij weten.’ Vaak wordt naar zitten gekeken als sporten, als een bewuste beslissing, maar zitten gebeurt veel automatischer. ‘Zitten lijkt echt gewoontegedrag en als je er wat aan wil doen moet je het ook zo behandelen.’ 
 
Patronen van zitgedrag
Uit het onderzoek kwamen enkele interessante eerste inzichten. Patronen van zitgedrag veranderen naarmate de werkdag vordert. In de middag wisselen mensen sneller van houding, terwijl lange periodes van zitten vaker voorkomen in de ochtend.
‘Dit vonden we interessant. Hoewel mensen mentaal vermoeid zijn aan het einde van de werkdag gedragen ze zich desondanks gezonder. Dit staat in contrast met ander gezondheidsgedrag, zoals eten of sporten. Mogelijk kunnen mensen zich aan het einde van de werkdag minder goed concentreren op hun werk, en staan ze dan sneller op van hun werkplek om bijvoorbeeld iets te pakken of een korte pauze te nemen. Gezondere zitpatronen dus.’
 
Activiteit meten
De onderzoekers bestudeerden het zitgedrag van meer dan 150 mensen met een kantoorbaan. De deelnemers werden uitgerust met activiteit meters en gemiddeld vier werkdagen gevolgd. Maar in tegenstelling tot eerder onderzoek gebruikten de onderzoekers een nieuwe analysetechniek op de gegevens van de activiteit meters.
‘We keken heel precies naar hoe snel mensen wisselden tussen zitten en staan. Mensen doen dat zo’n 100 keer per dag. Eerder onderzoek keek alleen naar het totaal aantal uren zitten en staan per dag, en deed eigenlijk maar weinig met die al die wisselingen. Wij wilden deze wisselingen van houding juist allemaal apart te bekijken.’ In totaal onderzochten de onderzoekers zo’n dertigduizend transities tussen zitten en staan. ‘Op deze manier kunnen we namelijk beter verbanden leggen met andere psychologische processen die over de dag dynamisch zijn, zoals vermoeidheid of de fysieke (kantoor)omgeving waarin je je bevindt.’
 
Nieuwe interventies
Deze nieuwe manier van naar zitten kijken biedt op de langere termijn aanknopingspunten voor interventies om gezonder zitgedrag te stimuleren. Zulke interventies moeten waarschijnlijk de focus verleggen naar het stimuleren van dynamischer wisselen tussen zitten en opstaan tijdens de werkdag, en inspelen op het automatische en onbewuste karakter van zitgedrag.
‘Dat kan bijvoorbeeld door het creëren van nieuwe “opsta” gewoontes tijdens het werk, of door de kantooromgeving zo in te richten dat iemand sneller geneigd is het zitten te onderbreken.’ Voor deze interventies ontworpen kunnen worden, moet er wel eerst meer onderzoek gedaan worden naar de psychologie van het zitten.
­­­­­­­­­
Publicatie in PNAS: The temporal dynamics of sitting behaviour at work -
Pam ten Broeke, Merlijn Olthof, Debby G. J. Beckers, Nicola D. Hopkins, Lee E. F. Graves, Sophie E. Carter, Madeleine Cochrane, David Gavin, Abigail S. Morris, Anna Lichtwarck-Aschoff, Sabine A. E. Geurts, Dick H. J. Thijssen, Erik Bijleveld

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  PreventieNieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen