Vijf vragen over jicht Beantwoord door reumatoloog Sander van Leuven

Jicht is aan een stille maar gestage opmars bezig. In 2019 waren er wereldwijd meer dan 45 miljoen mensen met jicht, een verdubbeling in dertig jaar. De aantallen zullen nog verder toenemen door een ouder wordende bevolking en obesitas, twee risicofactoren voor de ziekte die vooral bij mannen voorkomt. Reumatoloog Sander van Leuven beantwoordt vijf veelvoorkomende vragen.

Wat is jicht en hoe ontstaat het?

Jicht is een plots ontstaande en pijnlijk ontsteking van een gewricht. Meestal treedt dit op in het grote teengewricht van de voeten maar ook andere gewrichten kunnen aangedaan zijn zoals de duim of een enkel. Jicht wordt veroorzaakt door urinezuur, een normaal afvalproduct van je lichaam. Als de concentratie urinezuur in het bloed te hoog is, kunnen er kristallen (uraatkristallen) ontstaan die neerslaan in of rond je gewrichten (zoals in de huid, slijmbeurzen of pezen). Deze naaldvormige kristallen activeren het immuunsysteem waardoor er een heftige ontsteking ontstaat. Tijdens een jichtaanval is het gewricht rood, gezwollen en vaak enorm pijnlijk.

Welke mensen krijgen jicht?

Jicht treedt vaker op bij mannen en meestal na het 40^e levensjaar. Als vrouwen jicht ontwikkelen is dat meestal na de menopause. Mensen met een verhoogd urinezuur hebben een verhoogd risico op een jichtaanval. Hoewel urinezuur een normaal afvalproduct van het lichaam is, komt urinezuur ook via de voeding het lichaam binnen. Orgaanvlees, schaaldieren en alcohol kunnen een jichtaanval uitlokken. Daarnaast is het urinezuurgehalte ook verhoogd bij een gestoorde nierfunctie of bij het gebruik van bepaalde medicijnen zoals plaspillen. Ook erfelijke factoren kunnen meespelen in het ontwikkelen van jicht.

Waarom krijgen steeds meer mensen jicht?

De afgelopen decennia komt jicht steeds vaker voor. Dat komt waarschijnlijk door de enorme stijging in risicofactoren (zoals onder andere obesitas, verhoogde bloeddruk, diabetes mellitus) met daarbij nierfunctiestoornissen en medicatiegebruik. Ook de steeds ouder wordende bevolking draagt bij aan een toename. Op dit moment hebben wereldwijd meer dan 45 miljoen mensen jicht.

Hoe wordt de diagnose jicht gesteld?

In eerste instantie is het beloop van een gewrichtsontsteking een mogelijke indicatie voor een jichtaanval. Een acute, forse pijnlijke ontsteking van de grote teen doet bijvoorbeeld meteen denken aan jicht. In het bloed zijn de ontstekingswaardes tijdens een jichtaanval vaak fors verhoogd. Het niveau van urinezuur is dus ook verhoogd maar kan tijdens een aanval juist lager zijn dan tussen aanvallen in. Als er twijfel is over de diagnose kan een röntgenfoto gemaakt worden. Bij terugkerende aanvallen kunnen karakteristieke beschadigingen van het gewricht te zien zijn maar dat hoeft niet. De beste manier om vast te stellen of er sprake is van jicht is echter om tijdens een aanval een gewrichtspunctie te verrichten. Dan wordt ontstekingsvocht uit het gezwollen gewricht gehaald. Dit vocht kan onder de microscoop worden bekeken en bij jicht zijn dan meteen de karakteristieke naadvormige uraatkristallen te zien.

Hoe is jicht te behandelen?

Tijdens een acute jichtaanval moet eerst de gewrichtsontsteking tot rust komen. Dit kan met een ontstekingsremmende pijnstiller (een zg. NSAID zoals bv ibuprofen of naproxen) als de nierfunctie niet gestoord is. Een ander medicijn wat een jichtaanval kan verhelpen is colchicine. Ook prednison in tabletvorm of ingespoten in een ontstoken gewricht kan een jichtaanval oplossen. Na een jichtaanval kunnen aanpassingen van de levensstijl (bijvoorbeeld dieet en minder alcoholgebruik) en/of medicatie (bijvoorbeeld plaspillen) helpen om een nieuwe aanval te voorkomen. Bij terugkerende aanvallen is het mogelijk om te starten met medicijnen die de bloedspiegel van urinezuur verlagen zoals bijvoorbeeld allopurinol, benzbromaron en febuxostat.

Zie ook: Nieuwe biomarker voor jicht en Wat is jicht?

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen