Wetenschap­pelijk onderzoek Cortisol voor PTSS (CovoS)

Doel van het onderzoek

In het CovoS-onderzoek (deel A) bestuderen wij hoe biologische stressreacties (oftewel het stresssysteem) verschillen van persoon tot persoon. Het stresssysteem is een biologisch systeem wat actief wordt wanneer het lichaam stress ondervindt. Wij zijn vooral geïnteresseerd in een eventuele ontregeling in het stresssysteem waarbij er minder af wordt gegeven van het stresshormoon cortisol (zie de video bij het blok 'Achtergrond'). We denken dat deze ontregeling te maken zou kunnen hebben met traumatische ervaringen tijdens de vroege jeugd. Dit willen wij onderzoeken met mensen met PTSS, zowel mensen met als zonder trauma in de vroege jeugd. Met het CovoS-onderzoek bestuderen wij dan of zo’n ontregeling in het stresssysteem ook in verband staat met dat PTSS-behandeling voor sommige mensen minder goed helpt.

De sleutelvraag bij het CovoS-vervolgonderzoek met MRI (deel B) is of een aanvulling van cortisol via medicatie dan angstverminderend kan werken voor deze groep mensen die zelf een lage cortisolafgifte hebben vanwege deze ontregeling in het stresssysteem. Dit wordt getest met een proefopstelling in het onderzoeksinstituut. Let op: u krijgt in dit onderzoek geen PTSS-behandeling aangeboden. Als uit het CovoS-onderzoek blijkt dat cortisol medicatie kan helpen, dan kunnen we dit misschien wel gebruiken om in de toekomst PTSS-behandeling te verbeteren.

ADF stichting

In deze video vertellen Frouke Zeegers (ervaringsdeskundige in CovoS adviescommissie) en Sander Pronk (directeur ADF stichting van 2017 tot 2021) hoe zij betrokken zijn bij het CovoS onderzoek en waarom zij dit onderzoek zo belangrijk vinden.

Wat houdt deelname in?

In deze video wordt uitgelegd wat deelname aan het CovoS-onderzoek (deel A) inhoudt.

Wat zijn de metingen?

Wij vragen dat u twee keer langskomt voor metingen van het onderzoek. Het eerste bezoek (van 3 uur) bestaat uit vragenlijsten, een puzzeltaak en uitleg over een thuistest van het stresssysteem. Het tweede bezoek (van 3.5 uur) in het onderzoeksinstituut bestaat uit vragenlijsten, speekselmetingen van het stresssysteem bij een uitdaging voor het stresssysteem en bloedafname.

Hoe kan ik meedoen?

Wilt u meedoen met dit onderzoek? Fijn om te horen! U kunt uw gegevens achterlaten via het contactformulier of ons een email sturen, dan komen wij graag met u in contact. De onderzoeker neemt contact op om samen met u de aanvullende criteria van het onderzoek door te nemen. Deze zijn opgesteld voor uw veiligheid en voor een goede kwaliteit van de onderzoeksgegevens. Hierbij is het in sommige gevallen ook nodig dat u voorafgaand meedoet aan een interview over uw PTSS, om te bepalen of u mee kunt doen; de onderzoeker bespreekt met u of dit van toepassing is. 

Wat houdt deelname in?

In deze video wordt uitgelegd wat deelname aan het CovoS-vervolgonderzoek (deel B) inhoudt.

Wat zijn de metingen?

Het CovoS-vervolgonderzoek bestaat uit twee sessies, waarvan elke sessie bestaat uit een lang bezoek (van 6 uur inclusief pauzes), en de dag daarna een kort bezoek (van <1 uur). Voor deel B vragen wij u dus om nog vier keer naar een onderzoeksinstituut te komen. Hierbij doet u een computertaak waarmee wij onderzoeken hoe u een nieuwe milde angst aanleert en of deze angst op termijn vermindert. Tijdens één van de twee lange bezoeken krijgt u een eenmalige dosis van de cortisol-medicatie. Dit is een veilig medicijn dat is geregistreerd voor andere aandoeningen. Hiervoor onderzoeken wij een nieuwe toepassing bij mensen met PTSS. Daarnaast gaat u tijdens beide lange bezoeken in de MRI-scanner. 

In de MRI-scanner

Bij het CovoS-vervolgonderzoek maken wij MRI-scans van uw hersenen. Voor veel mensen is een MRI-scan een ongewone of zelfs spannende ervaring. Wanneer u een MRI-sessie heeft op ons onderzoeksinstituut dan maakt u eerst kennis met een oefenscanner, zodat u vervolgens meer op uw gemak bent bij de daadwerkelijke MRI-sessie.

In deze video laten we alvast zien wat er allemaal bij komt kijken als u de MRI-scanner ingaat. Daarnaast kunt u hieronder meer informatie lezen over MRI-onderzoek.

• Wat is MRI en is het veilig?
• Hoe werkt het als ik de MRI-scanner inga?
• Wat meet een MRI-scan?
• Wie is de assisterende onderzoeker tijdens de MRI-sessie?
• Kijken jullie of mijn hersenen gezond zijn?

• Wat is MRI en is het veilig?

  Ja, dit is een zeer veilige onderzoeksmethode. MRI is een beeldvormende techniek die werkt op basis van magnetische resonantie. Dit betekent dat er geen sprake is van bijvoorbeeld schadelijke straling. Wel is er een screening nodig, omdat het zeer sterke magnetische veld van de scanner schade zou kunnen aanrichten als u bijvoorbeeld bepaalde medische implantaten heeft zoals een pacemaker of vaatclips. Onze gecertificeerde onderzoekers gaan dit zorgvuldig met u na en zorgen ervoor dat u veilig de MRI-scanner in kunt. Vanwege het magnetische veld vraagt de onderzoeker aan u om alle sieraden en andere metalen van uw lichaam te verwijderen en indien van toepassing, om u om te kleden en daarbij uw beugel-bh af te doen.

• Hoe werkt het als ik de MRI-scanner inga?

  De MRI-scanner is een groot apparaat met in het midden een buis die aan twee kanten open is. Bij de MRI-scan wordt u geassisteerd door een gecertificeerde onderzoeker.

  1. Wanneer u de MRI-scanner ingaat voor scans van uw hersenen, dan gaat u eerst op een bed zitten.
  2. De onderzoeker geeft u een alarmknop die u ook meeneemt de MRI-scanner in, deze kunt u indrukken in het geval van nood of als u toch uit de scanner wilt.
  3. Na het geven van de alarmknop, vraagt de onderzoeker u om oordoppen in te doen.
  4. Vervolgens sluit de onderzoeker verschillende meetapparaten aan. In deze studie gaat dit om elektrodes die huidgeleiding meten op de vingers, een hartslagmeter en een ademhalingsmeter. Daarnaast wordt er een apparaat aangesloten op uw vingers waarvan u onprettige (maar niet pijnlijke) elektrische prikkels kunt ontvangen; dit in verband met de computertaak over angstleren. U krijgt ook een joystick, zodat u in de MRI-scanner deze computertaak kunt uitvoeren.
  5. In de volgende stap vraagt de onderzoeker u om te gaan liggen op het bed. Als u goed ligt, dan wordt er een soort kap over uw hoofd geplaatst, waarna de onderzoeker u de MRI-scanner inschuift via elektrische bediening van het bed. U komt dan met uw hoofd in het midden van de buis te liggen en via een spiegeltje op de kap ziet u het computerscherm achter de MRI-scanner. Zo kunt u tijdens de MRI-scan een computertaak uitvoeren.
  6. Daarna gaat de onderzoeker naar de controlekamer en houdt ten alle tijden toezicht. Er worden dan meerdere verschillende MRI-scans gemaakt van uw hersenen. We vragen u om tijdens de MRI-scans zo stil mogelijk te blijven liggen om de kwaliteit van de beelden te waarborgen. Wanneer de MRI-scans uitgevoerd worden, maakt het apparaat erg luide geluiden. De oordoppen met speaker en microfoon zijn ter gehoorbescherming, en zodat wij goed met elkaar kunnen blijven communiceren.

• Wat meet een MRI-scan?

  Sommige van onze MRI-scans meten de structuur van de hersenen. Andere scans meten hersenactiviteit en bij dit type scans vragen wij u meestal om tegelijkertijd een computertaak uit te voeren. In dit onderzoek is dat onder andere het tweede gedeelte van de ‘Virtual Reality’ computertaak. Wanneer wij uw hersenactiviteit meten, dan kunnen wij dit overigens niet meteen bekijken. Alleen achteraf via een analyse op groepsniveau kunnen wij herleiden welke hersengebieden actief waren tijdens de computertaak. Ook wanneer wij kijken naar de structuur van de hersenen is het nodig dat wij kijken op groepsniveau en daar een analyse op loslaten. 

• Wie is de assisterende onderzoeker tijdens de MRI-sessie?

  Voor veel mensen is het spannend om in de MRI-scanner te gaan. Onze gecertificeerde onderzoeker assisteert u graag. Wij hebben er begrip voor als u wellicht een voorkeur heeft wat betreft een assisterende onderzoeker en daarom zullen wij dit van tevoren met u bespreken. Mocht u andere vragen, zorgen of wensen hebben dan kunt u dat ook altijd aangeven bij ons onderzoeksteam. Waar mogelijk houden wij hier graag rekening mee.

• Kijken jullie of mijn hersenen gezond zijn?

  Nee, wij kijken niet of uw hersenen gezond zijn. Onze onderzoekers zijn niet medisch opgeleid om neurologische ziektebeelden te herkennen. Dit is ook nooit een focus van ons type onderzoek en onze type MRI-scans zijn daarvoor doorgaans ook niet geschikt. De MRI-scans kunnen daarom ook nadrukkelijk niet gezien worden als medische test. Desondanks kan het voorkomen dat de onderzoeker toch iets verdachts opmerkt in uw MRI-scan, wanneer dit opvallend zichtbaar is. Dit komt zeer zelden voor. In het onwaarschijnlijke geval van een mogelijk klinisch relevante afwijking in uw hersenen laten wij de MRI-scans beoordelen door een radioloog. Wanneer de radioloog beoordeeld dat deze bevinding inderdaad klinisch relevant is, dan wordt u via uw behandelaar (psychiater bij het behandelcentrum) op de hoogte gesteld. Als u deelneemt aan ons onderzoek, dan dient u akkoord te gaan met deze procedure.

Nieuws

In dit overzicht vindt u diverse nieuwsberichten. Het meest recente item is automatisch uitgevouwd.

• December 2024: Nieuwe studiecoördinator

  Even voorstellen...

  "Hallo allemaal, ik ben Zjulie Rutten en van november 2024 tot en met maart 2025 coördineer ik het CovoS-project. Jullie kennen me mogelijk nog van mijn eerdere betrokkenheid bij het CovoS-onderzoek, waar ik het afgelopen jaar als stagiaire veel testsessies heb uitgevoerd.
  Ik ben ontzettend enthousiast om in deze nieuwe rol opnieuw bij te dragen aan dit geweldige project. Ik kijk ernaar uit om samen met jullie aan dit waardevolle onderzoek te werken.

  Hopelijk tot snel bij het CovoS-onderzoek!"

• December 2024: Nieuwe stagaire

  Even voorstellen...

  "Hey! Mijn naam is Vera Winters. Ik zit nu in mijn laatste jaar van de WO Bachelor Biomedische Wetenschappen, die ik mag afsluiten met een onderzoeksstage bij het CovoS project. Ik ben super geïnteresseerd in de werking van de hersenen en het ontstaan van psychopathologie. Op dit project kan ik mij daar verder in verdiepen en tegelijkertijd kan ik onderzoek uitvoeren met een super belangrijk doel. Met mij krijg je mogelijk mail of telefonisch contact, maar hopelijk kom je mij tegen tussen nu en februari bij het Donders voor het afnemen van testen en metingen!"