Koninklijke onderscheiding voor prof. dr. Frans Cremers Ridder in de Orde van Oranje-Nassau

Op vrijdag 12 september ontving prof. dr. Frans Cremers, hoogleraar Moleculaire Biologie van Erfelijke Oogziekten, van de afdeling Genetica van het Radboudumc, een koninklijke onderscheiding uit handen van burgemeester Joeri Minses van de gemeente Heumen. Professor Cremers ontving deze onderscheiding aansluitend op zijn afscheidswoord ’Back to the Future: Lessons learned’, tijdens zijn afscheidssymposium: ‘Retinal Diseases: More than meets the eye’. Hij is benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

Frans Cremers studeerde Biologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen van 1978-1984 met een hoofdvakstage bij de afdeling Moleculaire Biologie. Cremers staat bekend om zijn onderzoek naar erfelijke blindheid en maakte het Radboudumc toonaangevend in de diagnostiek en behandeling van patiënten. Hij is internationaal bekend als dé expert op dit gebied.

Het werk van Cremers is van groot belang geweest voor onderzoek, onderwijs en voor de patiënten die afhankelijk zijn van resultaten van onderzoek voor hun aandoening. Ondanks zijn eigen verdiensten, wordt Cremers gezien als een bescheiden ingetogen onderzoeker, die meer oog had voor de carrières van anderen dan die van hemzelf.

Onderzoek

Cremers heeft een leidende rol gespeeld in het ontwikkelen van nieuwe therapieën op het gebied van erfelijke oogaandoeningen. Aanvankelijk spitste zijn onderzoek zich toe op een gebied van het X-chromosoom dat mogelijk voor erfelijke blindheid en doofheid zorgt. In 1990 publiceerde hij in Nature over het eerste oorzakelijke gen betrokken bij erfelijke netvliesdegeneratie, choroideremie, dat door middel van 'positional cloning' was gevonden.

Na zijn promotie in 1991 werkte hij - met een KNAW-subsidie - als gast-fellow bij de Universiteit van Dallas, Texas. Na zijn terugkeer in Nijmegen in 1993 werd hij hoofd van de sectie Moleculaire Genetica van de afdeling Genetica van het Radboudumc. Deze functie vervulde hij tot 2011.

In 1995 publiceerde Cremers over het eerste gen betrokken bij erfelijke doofheid (POU3F4). In de jaren negentig breidde hij het onderzoek uit naar autosomale vormen van netvliesziekten zoals retinitis pigmentosa, de ziekte van Stargardt, kegel­ staaf dystrofie, en Leber congenitale amaurosis. Inmiddels heeft zijn onderzoeksgroep de genetische oorzaken gevonden van circa 30 genetische subtypen van erfelijke slechtziendheid. Ook werkte hij aan de ontwikkeling van kosten-efficiënte DNA-diagnostiek voor het gelijktijdig analyseren van de circa 200 genen die erfelijke oogaandoeningen veroorzaken.

Cremers heeft internationaal veel indruk gemaakt. Hij heeft consortia geïnitieerd en geleid die zich richten op precisiegeneeskunde voor erfelijke netvliesaandoeningen. In 2008 richtte hij het European Retinal Disease Consortium op, dat het onderzoek van erfelijke blindheid enorm heeft gestimuleerd. Hij is zeer succesvol geweest in het aantrekken van zeer competitieve financiering. Dat leidde tot succesvolle internationale onderzoeksconsortia.

De enorme academische verdiensten van Cremers worden breed onderschreven door collega's in binnen- en buitenland. Deze waardering uit zich daarnaast in formele prijzen die hij kreeg gedurende de loop van zijn lange carrière, waaronder de voor het werkveld prestigieuze Ed Golob Board of Directors Award (2020) en de Retina International Lifetime Achievement Award.

Patiëntenverenigingen dragen Cremers op handen. Zijn onvermoeibare inzet heeft geleid tot meer dan zesendertig succesvol gefinancierde onderzoeksprojecten. De resultaten van deze studies zijn van onschatbare waarde geweest voor honderden patiënten met een genetische oogaandoening die door zijn inspanningen eindelijk een diagnose hebben kunnen krijgen. Hij deelde zijn expertise graag en was wetenschappelijk adviseur voor verschillende patiëntenverenigingen.

Ziekte van Stargardt

Cremers heeft opmerkelijke bijdragen geleverd aan het ontrafelen van het genetische landschap van de ziekte van Stargardt, waarbij het ABCA4-gen of -gebied betrokken is. Hij publiceerde 65 peer-reviewed artikelen over dit onderwerp, waarvan 40 in de afgelopen vijf jaar. Hij ontdekte verborgen intronmutaties in ABCA4 door meer dan 3.000 Stargardt-patiënten te sequencen en gebruik te maken van stamceltechnologie en transcriptomics. Hij breidde deze studie uit naar de genotypering van 3.000 patiënten met maculaziekten, waarmee hij inzicht gaf in mogelijke overlappende genetische factoren en modificatoren voor deze aandoeningen.

Cremers publiceerde in totaal meer dan 300 peer-reviewed artikelen en heeft 39 promovendi begeleid.

Frans Cremers wordt gezien als een internationale leider en een rolmodel voor de volgende generatie wetenschappers op het gebied van oogheelkunde, netvliesonderzoek en erfelijke oogaandoeningen.

Onderwijs

Naast zijn uitstekende werk als onderzoeker heeft Cremers uitzonderlijke inzet getoond op het gebied van onderwijs en maatschappelijke betrokkenheid. Hij is een geweldige mentor gebleken voor vele bachelor- en masterstudenten, van wie een aantal zich heeft ontwikkeld tot onafhankelijke onderzoeker, vooraanstaande hoogleraren of universitair hoofddocent.

Van 2005-2010 was Cremers opleidingsdirecteur van de Master Molecular Mechanisms of Disease, een internationale onderzoeksmaster, waarin studenten zich bekwamen in academisch of commercieel onderzoek ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwe therapieën voor ziekten. De master staat internationaal hoog aangeschreven en gedurende zijn directeurschap heeft Cremers het nodige internationale talent naar Nijmegen gehaald.

Zijn gedrevenheid als opleider/docent wordt weerspiegeld in zijn prominente bijdragen aan opleidingen in binnen- en buitenland, zoals Director internationale research Master: Molecular Mechanisms of Disease; bijzonder hoogleraar erfelijke netvliesziekten aan de COMSATS Institute of Information Technology, Islamabad, Pakistan (2009); voorzitter Studiefonds Radboud University Medical Center; hij werd benoemd tot visiting professor aan de Faculty of Medicine Universitas van University of Indonesia, Jakarta (2014); en hij was visiting professor aan de Universiteit van Lille (Inserm) in Frankrijk.

In 2022 werd zijn leeropdracht Moleculaire biologie van genetische oogaandoeningen verlengd tot zijn emeritaat. Dit gaf hem de gelegenheid om tot die tijd zich volledig verder te kunnen concentreren op het onderwerp waar zijn hart ligt; onderzoek doen en oplossingen vinden voor patiënten die lijden aan een erfelijke oogaandoening.

Het bestuur en de medewerkers van het Radboudumc feliciteren Frans Cremers met deze welverdiende onderscheiding.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen