Tips over sporten, voeding en stress voor mensen met parkinson Leefstijladvies als medicijn op basis van de nieuwste inzichten

4 november 2025

Meer bewegen, stress verminderen en gezondere voeding verbeteren symptomen van parkinson en remmen de achteruitgang van de aandoening mogelijk zelfs af. Neuroloog en hoogleraar Bas Bloem van het Radboudumc geeft adviezen voor leefstijl bij parkinson op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten.

Medicijnen verminderen de symptomen van parkinson, maar houden de achteruitgang van de aandoening niet tegen. Mogelijk doordat de medicijnen gericht zijn op een enkel ziekmakend proces in de hersenen, terwijl bij parkinson allerlei factoren een rol spelen. Verandering van leefstijl geeft veel bredere effecten, en vormt daarom een aantrekkelijke optie om zelf aan de slag te gaan met de symptomen van parkinson. Een gezonde leefstijl bestaat uit: meer sporten, gezonder eten, stress verminderen, goed slapen, positieve sociale relaties en schadelijke stoffen vermijden. Sport, voeding en stress zijn het beste onderzocht bij parkinson. Neuroloog en hoogleraar Bas Bloem schreef samen met collega’s hierover in The Lancet Neurology, en zet de belangrijkste adviezen op een rij.

In het kort:

• Sport: beweeg minimaal drie keer per week een half uur intensief, liefst aangevuld met krachttraining en balansoefeningen. Beweeg daarnaast meer in het dagelijks leven.
• Voeding: volg de algemene adviezen voor gezonde voeding, dus een goeddeels plantaardig dieet met veel groenten, fruit, volkoren granen, noten en peulvruchten. Vermijd bewerkte producten.
• Stress: verminder de gevolgen van stress met ontspanningsoefeningen, mindfulness of yoga. Versterk het sociale netwerk voor meer veerkracht.

Meer sporten

Mensen die veel zitten, krijgen vaker parkinson dan mensen die veel bewegen. Dat betekent niet automatisch dat veel zitten de aandoening veroorzaakt, maar het suggereert wel dat een actieve leefstijl ertegen kan beschermen.

Bij mensen die al parkinson hebben, is overtuigend aangetoond dat sporten de bekende lichamelijke symptomen verbetert, zoals trillen of moeilijker lopen. Daarnaast vermindert sporten andere klachten, zoals bijvoorbeeld vermoeidheid, kwaliteit van slaap, stemming of angst.

Intensief sporten werkt daarbij het beste, het liefste drie keer per week minstens een half uur. Dat betekent sporten waarbij de hartslag omhooggaat en de ademhaling versnelt. Joggen, dansen, boksen of fietsen op een hometrainer zijn voorbeelden, maar eigenlijk maakt het niet uit wat je precies doet, als je het maar doet. Ook matig intensief bewegen helpt, zoals stevig wandelen. Verder zijn positieve effecten aangetoond van krachttraining.

Het is daarbij fijn om samen te sporten. Dat is gezellig, biedt sociaal contact en sommige mensen houden het daardoor beter vol. De voordelen van samen sporten bij parkinson zijn aangetoond voor onder andere klimmen, boksen, Tai Chi, dansen, karate en pilates.

Ook thuis meer bewegen geeft positieve effecten. Dat kan in het huishouden of bij werken in de tuin. Tegenwoordig bestaan er daarnaast games, virtuele realiteit (VR) brillen of apps op de telefoon die bewegen stimuleren. Van VR is aangetoond dat het de balans verbetert. En mensen vallen minder door exergaming, waarbij mensen al spelenderwijs meer actief moeten bewegen. Deze nieuwe technologieën zijn nog niet altijd voor iedereen beschikbaar.

Er zijn geen nadelen aangetoond van sporten bij parkinson. Hoewel mensen met parkinson vaker hart- en vaatziekten hebben, vermeldt geen enkele studie dat er meer hartproblemen voorkwamen door sporten. Mensen met parkinson vallen vaker, maar onder goede begeleiding helpt sport daar juist tegen. Wanneer iemand vaak valt of moeite heeft met de balans, is het goed om het sporten af te stemmen met een gespecialiseerd zorgverlener. Die zitten in heel Nederland dankzij het landelijke ParkinsonNet, en zijn door iedereen hier zelf gemakkelijk te vinden.

Hoe sport precies helpt is niet helemaal duidelijk, maar er zijn wel steeds meer interessante aanwijzingen. Zo blijkt uit MRI-scans dat de hersenen van mensen die meedoen aan een sportprogramma meer nieuwe verbindingen in de hersenen maken, waardoor gezonde hersengebieden functies kunnen overnemen van de beschadigde hersendelen. Zo kan sporten de achteruitgang bij parkinson zelfs afremmen. 

Deze gunstige effecten worden mogelijk bereikt door een betere doorbloeding van de hersenen. Daarnaast kan sport ontstekingen verminderen, zorgen voor beschermende stoffen, en de samenstelling van darmbacteriën verbeteren.

Gezonder eten

Mensen die een mediterrane voedingsstijl volgen, krijgen minder vaak parkinson dan mensen die veel vlees en bewerkt voedsel eten. Een mediterrane voedingsstijl wil zeggen: voornamelijk plantaardig eten, met veel groenten, volkoren granen, noten, zaden en peulvruchten. Onder bewerkt voedsel vallen producten met veel toegevoegde stoffen, zoals suiker en zout. Voorbeelden zijn snacks, koek, frisdranken en kant-en-klaarmaaltijden.

Studies met de mediterrane voedingsstijl laten een positief effect zien op de stoelgang en op de denkfuncties van mensen met parkinson. Voeding met veel vezels, zoals in volkorenproducten, groente en fruit, voorkomt verstopping in de darmen en stimuleert de spijsvertering. Dat verbetert de opname van medicijnen vanuit de darmen. Ook voldoende vocht drinken helpt tegen verstopping. Bij voorkeur ongesuikerde dranken, zoals water, koffie en thee.

Verder is er onderzoek gedaan naar een ketogeen dieet. Dat bevat weinig koolhydraten en veel vet. Bij mensen met parkinson is hiervan tot op heden nog niet een overtuigend positief effect aangetoond. Daarnaast is dit dieet moeilijk vol te houden, en kan het leiden tot tekorten in de voeding. Dat kan zorgen voor verlies van gewicht en spiermassa.

Eiwitten kunnen de opname van het medicijn levodopa verminderen. Maar eiwitten zijn ook belangrijk om gezond te blijven. Het is daarom goed om wel eiwitten te eten, maar het liefst niet tegelijk met de inname van de medicijnen. Voor mensen met een tekort en die extra eiwit nodig hebben, blijkt wei-eiwit, een bijproduct in de productie van kaas, een veilige optie.

Stress verminderen

Stress verergert de motorische symptomen van parkinson, zoals trillen en onwillekeurige bewegingen. Mensen met parkinson hebben meer stresshormonen in hun lichaam dan de doorsnee Nederlander, en ze kampen vaker met een depressie (één op drie) of angststoornis (één op vier).

Stress bij parkinson kan verminderen door ontspanningsoefeningen, mindfulness, yoga, Tai Chi of Qigong. Van mindfulness en yoga is daarnaast aangetoond dat het helpt tegen angst en depressie.

Veerkracht is belangrijk voor de mentale gezondheid bij parkinson. Een sterk sociaal netwerk, een positieve levenshouding en goede cognitieve vaardigheden maken mensen met parkinson veerkrachtiger. Daarbij hangt veerkracht niet samen met de ernst van de symptomen of de duur van de aandoening. Eenzaamheid is juist een risicofactor voor parkinson.

Adviezen toepassen in de praktijk

Wanneer mensen met parkinson meer gaan sporten, gezonder eten en stress verminderen, dan versterken die drie pijlers elkaar en geeft dat de beste resultaten. Maar de leefstijl aanpassen is ook uitdagend, zeker wanneer op meerdere vlakken tegelijk een verbetering noodzakelijk is.

Hiervoor is hulp beschikbaar. Zorgverleners helpen met een op maat gemaakte aanpak en prioriteiten stellen. Daarnaast geven zij toegang tot een online keuzehulp over leefstijl. Deze keuzehulp geeft informatie, houdt rekening met iemands omstandigheden en voorkeuren, en helpt om keuzes te maken.

U kunt terecht bij onder meer ParkinsonNet, een landelijk netwerk van meer dan vierduizend in parkinson gespecialiseerde zorgverleners. Verder komen er steeds meer digitale tools beschikbaar, zoals een app op de telefoon die ondersteunt als digitale coach. Ook zulke innovaties helpen om de leefstijl duurzaam te veranderen.

Tot slot loopt er momenteel een studie naar leefstijl bij parkinson. Aanmelden kan hier.

Over de publicatie

Deze overzichtsstudie is gepubliceerd in The Lancet Neurology: The role of lifestyle interventions in symptom management and disease modification in Parkinson's disease. Joanne Trinh, Nienke M de Vries, Piu Chan, Marieke C J Dekker, Rick C Helmich, Bastiaan R Bloem. DOI: 10.1016/S1474-4422(25)00305-9.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  PreventieNieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen