EN
DE
‘De gevolgen zijn nog niet te overzien’
Begin oktober veranderde het leven van Tycho (13) ingrijpend. Bij het afsteken van illegaal vuurwerk verloor hij vier vingers aan zijn linkerhand. Tycho en zijn vader Thijs vertellen wat die dag is gebeurd, over de zorg in het Radboudumc én de boodschap die zij willen meegeven. ‘Illegaal vuurwerk is geen spel, het is levensgevaarlijk.’
lees meer‘De gevolgen zijn nog niet te overzien’
‘Die dag was ik gaan vissen met een vriend’, vertelt Tycho. ‘Hij had een cobra (illegaal vuurwerk voor consumenten, red.) gevonden. Onderweg naar huis staken we deze af, op een plek waar niemand was. Als je de lont aansteekt, zie je normaal eerst een sproei-effect, maar de cobra ging meteen af. Ik probeerde hem nog weg te gooien, maar dat ging niet goed.’
Zijn vader Thijs vertelt wat hij later hoorde: ‘De cobra ontplofte niet in zijn hand. Maar zo’n dertig centimeter er vanaf, een enorme explosie alsnog. Zijn hand lag helemaal in flarden.’
Tycho herinnert zich het moment nog: ‘Ik rende naar mijn vriend toe. Hij moest huilen. Ik keek naar mijn hand, die voelde warm en zacht. Ik had niet meteen door dat mijn vingers eraf lagen. Toen zag ik allemaal witte sliertjes uit mijn hand komen.’
Thijs: ‘Een omstander en zijn dochter boden hulp en belden de ambulance. Op dat moment verwachtten wij Tycho thuis voor het avondeten. Maar hij kwam niet. Via de telefoon konden we zijn locatie achterhalen. Mijn vrouw en ik gingen er gelijk naartoe. We troffen Tycho op de grond met een kapotgeslagen hand. De ambulance was onderweg. Mijn vrouw is bij Tycho gebleven en ik ben letterlijk vingers gaan zoeken, ik vond er twee en gaf ze mee aan het ambulancepersoneel.’
Operatie en zorg
‘Op de Spoedeisende Hulp kreeg Tycho verdoving om klaargemaakt te worden voor de OK. Bijzonder was dat er heel erg rekening gehouden werd met de prikangst van Tycho’, vervolgt Thijs. ‘De plastisch chirurg legde vervolgens mij en mijn vrouw uit wat wel én niet mogelijk was in het opereren van de hand. Dat was erg confronterend, maar eerlijk.’
Thijs vertelt wat hij later over de operatie hoorde: ‘Tycho’s handpalm lag helemaal open. De huid hiervan hebben ze naar achteren geklapt en aan de huid van de rug van zijn hand vastgemaakt. Hij is vier vingers kwijt, en heeft ook geen knokkels meer. Zijn duim was op meerdere plekken gebroken en hebben ze kunnen vastzetten. Er is een ader uit zijn onderarm gehaald om doorbloeding naar de duim te krijgen. De operatie duurde zo’n vijf uur, tot ongeveer half één ’s nachts.’
Tycho lag tien dagen in het Amalia kinderziekenhuis. ‘Over de zorg zijn we heel erg te spreken’, zegt Thijs. ‘Niet alleen medisch, ook de mentale ondersteuning. Artsen legden alles begrijpelijk uit. Verpleegkundigen hielden steeds rekening met zijn enorme prikangst; zo kreeg hij bijvoorbeeld lachgas voor de verdoving. En ze gaven hem regie waar mogelijk: Wanneer wil je eten? Wil je nog iets drinken?’ Tycho lacht: ‘Heel veel chocomel.’ Thijs vervolgt: ‘Ook wij als ouders kregen steun: gesprekken met maatschappelijk werk, en er was contact met school over aanpassingen. Alles werd geregeld.’
‘Toekomst is onzeker’
Hoe is het nu met Tycho? ‘Ik voel me nog dezelfde, maar ik heb wel vier vingers minder’, vertelt hij. ‘Dat is wennen, ook op school. Ik moet nog veel rust geven aan mijn hand, en moet in de klas bijvoorbeeld eerder uit de les, zodat ik op de gang niet per ongeluk tegen andere kinderen aanstoot.’
Thijs: ‘De buitenkant van de hand is geheeld, nu de binnenkant nog. Tycho krijgt ergotherapie voor zijn hand; pezen mogen nu pas langzaam belast worden.’
Tycho: ‘Op de Playstation speel ik alweer FIFA. Met mijn kin beweeg ik de joystick, met mijn goede hand de controller. Mensen vinden dat raar, maar soms ben ik nu zelfs beter dan mijn broertje.’
Thijs glimlacht: ‘Tycho gaat heel creatief met zijn beperking om. Daar zijn we als ouders trots op. Hopelijk krijgt hij straks wat grijpkracht in zijn duim. Misschien kan later een handprothese helpen, of een vervolgoperatie de functionaliteit verbeteren. Dat moet zich uitwijzen; de toekomst is onzeker. Tycho overziet de gevolgen nog niet goed. Hij zal moeten leren leven met zijn beperking, én straks ook niet anders weten.’
Schrikbarend
Waarom naar buiten treden met dit verhaal? Thijs: ‘We vinden het als ouders belangrijk om te vertellen wat er gebeurd is, zodat ouders en kinderen bewust worden van de risico’s van vooral illegaal vuurwerk. Ik bezoek ook enkele basisscholen met dit verhaal. Ik laat een röntgenfoto van Tycho’s hand zien, en vertel wat er gebeurt als die eraf knalt. Het aantal vuurwerkslachtoffers tussen 10 en 14 jaar is de afgelopen twee jaar met 25 procent gestegen. Dat is schrikbarend.’
‘Wat doe je als een kind aangetrokken wordt door illegaal vuurwerk?’, vervolgt Thijs. ‘Op sociale media zien kinderen alleen het absurde spektakel, niet de ellende erachter. Wat bij Tycho is gebeurd, kan jou ook gebeuren als je illegaal vuurwerk afsteekt. Het verandert je leven voorgoed. Mijn doel: voorkomen dat anderen dit meemaken. Illegaal vuurwerk is geen spel, het is levensgevaarlijk.’
Foto: Andrea Derks, handtherapeut, oefent met patiënt.
Tim Nijhuis, plastisch chirurg, deed de spoedoperatie: ‘We troffen een volledig opengespleten hand’
‘Dit was een blast injury: letsel door een hevige explosie. Op de OK troffen we Tycho met een volledig opengespleten hand, met een loshangende duim, vingers die er al af lagen, of deels in slierten hingen. Op de OK is het “handelen naar bevinden”: vinger voor vinger analyseren we wat er nog is en wat niet meer. Dan kijk ik naar bot, pezen, bloedvaten, zenuwen en huid. Dat gebeurt met behulp van röntgenfoto’s, en vooral kennis van de anatomie van de handen.
De duim hebben we kunnen redden. Hiervoor hebben we wel onder de microscoop een bloedvat uit de onderarm moeten gebruiken, en die verplaatst naar de duim om de doorbloeding te herstellen. Dat is gelukt; Tycho kan zijn duim weer bewegen. Het behouden van de duim is echt heel belangrijk. Als je die kwijtraakt, dan kun je voorwerpen niet meer goed vastpakken. Behoud is essentieel voor allerlei dagelijkse handelingen. Verder hebben we nog de opengebarsten handpalm over de knokkels heen dichtgemaakt met eigen huid.’
Academische zorg
‘Deze uitgebreide handletsels – replantaties (opnieuw aanhechten van vingers of een hand, red.) – worden voornamelijk in een umc behandeld. Het vraagt chirurgische expertise, een multidisciplinair team en veel OK-capaciteit. Het is een complexe, langdurige operatie, die essentieel is om de patiënt een kans op functieherstel te geven. Eerst moet de hand van Tycho herstellen. Daarna volgt een intensief, lang traject van handtherapie en revalidatie om te kijken in hoeverre hij zijn hand kan gebruiken.
Het vervolg is ook academische zorg. De handtherapeut, revalidatiearts en plastisch chirurg bespreken dan welke vervolgoperaties mogelijk zijn om zoveel mogelijk functionaliteit terug te krijgen. Ik heb deze spoedoperatie uitgevoerd; een gespecialiseerde handchirurg zal de eventuele vervolgoperaties uitvoeren. Soms wordt bijvoorbeeld een teen tegenover de duim geplaatst, zodat iemand weer kan grijpen. Maar of dat bij Tycho ook kan, moet uiteraard bekeken worden.’
Levenslang
‘Illegaal vuurwerk is levensgevaarlijk. Explosieven zoals cobra’s genereren een enorme druk, waarbij vulmaterialen de klap zelfs vergroten, met letsel aan handen, benen of gezicht tot mogelijk gevolg. Zulke schade geeft levenslang last. Voor het kind zelf, maar ook voor de ouders die de toekomst van hun kind anders moeten zien. Ook normaal knalvuurwerk kan flink letsel veroorzaken. Voorkom dit. Eén knal kan alles voorgoed veranderen.’
Meer informatie
Expertisecentrum voor Kindertrauma en -brandwondenzorg
We zijn gespecialiseerd in de behandeling van meervoudige of levensbedreigende verwondingen en brandwonden bij kinderen en hebben aandacht voor de invloed die een ongeval kan hebben op het kind en gezin.
naar pagina