Afdelingshoofd Genetica Han Brunner vertrekt per 1 september ‘Deuren openen is het geheim tot succes’

30 augustus 2023

Op vrijdag 1 september neemt prof. dr. Han Brunner afscheid van het Radboudumc. Hij was 25 jaar hoofd van de afdeling Genetica, waarvan de laatste tien jaar ook in het Maastricht UMC+. ‘Trots op onze samenwerking met Maastricht.’

Brunner kwam veertig jaar geleden, na een studie geneeskunde in Groningen, bij Genetica terecht. Brunner: ‘Niemand snapte mijn keuze, want klinische genetica was destijds een theoretisch vak zonder enige betekenis voor de medische praktijk. Op de een of andere manier wist ik dat er verandering aan zat te komen. En óf die is gekomen!’

Jouw loopbaan bij Genetica begon in 1984 in Nijmegen. Wat herinner je nog van die tijd?

‘Ik heb me altijd verdiept in aangeboren afwijkingen en verstandelijke beperkingen. Twee kinderartsen - Ben Hamel en Ben ter Haar – hebben mij destijds aangenomen. Ik heb ontzettend veel van hen geleerd. Ben ter Haar was geniaal met patiënten. De gesprekken die hij voerde, hebben veel indruk op mij gemaakt. Hij maakte vanaf het begin van een gesprek zo contact dat mensen zich gehoord voelden. Die diepgang probeer ik ook te bereiken.’

Hoe zag jouw vakgebied er toen uit?

‘Klinische genetica was destijds een vak van risicoschattingen. Bijvoorbeeld bij honderd gezinnen met een kindje met een klompvoetje werd in kaart gebracht of een volgend kind ook met een klompvoet werd geboren. Daar kwam dan een getal uit en dat werd gepubliceerd. Als een ouder met een kind met een klompvoet vroeg naar het risico bij een volgend kind, vertelde je dat er 3% kans was op herhaling. Meer wisten we niet en konden we niet onderzoeken. De technieken bestonden simpelweg nog niet.’

Wat is er veranderd?

‘We keken toen vooral naar omgevingsfactoren als oorzaak. De nadruk van het gesprek lag sterk op wat er was gebeurd tijdens de zwangerschap. Had de moeder gedronken, medicijnen gebruikt, was ze ziek geweest?

Dankzij genenonderzoek is dat totaal veranderd. Nu weten we dat de oorzaak van de grote meerderheid van ernstige verstandelijke beperkingen niet ligt bij omgevingsfactoren, maar bij genetische afwijkingen die spontaan bij het kind zijn ontstaan. Dat geeft veel rust, omdat ouders anders bij zichzelf blijven zoeken naar de oorzaak.

Ik kan me herinneren dat ik een moeder vertelde dat zij er niets aan kon doen dat haar kind een verstandelijke beperking had, omdat een spontane mutatie de oorzaak was. Haar reactie ‘dit is de mooiste dag van mijn leven’ zegt alles.’

Wat zijn andere grote ontwikkelingen in de klinische genetica?

‘De laatste grote doorbraak is genetisch kankercelonderzoek waarbij we nauw samenwerken met pathologie. Door de kenmerken van de tumor in kaart te brengen, draagt genetisch onderzoek van de tumor bij om te voorspellen welk geneesmiddel of welke behandeling effectief zal zijn, en soms zelfs wat de bijwerkingen zijn. Gepersonaliseerde geneeskunde dus, en dat is een enorme stap voorwaarts op het gebied van effectieve behandelmogelijkheden.

De tijden zijn veranderd: de mogelijkheid om snel en betrouwbaar genetische diagnoses te stellen met DNA-onderzoek leidt bij steeds meer disciplines tot het principe ‘genetica eerst’. Met een genetische test kan al zoveel worden opgespoord, scans en biopten en pijnlijke onderzoeken zijn soms helemaal niet meer nodig.’

Kun je de afdeling beschrijven voordat je afdelingshoofd werd?

‘Het jaar dat mijn loopbaan startte, begon in Nijmegen ook het nieuwe afdelingshoofd Genetica, Hilger Ropers. Hij wist van een ouderwetse afdeling iets moderns te maken en zette Radboudumc voortvarend internationaal op de kaart. Ropers integreerde de drie verschillende onderdelen (chromosomenlab, researchlab en counseling, red.), zorgde daarmee voor integratie tussen poliklinische patiëntenzorg en onderzoek én bracht technologische vernieuwingen. Feitelijk zorgde hij voor samenwerking, wat weer zorgde voor betere resultaten. Open deuren als sleutel voor succes. Ik vond dat erg leerzaam. Die visie heb ik doorgetrokken toen ik het roer overnam van Ropers in 1998.’

De samenwerking tussen de afdelingen Genetica van het Radboudumc en Maastricht UMC+ (Academische Alliantie, red.) heb jij opgezet. Kun je daar wat meer over vertellen?

‘Geografisch gezien ligt een samenwerking tussen Maastricht en Nijmegen voor de hand. De formule ‘communicatie en open deuren’ heeft ook hier gewerkt. Als je kijkt waar we nu staan, dan ben ik daar trots op.

Dankzij deze samenwerking zijn we in staat om het hele terrein van de geneeskunde te bestrijken. We zijn niet overal even goed in, maar in principe kunnen we alles aan. Het tweede voordeel van het samengaan is dat we sneller innoveren en technologische vernieuwingen sneller kunnen uitproberen en aanschaffen. Daarin lopen we voorop.

We zitten nu in de laatste fase; er ligt een voorgenomen besluit van beide raden van bestuur om te komen tot één afdeling Genetica op twee locaties, met één afdelingshoofd. Dat is best spannend, en vraagt om ruimte om de regels hier een daar een beetje op te rekken.’

Hoe kijk je tegen je afscheid aan?

‘Ik vind mijn vak nog altijd geweldig en heb nog net zo veel plezier als toen ik veertig jaar geleden begon. De verschillende behoeften, zorgen, wensen, en talenten van medewerkers zijn altijd weer fascinerend. Hoe maak je van al die verschillende persoonlijkheden een goed team? Dat gaat nooit vervelen. Ook daar geniet ik nog elke dag van.

Ik vind het aan de andere kant ook wel mooi geweest, en bovenal wil ik mijn opvolger niet in de weg lopen. Mijn voornemen is om nu eerst een tijdje niets te doen met genetica, het hoofd leegmaken en loskomen.’

Hoe ga je je hoofd leegmaken?

‘Ik heb het plan om in het voorjaar naar Wenen te lopen. Rustig aan, beginnen met lopen en dan zie ik wel hoever ik kom. Groesbeek haal ik altijd. Daar zie ik naar uit. Wat de toekomst verder brengt, dat zie ik dan wel.’

Bron: Maastricht UMC+.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen