Zorgpad Aangezichtsverlamming (Facialis)

Wat is aangezichtsverlamming?

Bij een aangezichtsverlamming werkt de zenuw die uw aangezichtsspieren aanstuurt niet goed. Deze zenuw heet de aangezichts- of facialis zenuw. Als deze beschadigd is, kunt u één helft van uw gezicht niet goed bewegen. Het kan bijvoorbeeld lastig zijn om te lachen of om uw oog dicht te doen. Een aangezichtsverlamming komt meestal plotseling en treft vaak maar één kant van uw gezicht.  

Wat is het verschil met een herseninfarct of hersenbloeding? 

Een aangezichtsverlamming kan ook door een herseninfarct of een hersenbloeding ontstaan. Dat is iets anders dan een aangezichtsverlamming door zenuwuitval. Bij een herseninfarct of -bloeding zijn er vaak ook andere klachten, zoals een arm of been dat minder goed beweegt. Ook sluit het oog aan de verlamde kant meestal wél bij een aangezichtsverlamming door een herseninfarct of -bloeding. De informatie en kennis op deze webpagina gaat specifiek over de aangezichtsverlamming door zenuwuitval en niet over aangezichtsverlamming bij een herseninfarct of hersenbloeding. 

Oorzaak en ontstaan

Ongeveer de helft van de gevallen van een aangezichtsverlamming ontstaat plotseling zonder duidelijke oorzaak. Dit wordt ook de verlamming van Bell of ‘Bellse Paralyse’ genoemd.  De precieze oorzaak van Bellse paralyse is nog onbekend, maar men denkt dat de zenuw ontstoken kan raken door het koortslip-virus. Deze ontsteking zorgt ervoor dat de zenuw opzwelt en door de druk op de zenuw uitvalt.  Naast de Bellse paralyse kunnen er veel andere mogelijke oorzaken zijn voor een aangezichtsverlamming. De meest voorkomende zijn: gordelroos (Herpes Zoster), de ziekte van Lyme, een ongeluk of operatie. In zeldzame gevallen kan het ook komen door een tumor die op de zenuw drukt. Sommige mensen worden geboren met een aangezichtsverlamming, dit heeft vaak een zeldzame oorzaak. 

Symptomen

Als de aangezichtszenuw niet goed werkt, kan het moeilijk zijn om het oog goed dicht te doen. Dit kan leiden tot uitdrogen van het oog, dus het is belangrijk om oogdruppels of oogcrème overdag te gebruiken en een pleister op het oog te doen tijdens de nacht. Ook kan het lastig zijn om te praten of te drinken, omdat de mond niet goed sluit. Een aangezichtsverlamming kan veel invloed hebben op uw dagelijks leven en hoe u zich voelt. 

Prognose

Na een aangezichtsverlamming kan de aangezichtszenuw tot meer dan een jaar na de gebeurtenis nog herstellen. Bij een Bellse paralyse herstelt 70-80% van de mensen volledig. Mensen die binnen 4 weken beginnen te herstellen, die een gedeeltelijke verlamming hebben of die jonger zijn, hebben een grotere kans op volledig herstel. Bij andere oorzaken van de aangezichtsverlamming is de prognose vaak minder goed (bijvoorbeeld bij gordelroos of de ziekte van Lyme) of hangt het af van de ernst van de zenuwbeschadiging (bijvoorbeeld na een ongeluk of door een tumor). 

Onvolledig herstel 

Helaas is er ook een groep mensen die niet volledig herstelt. Onvolledig herstel kan in twee categorieën worden verdeeld: 

1. Minder beweging of minder kracht: De glimlach of het sluiten van het oog aan de verlamde kant is niet zo goed of krachtig als voorheen. Het gezicht kan daardoor zowel in rust als bij beweging minder symmetrisch zijn. 
2. Synkinesen (onvrijwillige mee-bewegingen): Dit is het beste uit te leggen door de aangezichtszenuw te vergelijken met een stroomkabel. Een stroomkabel bestaat uit een buis (de pvc-buis) met draden erin. De aangezichtszenuw (de stroomkabels) splitst zich onder het oor in vijf aparte kabels die naar verschillende plekken in je gezicht gaan (voorhoofd/ogen, neus, mond, kin, hals). Als de zenuw beschadigd is, moeten de "draden" opnieuw worden getrokken (het natuurlijke herstel). Bij synkinesen gaan sommige draden naar de verkeerde plek. Bijvoorbeeld, een draad die naar het oog had moeten gaan, is naar de de mond gegroeid. Dit kan ervoor zorgen dat uw oog sluit tijdens het lachen of eten. Dit is vaak vervelend en kan ook spanning in het gezicht veroorzaken. 

Op het plaatsje links een schematische weergave van een intacte aangezichtszenuw. Rechts op het plaatje het verkeerd ingroeien van losse zenuwkabels van de aangezichtszenuw.  Hierdoor knijpt bijvoorbeeld het oog dicht als u eet of glimlacht. (synkinesen). 

Waarom naar het Radboudumc?

In het Radboudumc hebben we al meer dan 25 jaar een Facialisteam dat gezamenlijk de patiënten ziet. Het Facialisteam Nijmegen behandelt en adviseert mensen met een aangezichts­verlamming. De behandeling van een aangezichtsverlamming is erg divers. Daarom werken de verschillende specialismen in teamverband samen. Betrokken specialismen zijn: Fysiotherapie, Keel-, Neus-, en Oorheelkunde (KNO), Logopedie, Plastische Chirurgie en Medische Psychologie. Zo kunnen we kennis en ervaring zo efficiënt mogelijk bundelen. Dit betekent dat er tijdens het spreekuur veel artsen zijn. Een KNO-arts, Plastisch Chirurg, Logopedist en Fysiotherapeut maken standaard deel uit van het Facialisteam. Daarnaast kunnen we ook een Oogarts, Neurochirurg of Neuroloog uitnodigen. 

Het spreekuur

Voor een afspraak bij het Facialisteam bent u doorverwezen door een verwijzend arts naar het facialisteam. U meldt zich op het afgesproken tijdstip bij de balie en neemt vervolgens plaats in de wachtkamer. Eén van de leden van het facialisteam komt u halen en u stelt u in de spreekkamer voor aan de zorgverleners. Tijdens het spreekuur reserveren we een langer consult (30 min) om alles goed in kaart te brengen en u van advies te voorzien. Als u doorverwezen bent, ontvangen wij gegevens van de verwijzend arts. Als wij deze gegevens niet ontvangen hebben, kunt u ook zelf brieven, foto’s of uitslagen meebrengen. Tijdens de afspraak bekijkt het team de functie van uw aangezichtsspieren en worden er na het consult foto's en een video opname gemaakt. Soms is aanvullend onderzoek noodzakelijk, dit kan éen of meerdere van de volgende onderzoeken zijn: 

• Hoortest 
• CT-scan 
• MRI-scan 
• Bloedonderzoek 
• Electro-myografie (testen van de zenuw) 

Gedurende het consult is het doel om antwoord te geven op uw hulpvraag.  Afhankelijk van het advies volgt een vervolgafspraak met het team.

Veelgestelde vragen

• Wat kan ik doen om het herstel te bevorderen bij aangezichtsverlamming?

  Bij een Bellse paralyse is het belangrijk dat u binnen 72 uur na ontstaan via de huisarts een prednisonkuur krijgt. Verder natuurlijk herstel kan u helaas niet beïnvloeden. Hoewel gezond eten, voldoende rust afgewisseld met voldoende beweging natuurlijk altijd goed zijn.   

• Moet ik veel “gekke bekken ” trekken en hard oefenen om herstel van de zenuw weer te stimuleren?

  Nee, we weten dat het van belang is om juist rustig, gecontroleerd en zoveel mogelijk symmetrisch te oefenen als er weer herstel is van beweging aan de verlamde zijde van het gezicht.  Een mimetherapeut kan u uitleggen hoe u moet oefenen. 

• Kan mijn eigen fysiotherapeut ook mimetherapie geven?

  Nee, we weten dat het van belang is om juist rustig, gecontroleerd en zoveel mogelijk symmetrisch te oefenen als er weer herstel is van beweging aan de verlamde zijde van het gezicht. Een mimetherapeut kan u uitleggen hoe u moet oefenen. 

• Botuline toxine ( Botox©) behandeling is toch alleen voor rimpels?

  Nee, botulinetoxine behandeling wordt door ons team veelvuldig gebruikt bij mensen die last hebben van synkinesen. Het teveel aan spanning in de aangezichtsspier veroorzaakt door de synkinese kan worden verminderd met prikjes met botulinetoxine. Het effect van de behandeling houdt 3 tot 4 maanden aan en moet dan herhaald worden. Het duurt vaak een aantal behandelingen voordat de goede dosis en locatie ("het recept”) bepaald is door het team.  

• Is er geen mogelijkheid om de zenuwbanen van de synkinesen met een operatie weer goed te leggen?

  Nee helaas is er geen mogelijkheid om de verkeerd gegroeide zenuwbanen van de aangezichtszenuw los van elkaar weer goed te leggen met een operatie. We kunnen alleen met mimetherapie en eventueel een behandeling met botulinetoxine de gevolgen van de synkinesen verbeteren. 

Contact

De patiënt kan worden verwezen in verband met complexe problematiek als gevolg van een perifere aangezichtsverlamming en/of second opinions.  

Verwijzingen kunnen plaatsvinden via:    

• huisarts (zorgdomein)   
• interne verwijzer    
• externe verwijzer (bv. KNO-arts, neuroloog, revalidatiearts, kinderarts)   

Afspraak maken

U kunt een afspraak maken via uw verwijzend specialist (KNOarts, Neuroloog, Neurochirurg, Plastisch Chirurg, MKA-arts) of huisarts.

Wanneer we uw afspraak hebben gepland, verzoeken we u “Mijn Radboud” aan te maken. Hier ontvangt u vragenlijsten waarmee we uw aandoening beter in kaart kunnen brengen en waarmee we eventuele behandelingen in de toekomst kunnen beoordelen op effectiviteit. 

Verwijzer

Ons expertisecentrum staat open voorbehandeling van elke vorm van aangezichts­verlamming. Meestal heeft de diagnostiek al in de tweede lijn plaatsgevonden.

Afspraak maken

Een afspraak kan worden gemaakt middels een brief naar:
Radboudumc
Huispost 383
Polikliniek Keel-Neus-Oorheelkunde
Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen

Meedoen aan wetenschappelijk onderzoek

De zorg voor patiënten die ons expertisecentrum bezoeken, is vastgelegd in een gestandaardiseerd Zorgpad Facialis. Binnen ons expertisecentrum houden we een database bij waarmee we effecten en verschillende behandelingsvormen kunnen vergelijken.

Op verschillende momenten in uw behandelproces kan medewerking aan een onderzoek gevraagd worden. Bijvoorbeeld voor het invullen van vragenlijsten.